Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.2012, Blaðsíða 18

18 Lífsstíll 7. nóvember 2012 Miðvikudagur
M
ér finnst þetta lang-
skemmtilegasta bókin
mín, því hún veltur minna
á mér,“ segir rithöfundur-
inn Kristín Tómasdóttir
sem sendir nú frá sér sína þriðju bók,
Stelpur geta allt.
Bókin inniheldur 22 reynslusögur
ólíkra stúlkna sem hafa náð frábær-
um árangri á einhverju sviði, upplif-
að eitthvað óvenjulegt eða sérstakt.
„Þessar stelpur eru svo frábærar og
það er dálítið erfitt að klúðra svona
hugmynd,“ segir Kristín hlæjandi.
„Ég gerði mér ekki grein fyrir því
fyrirfram hvað það er mikil vinna
fyrir stelpurnar sjálfar að taka þátt í
gerð bókarinnar. Þær voru allar svo
samviskusamar og virkilega tilbún-
ar til þess að hjálpa mér.“ Kristín
hélt að þetta yrði miklu erfiðara en
raunin varð í ljósi þess að hún vann
bókina að miklu leyti erlendis og
þurfti því að vera mikið í sambandi
við stelpurnar í gegnum netið.
Stelpur geta allt er með töluvert
öðru sniði en fyrri bækur Kristínar,
Stelpur og Stelpur A-Ö „Þessi bók
höfðar til breiðari hóps en bara
unglingsstelpna. Þetta er í raun
ævisagnaform. Við höfum kynnt
þetta þannig, sem nýja tegund af
ævisögum.“
Til að brjóta upp bókina ákvað
Kristín einnig að birta nokkrar hug-
vekjur og greinar frá stelpum um
hin ýmsu mál, sem og spurningar
og svör frá nokkrum fyrirmyndum.
María Sigrún Hilmarsdóttir, frétta-
kona á RÚV, og Saga Garðarsdóttir
leikkona eru til að mynda í þeim hópi.
Vinkonur móta sjálfsmyndina
Stelpurnar í bókinni eru frá 10 ára
aldri og upp í 28 ára. Elstu stelpurnar
sem fjallað er um í bókinni eru
dansararnir og vinkonurnar Unn-
ur og Emilía, sem margir muna ef-
laust eftir úr þáttunum Dans dans
dans í fyrra. Þær hafa verið vinkonur í
sautján ár og dansað saman í gegnum
lífið. „Ég skrifaði í formála bókarinnar
að það sem mér fyndist sameina allar
sögurnar var að nánast allar minntu-
st eitthvað á vinkonur. Ekki síst þess
vegna fannst mér mikilvægt að segja
frá reynsluheimi vinkvenna og að
endingu ákvað ég að tileinka bókina
vinkonum mínum.“ Kristín segir það
stundum vanmetið hvað vinkon-
ur skipti miklu máli, sérstaklega á
unglingsárunum. „Góð vinkvenna-
sambönd geta jafnast á við sterkustu
blóðtengsl síðar meir. Ég legg mikið
upp úr áhrifum vinkvenna á mótun
sjálfsmyndar þegar ég held fræðslu-
fyrirlestra fyrir stelpur. Á meðan
sjálfsmynd okkar er að mótast á ung-
lingsárunum þá hefur það áhrif hvort
við erum mikið með vinkonum okk-
ar, hvort við eigum margar vinkonur,
eina góða eða kannski enga vinkonu.
Það hefur mjög mótandi áhrif á sjálfs-
myndina, hvort sem það er jákvætt
eða neikvætt,“ segir Kristín.
