Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.2012, Blaðsíða 8

8 Fréttir 8. október 2012 Mánudagur
F
ramkvæmdastjóri og stjórn
Ungmennafélags Íslands,
UMFÍ, brugðust eftirlits-
skyldu og sýndu sinnuleysi í
aðdraganda þess að félagið
tapaði tæpum 60 milljónum króna
á viðskiptum við VBS fjárfestingar-
banka frá ársbyrjun 2007 til október
2008. Þetta kemur fram í nýrri skýr-
slu sem sérstök greiningarnefnd fé-
lagsins, sem sett var á fót í febrúar,
hefur skilað af sér og verður lögð fyr-
ir á formannafundi síðar í mánuðin-
um. Skýrslan hefur ekki verið gerð
opinber en ólga er innan félagsins
vegna niðurstöðu nefndarinnar.
Bæði stjórn og framkvæmdastjóri
félagsins fá á sig harða gagnrýni
í skýrslunni og áhrifafólk innan
hreyfingarinnar vill að Sæmundur
Runólfsson framkvæmdastjóri verði
rekinn úr starfi. Í hópi þeirra sem
vilja framkvæmdastjórann burt eru
formenn ýmissa aðildarfélaga inn-
an UMFÍ. Hann er þó talinn njóta
stuðnings meirihluta stjórnarinnar.
Sæmundur tekur undir niðurstöður
skýrslunnar og segir málið vera eina
samfellda sorgarsögu sem hafi verið
mjög erfið fyrir hreyfinguna.
Nefndin fékk það hlutverk að
skýra hvers vegna söluandvirði hús-
eignar félagsins í Fellsmúla 26 tap-
aðist að miklu leyti í samskiptum
við VBS. Nefndin fékk aðgang að
öllum tölvupósti milli starfsmanna
UMFÍ og starfsmanna VBS, fundar-
gerðir, minnisblöð og viðskiptayfir-
lit frá VBS.
Vottuðu dagsetningu
á ódagsettum samningi
Tildrög málsins eru þau að UMFÍ
seldi húsnæði sitt í Fellsmúla í byrj-
un árs 2007. Söluandvirðið var lagt
inn á reikning hjá VBS samkvæmt
samningi öryggisvörslu. Samn-
ingurinn er ódagsettur og undir-
ritaður af framkvæmdastjóranum
Sæmundi Runólfssyni og Jafet
Ólafssyni fyrir hönd VBS ásamt
tveimur vottum að réttri dagsetn-
ingu og undirskrift. Nefndin telur
hins vegar að samningurinn hafi
verið undirritaður 6. febrúar 2007.
Í samningnum er kveðið á um
að bankinn skyldi annast kaup og
sölu verðbréfa samkvæmt fyrirmæl-
um frá UMFÍ. Frumkvæði að verð-
bréfaviðskiptum átti alfarið að vera
í höndum UMFÍ.
Nefndin telur hins vegar að ekki
hafi verið eftir þessu farið, hvorki af
hálfu bankans né ungmennafélags-
ins. VBS keypti verðbréf fyrir sölu-
andvirðið án samráðs við UMFÍ og
var hafist handa við það strax sama
dag og peningarnir voru lagðir inn.
Bankinn keypti 95 verðbréf árið
2007 og voru einhverjar hreyfingar
í nánast hverjum mánuði út árið
2007 og fram undir miðjan febrúar
2008.
Óskynsamlegt traust til VBS
Greiningarnefndin telur að ekki
hafi verið farið í neinu eftir því sem
kveðið er á um í 2. grein samnings-
ins, en þar er kveðið á um að fjár-
munir UMFÍ skyldu varðveittir á
sérstökum bankareikningi þannig
að engin hætta væri á að fjármun-
ir á reikningnum blönduðust fjár-
munum VBS eða annarra við-
skiptavina VBS. Bendir nefndin á í
því sambandi að það séu ekki síst
hagsmunir UMFÍ að samningur-
inn skyldi efndur. Þeir sem fara með
fjármál félagsins höfðu eftirlits-
skyldu varðandi efndir samnings-
ins, sérstaklega þar sem félaginu
átti að vera fullljóst að það átti að
fylgjast með verðbréfaviðskiptum á
reikningnum.
Ekki var heldur farið eftir þessu
ákvæði, yfirlit voru fyrst send til fé-
lagsins í byrjun árs 2008. Í samn-
ingnum er einnig kveðið á um þá
ábyrgð sem hvíldi á UMFÍ. Að mati
nefndarinnar hefði engum fjárfesti
átt að dyljast að fjárfesting í veð-
skuldabréfum er áhættusöm og átti
ekki að fara fram nema með vitund
UMFÍ. Nefndin telur að VBS hafi virt
þessi ákvæði að vettugi en einnig fá
stjórnendur á sig harða gagnrýni
fyrir að hafa ekki hirt um að sinna
lágmarkseigendaeftirliti með þeim
fjármunum sem félagið lagði inn í
VBS. Nefndin telur að traust starfs-
manna UMFÍ til VBS hafi verið mik-
ið á þessum tíma, sem hafi ekki ver-
ið óeðlilegt á þeim tíma, en eftir á að
hyggja ekki skynsamlegt.
Lásu ekki samninginn
Hvorki gjaldkeri UMFÍ á þessum
tíma, né almennur stjórnarmaður
sem nefndin ræddi við, könnuð-
ust við að hafa séð samninginn við
VBS áður en hann var undirritaður.
