Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.2012, Blaðsíða 3

Fréttir 3Mánudagur 8. október 2012
stríðið um vonarskarð
staðsettir á höfuðborgarsvæðinu
og þar í kring. Þeir hafa aldrei verið
að þvælast um þessi svæði eins og
við. Þeir eru ekki að ferðast á sama
máta og við, þetta er ekki fólk sem
er að bera áburð í Skógamannafjöll
eða uppi á heiðum á hálendinu. Við
erum hins vegar að gera það og þess
vegna finnst okkur að við séum hags­
munaaðilar númer eitt þegar þessar
ákvarðanir eru teknar,“ segir hann.
Elías bætir því við að það sé ekki
verið að biðja um óheft frelsi, að­
eins að ákvarðanir séu teknar í sam­
ráði við alla hlutaðeigandi aðila. „Við
erum að fara fram á það að það sé
tekið tillit til útivistarfólks sem notar
vélknúin ökutæki til að ferðast. Það
hefur ekki verið gert árum saman,
það er ekkert samráð. Við erum mjög
sjaldan með atkvæðarétt í slíkum
málum. Því finnst mér að það ætti
að skipta út stjórn Vatnajökulsþjóð­
garðs í heild sinni.“
Fyrir því talar hann á síðunni
Ferðafrelsi og telur þar upp ýmsar
ástæður. Í samtali við blaðamann
segir hann hins vegar að þar hafi
safnast saman öfgamenn og viður­
kennir hlæjandi að það sé kannski
óheppilegt að kalla formann stjórn­
arinnar undirlægju, eins og hann
hefur gert, á sama tíma og hann fer
fram á áheyrn.
Misheppnuð sáttatilraun
Honum finnst bara þreytandi að
hópur sem í hans huga er for­
réttindahópur og umhverfisfasistar –
þótt hann hiki reyndar aðeins við að
nota þetta orð hér og nú, bæði vegna
þess að hann starfar sem kennari og
er þar af leiðandi ákveðin fyrirmynd
og eins af ótta við lögsóknir, en noti
það óhikað og reglulega á netinu og
segir að í raun sé það hans skoðun að
þetta séu ekkert nema umhverfisfas­
istar, gangi á hans rétt til að ferðast
um landið.
Reyndar tala þeir Elías og Jón
Garðar báðir um að málið snúist ekki
um náttúruvernd heldur ferðafrelsi.
„Við teljum ekki að akstur um Vonar­
skarð valdi umhverfisspjöllum, þar
er ekið um mela og sanda,“ segir
Jón Garðar. „Enda er ekki deilt um
það. Hins vegar er meðal annars
deilt um að það eigi að ríkja kyrrð
á Vonarskarði og ég spyr, kyrrð fyr­
ir hve marga?“ segir Jón Garðar sem
man ekki eftir því að hafa séð göngu­
fólk á þessari leið. „Reyndar er leiðin
um Vonarskarð það sem við köllum
haustleið. Það er best að fara hana
síðsumars eða á haustin og þá er
göngufólkið farið af svæðinu. Þannig
að okkar sáttatillaga var sú að veg­
urinn yrði opinn frá miðjum águst
eða byrjun september en hún var
hundsuð.“
Berjast fyrir almenning
Jón Garðar heldur áfram: „Þegar
þú upplifir það árum saman að það
sé ekki hlustað á þig og telur að þú
sért svikinn þá skapast heift. Okkur
líður þannig, ekki bara varðandi
þetta blessaða Vonarskarð held­
ur mörg og mikilvæg mál, til dæm­
is Vikrafellsleið. Slóðamálin á öllu
landinu eru undir og okkur finnst
ansi mikið af okkur tekið.“
Þá segja þeir að baráttan snúist
ekki aðeins um hagsmuni jeppa­
manna heldur allra sem fara um
hálendið á farartækjum og nefna til
dæmis hestamenn og veiðimenn.
Reyndar telja þeir sig vera að berj­
ast fyrir hinn almenna borgara í
landinu. „Við teljum okkur vera að
berjast fyrir hagsmunum almenn­
ings til ferðalaga á Íslandi,“ segir Jón
Garðar og bætir því við að deilurnar
snúist um að fólki sé ekki mismunað.
„Við erum að berjast fyrir því að
allir fái að tjalda í Vatnajökulsþjóð­
garði, nú máttu bara tjalda í þjóð­
garðinum ef tjaldið er í poka. Þú mátt
ekki leggja húsbílnum úti í vegar­
kanti og gista þar. Það er fyrirfram
ákveðið hvar þú mátt gista ef þú ert
á húsbíl en ekki ef þú ert með tjaldið
í poka. Þetta snýst bara um það að fá
að vera ferðamaður á Íslandi án þess
að rekast á lokunarskilti úti um allt.“
Kunnuglegar leiðir
Elías segir frá félaga sínum sem fór
um Vatnajökulsþjóðgarð í sumar.
„Honum fannst hann bara kominn í
annað land út af öllum þessum höft­
um og bönnum. Hann fór bara út
úr þjóðgarðinum og tjaldaði annars
staðar því hann vissi aldrei hvað
hann mátti og hvað hann mátti ekki.
Svona tilfinningar eru ekki þægi­
legar.
Þarna er verið að ganga á rétt okk­
ar til þess að ferðast um landið. Við
erum bara venjulegir Íslendingar á
leið um landið. Vonarskarð er gömul
þjóðleið sem hefur verið farin í mörg
hundruð ár og allt í einu var leiðinni
lokað á milli Gjóstu og Svarthöfða.