Hún tekur sem dæmi 18 ára stúlku,
Hönnu Bryndísi Proppé Bailey, sem
lýsir í bókinni einelti sem hún varð
fyrir í grunnskóla. „Vinkonur höfðu
ótrúlega mikil áhrif á mótun henn-
ar sjálfsmyndar, en ekki á jákvæðan
hátt.“
Sorg eftir sjálfsvíg föður
Þrátt fyrir að Kristín hafi haft ákveðnar
hugmyndir um hvað hún vildi fá út úr
bókinni þá lét hún útkomuna ráðast
mikið af því hverju stelpurnar sjálfar
vildu ná fram. „Eins og Rakel Birta,
sem missti pabba sinn, henni fannst
mikilvægt að ræða tabúið sem oft
fylgir sjálfsvígum. Henni fannst mikil-
vægt að fræða aðrar stelpur um þetta.
Hún er á því stigi sorgarinnar núna og
er tilbúin til þess. Henni finnst mikil-
vægt að tala um þetta. Ég held að það
geti hjálpað ótrúlega mörgum að lesa
um hennar reynslu. Ekki bara þeim
sem missa einhvern vegna sjálfsvígs
heldur öllum þeim sem missa ástvin.
Það er rosalega gott að lesa að ein-
hver annar hafi komist bærilega yfir
þetta. Henni líður vel í dag þó þetta
fylgi henni alltaf og mér finnst mikil-
vægt að það komi fram.“ Rakel Birta
Guðnadóttir er 15 ára stelpa sem hef-
ur gengið í gegnum erfitt sorgarferli.
Faðir hennar féll fyrir eigin hendi
þegar hún var 12 ára og í bókinni lýs-
ir Rakel Birta því hvernig henni hefur
gengið að takast á við sorgina síðustu
þrjú árin.
„Þær hafa það í hendi sér að fræða
hver aðra. Ég gæti aldrei gert það því
ég hef ekki alla þessa reynslu. Það eru
þær sem eru sérfræðingarnir,“ segir
Kristín sem þó getur frætt stelpur um
ýmislegt. En hún tekur að sér að halda
fyrirlestra í skólum sem fjalla fyrst og
fremst um mótun sjálfsmyndar og að
stelpur geti haft áhrif á mótun sinnar
eigin sjálfsmyndar.
Kom á óvart að stelpur geta allt
Aðspurð hvort eitthvað hafi komið
henni á óvart við gerð bókarinnar
segir Kristín það helst hafa verið hvað
henni þótti gaman að tala við allar
stelpurnar, og það segir hún í fullri
einlægni. „Kannski kom það mér
líka á óvart að stelpur geta raunveru-
lega allt. Ég gat fundið stelpur sem
gátu gert allt sem ég var að leita að.
Hvort sem það var að sigra fíl efldan
karlmann í júdó, galdrað marga
hjartaása úr sama spilastokknum,
komast yfir erfiða sorg eða rækta vin-
áttuna. Og stelpur geta dáið, því mið-
ur, og það kemur fram.“ Kristín telur
einmitt mikilvægt að aðrar stelpur
viti að stelpur geti gert allt. Hún von-
ast jafnframt til að bókin komi því til
skila að fólk geti gert allt sem það ætl-
ar sér, ekki bara stelpur. Allir geti því
haft af henni gagn og gaman. „Eins
og mamma mín, hún hefur glugg-
að í hinar bækurnar mínar, en þessa
bók gat hún ekki lagt frá sér og er búin
að lesa hana spjaldanna á milli,“ seg-
ir Kristín hlæjandi. „Svo væri klárlega
hægt að skrifa sambærilega bók um
stráka,“ bendir hún réttilega á.
Kristín lærði mikið við gerð bókar-
innar. Hún viðurkennir til að mynda
að hafa ekki haft mikla þekkingu
á transfólki, þrátt fyrir að hafa lært
hinsegin fræði. Það var ekki fyrr en
hún hitti Uglu Stefaníu Jónsdóttur,
sem er transkona, að hún öðlast frek-
ari skilning á hugtakinu. En Ugla lýs-
ir reynslu sinni í bókinni og segir frá
kynleiðréttingarferlinu og fleiru.
Ein stelpan lést úr krabbameini
Ein stelpan í bókinni er látin. Heiða
Dís Einarsdóttir greindist með
krabbamein árið 2011 sem hún barð-
ist hetjulega við. Hún var lífsglöð og
tók veikindum af stóískri ró, en 12.
september síðastliðinn hafði krabb-
inn betur.