Gjaldkerinn sagðist ekki kannast
við að málið hefði verið rætt sér-
staklega. Á þeim tíma hafi ver-
ið krafa um aukna ávöxtun á fjár-
munum hreyfingarinnar og því hafi
verið ákveðið að skipta við VBS.
Gjald kerinn sagði við nefndina að
mönnum hefði verið talin trú um
að fjármunir sambandsins væru ör-
uggir.
Af framburði Björns B. Jóns-
sonar, formanns UMFÍ, á þessum
tíma að dæma var Sæmundi fram-
kvæmdastjóra venjulega falin öll
meðferð fjármuna og ekkert fylgst
með því. Í því ljósi má segja að
ábyrgð hans í málinu sé mikil.
Fram kemur í skýrslunni að
samningurinn við VBS hafi ekki
verið borinn upp til samþykktar
á stjórnarfundi og bókað um
atkvæðagreiðsluna. Stjórnarmenn
lásu ekki samninginn og jafnframt
var vitneskja stjórnar um fjár-
hagslegt umboð framkvæmdastjór-
ans, sem er eini prókúruhafinn,
ekki nægilega skýr.
Nefndin telur einnig að óskráð
og ógegnsæ stjórnsýsla fyrir UMFÍ
sé ástæða þess að svona fór fyrir
fjármunum sambandsins.
UMFÍ hefur kært stjórnendur og
starfsmenn VBS fjárfestingarbanka
til sérstaks saksóknara vegna taps-
ins. n
Framkvæmdastjórinn
brást eFtirlitsskyldu
n Hörð gagnrýni á stjórn og framkvæmdastjóra UMFÍ n Tugir milljóna töpuðust hjá VBS
„Auðvitað
hefði
maður átt að
vera betur á
varðbergi, eftir
á séð er það
alveg ljóst
Vinir og viðskiptafélagar
Ungmennafélag Íslands fær um það bil 100 milljón-
ir króna á þessu ári frá ríkinu samkvæmt fjárlögum.
Því má benda á að þeir peningar sem UMFÍ tapaði
vegna brasks VBS eru að stórum hluta almannafé.
Í skýrslunni er talað um mikið traust UMFÍ í garð
VBS. Sæmundur Runólfsson framkvæmdastjóri og
Jafet Ólafsson sem undirrituðu samninginn fyrir
hönd VBS eru góðir vinir. Þeir tengjast einnig í gegn-
um Finn Ingólfsson fjárfesti. Sæmundur og Finnur
eru bræðrasynir. Finnur og Jafet eru síðan aldavinir og viðskiptafélagar. Þeir eiga meðal
annars saman jörð á Snæfellsnesi og tók Jafet sæti í stjórn Frumherja í skjóli Finns. Bæði
Finnur og Sæmundur hafa látið að sér kveða í Framsóknarflokknum. Finnur sat sjálfur í
nefnd á vegum UMFÍ um byggingu hótels við Tryggvagötu.
Eðlilegt að einhver vilji mig burt
„Ég er alveg sammála þessari skýrslu eins og hún
er lögð fram. Auðvitað hefði maður átt að vera
betur á varðbergi, eftir á litið er það alveg ljóst,“
segir Sæmundur framkvæmdastjóri við DV.
Spurður út í kröfu innan hreyfingarinnar um
að hann verði rekinn úr starfi vegna skýrslunnar,
segir hann: „Það getur alveg verið eðlilegt að
einhverjum finnist það, en það er stjórnarinnar
að ákveða það. Þessi óánægja í minn garð hjá
þessum sömu aðilum var alveg til staðar áður
en við töpuðum peningum í VBS. Ég er búinn að
vera framkvæmdastjóri þarna í 20 ár. Í stórum samtökum getur það verið svo að það
séu einhverjir sem eru ekki sáttir.“ Hann segist ekki vita betur en að hann njóti áfram
stuðnings stjórnar UMFÍ. „Allavega hef ég ekki fengið uppsagnarbréf ennþá.“
Sæmundur segir að skýrslan sé algjörlega nauðsynleg fyrir félagasamtök eins og
UMFÍ. „Auðvitað er það mjög alvarlegt mál að tapa peningum með þeim hætti sem
gerðist. Eins og fram kemur í skýrslunni, þarf að breyta ýmsum ferlum innan samtak-
anna til að svona gerist aldrei aftur. Þetta voru þó algjörlega sérstakar aðstæður. UMFÍ
er yfirleitt ekki að sýsla með peninga, við höfðum selt þarna eign sem við áttum. Það
stóð til að byggja aðra eign og því voru peningar á lausu. Á þessum tíma var mikil krafa
um mjög mikla ávöxtun. Það er ekki alveg þessi andi sem er í þjóðfélaginu núna,“ segir
hann og bætir við að á þeim tíma hafi verið miklu meira traust í samfélaginu í garð banka
en eftir hrun.
Sæmundur Runólfsson
Valgeir Örn Ragnarsson
blaðamaður skrifar valgeir@dv.is
Sorgarsaga fyrir UMFÍ Fram-
kvæmdastjóri og stjórn UMFÍ fá á sig
harða gagnrýni fyrir að hafa ekki fylgst
með fjármunum félagsins. Mynd UMFÍ