Við erum ekki sáttir við það,“ segir
Elías sem fór sjálfur fyrst um Vonar­
skarð með rútu þegar hann var þrett­
án ára gamall árið 1965.
Jón Garðar eignaðist sinn fyrsta
jeppa árið 1978 og hann hefur ver­
ið útivistarmaður síðan, ferðast
um á gamalli Toyota þegar tæki­
færi gefst. Tilfinningin sem fylgir
því að ferðast um hálendið er engu
lík og eftir öll þessi ár er hann far­
inn að þekkja þessar leiðir ansi vel.
„Margar af þessum leiðum eru eins
og börnin mín, ég á erfitt með að
gera upp á milli þeirra. Þegar verið
er að fjalla um þær þá vil ég að þær
eigi sér málsvara, einhvern sem veit
af hverju þær eru þarna og hvaða til­
gangi þær þjóna. Ráðamenn virðast
ekki alltaf vera með það á hreinu.
Sumar eru sögulegar, fyrir mér er
Sprengisandur til dæmis ekki auðn.
Með tímanum verða leiðirnar kunn­
ingjar þínir, þú hefur lent í ýmsu á
þessum slóðum og veist að ævintýr­
in bíða þín. Þú ekur um þessar sand­
öldur vitandi hvað hefur gerst og
hverju þú átt von á. Það er þessi upp­
lifun sem ég sæki í.“
Lykilleið í gegnum fallegt svæði
Elías segir að þótt deilurnar séu
„auðvitað ömurlegar,“ þá sé það
engu að síður virkilega þess virði að
berjast fyrir Vonarskarð. Það sé alltaf
auðvelt að segja að það sé bara hægt
að fara aðrar leiðir en þetta sé lykil­
leið í gegnum fallegt svæði og góður
dagstúr fyrir norðanmenn. „Þetta er
okkar ferðaleið, hún hefur alltaf ver­
ið opin og ég skil ekki af hverju það
þarf að loka henni núna. Þetta er
bara skerðing á ferðafrelsi. Við höf­
um bara ekki fengið nein haldbær
rök fyrir því að þessari leið var lok­
að.“
Jón Garðar er á sama máli og gef­
ur lítið fyrir þá skýringu að það sé
auðvelt að ganga þessa leið. „Geta
allir gengið? Sendir þú ellilífeyris­
þega þangað? Þá erum við farin að
vængstífa ansi marga og fyrir hverja?
Hvað eru margir elítugöngugarpar á
Íslandi?“ spyr hann og bætir því við
að það séu fáir í jafn góðu formi og
Páll Ásgeir og félagar.
Myndi kalla hann
landráðamann
Frelsið er þeim hugleikið og Elías,
sem segist almennt vera maður sátta
og rökræðna, veltir því fyrir sér „…
hversu langt þessi náttúruvernd á að
ganga. Í okkar huga er þetta allt gert
á fölskum forsendum, þekkingar­
leysi og óbilgirni í garð ferðamanna
sem fara um á bílum. Það er ótrú­
lega mikil sjálfselska í þessu fólki, ég
kalla það umhverfisfasista en þetta
er bara öfgafullt fólk,“ segir Elías sem
sparar ekki alltaf stóru orðin.
Einu sinni sagði hann: „Ef ég
mætti ráða þá myndi ég kalla Pál Ás­
geir landráðamann,“ og nú útskýrir
hann af hverju: „Vegna þess að hann
er að hefta frelsi hins almenna borg­
ara til að ferðast um landið. Það geta
ekki allir gengið eins og hann.“
Hann bendir á að Páll Ásgeir sé
áhrifamaður sem komi reglulega
fram í fjölmiðlum til þess að ræða
göngur sínar á fjöll og hafi jafnvel
sést á göngu með umhverfisráð­
herra. „Ég sá hann ekki sjálfur en
félagi minn gerði það. Hann hefur
greinilega einhver ítök, hefur skrif­
að um þetta og öfgafullir náttúru­
verndarsinnar taka undir það sem
hann segir.
Á sama tíma talar hann niður til
okkar sem ferðumst um á bílum,
um daginn kallaði okkur vélamenn í
ræðu sem hann hélt,“ segir Elías sem
sárnaði það og segir þetta ekki í fyrsta
sinn sem Páll Ásgeir tali niður til
jeppamanna. „Þannig að jú, kannski
var full djúpt í árinni tekið að segja
að ef ég mætti ráða þá myndi ég kalla
hann landráðamann, en mér líður
bara þannig.“ n
n Uppnefndir umhverfisfasistar og hryðjuverkamenn n Táknmynd fyrir baráttuna um náttúruvernd eða ferðafrelsi
„Ef ég mætti ráða þá
myndi ég kalla Pál
Ásgeir landráðamann.
„Það er ótrúlega
mikil sjálfselska
í þessu fólki, ég kalla
það umhverfisfasista
Sár og svekktur Elíasi gremst þegar Páll
Ásgeir talar um jeppamenn sem vélamenn
og segir hann tala niður til þeirra.
Er frelsið hugleikið Jón segir deilurnar
snúast um ferðafrelsi en ekki náttúruvernd.
Gengið um Vonarskarð
Eitt af markmiðunum með lokun Vonar-
skarðs var að skapa frið fyrir göngumenn.