„Þetta var eitt af því síðasta sem
hún gat gert. Hún sá algjörlega um
þátttöku sína í bókinni, las yfir um-
fjöllunina og sendi mér myndir. Ég
Stelpurnar
fræða hver aðra
n Lýsa sorgum sínum og sigrum í bókinni n Ein lést úr krabbameini áður en bókin kom út
„Hún var
ekkert að fara
að deyja þegar ég
talaði við hana.
talaði við hana í júlí og heyrði síðast
frá henni í ágúst. Hún var ekkert að
fara að deyja þegar ég talaði við hana,“
segir Kristín, en það voru orð Heiðu
sjálfrar. „Ég trúi bara ekki að ég sé að
fara að deyja og ég ætla ekki að láta
það gerast strax,“ var það síðasta sem
hún sagði í viðtalinu í bókinni.
Kristín segir að lokum að úrtakið
í bókinni endurspegli þýðið vel. Hún
hélt fyrst að í bókina hefði valist rjómi
hins umrædda samfélagshóps en í
dag sé hún sannfærð um að hún hefði
getað talað við hvaða stelpu sem er
og hún hefði sagt henni frá einhverju
stórmerkilegu sem hefði átt heima
í bókinni. „Það sannar fyrir mér að
stelpur geta allt.“ n
Vill hjálpa öðrum
Hannah Bryndís Proppé Bailey varð
fyrir alvarlegu einelti í grunnskóla
sem varð meðal annars til þess að
hún þurfti að leggjast inn á barna- og
unglingageðdeild vegna þunglyndis.
Líf Hönnuh Bryndísar hefur þó
tekið stakkaskiptum á síðustu árum.
Hún lét eineltið ekki buga sig heldur
reis upp og er í dag mikið félagsmála-
tröll, eins og hún lýsir sér sjálf. Hún
segir frá reynslu sinni í bókinni og
vonast til að saga hennar geti hjálpað
öðrum í svipaðri stöðu.
„Ég man eftir því sjálf þegar ég var lögð í einelti að þá leið mér eins
og ég væri ein í heiminum. Sú hugsun heltekur mann, maður heldur að
enginn skilji sig og sér ekki fram á að komast út úr þessu,“ segir Hannah.
Hún telur að það hefði hjálpað sér á sínum tíma ef hún hefði heyrt af
einhverjum sem hefði náð að vinna sig út úr einelti.
„Sú hugsun er svo ríkjandi að einelti sé feimnismál og að þeir sem
hafi verið lagðir í einelti eigi að vera miður sín út af því. Maður skilur
að fólki finnist erfitt að tala um þetta en maður á frekar að ræða einelti
opinskátt.“ Hannah hefur verið dugleg í baráttunni gegn einelti og talaði
meðal annars opinskátt um reynslu sína í Reykjavíkurráði ungmenna,
þar sem hún var fulltrúi.
Hönnuh finnst það stundum of ríkjandi í samfélaginu að steypa
einstaklinga í sama mótið eftir ákveðnum steríótýpum. Henni finnst
bókin frábær að því leyti að hún undirstrikar vel hvað einstaklingar eru
ólíkir. „Bókin sýnir hvað við erum ólík og flestir glíma við einhver vanda-
mál eða erfiðleika. Maður er samt ekki einn í því. Ég vona bara að stelp-
ur sem lesa þessa bók sjái það. Það er líka mjög flott hjá Kristínu að hafa
fróðleiksmola í köflunum því það eru svo margir sem vita ekki hvað þeir
eiga að gera,“ segir Hannah sem telur bókina eiga erindi við alla.
n Hannah Bryndís deilir reynslu sinni af einelti
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Viðtal Vinkonur mikilvægar
Kristín segir vinkonur
hafa áhrif á mótun
sjálfs myndar stelpna og
tileinkar bókina sínum
eigin vinkonum.
Mynd Sigtryggur ari