Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.2012, Blaðsíða 8

F
jögur hundruð og áttatíu
milljarða króna tap lífeyris-
sjóðanna þrjátíu og tveggja
vegna efnahagshrunsins jafn-
gildir því að hver þeirra 250
þúsund Íslendinga sem eiga réttindi
í sjóðunum tapi um tveimur milljón-
um króna. Það samsvarar iðgjöldum
meðal launamanns í heil tólf ár.
Þrátt fyrir þetta og harða gagnrýni
sem birtist í nýútkominni skýrslu
um lífeyrissjóðina sitja fjórir af fimm
framkvæmdastjórum þeirra sjóða
sem mestum peningum töpuðu
enn við stjórnvölinn. Sá fimmti tók
við árið 2009, Guðmundur Þ. Þór-
hallsson hjá Lífeyrissjóði verslunar-
manna, en hann hafði áður starfað
í 12 ár hjá sjóðnum, meðal annars
sem forstöðumaður eignastýringar.
Framkvæmdastjórarnir hafa á
bilinu 15 til 20 milljónir í laun á ári,
eða samtals 89,1 milljón króna. Með-
allaun á Íslandi eru um 4,2 milljónir
króna á ári. Laun og hlunnindi þess-
ara fimm manna jafngilda árslaun-
um 21 Íslendings með meðaltekjur.
Hver þeirra hefur að jafnaði tekjur
sem nema um fjórföldum launum
meðalmannsins. Hér til hliðar má sjá
hvaða menn um ræðir.
Hörð gagnrýni skýrsluhöfunda
Svört skýrsla um lífeyrissjóðina kom
út á föstudag. Í henni eru alvarleg-
ar athugasemdir gerðar við fjárfest-
ingar lífeyrissjóðanna, eftirlit með
sjóðunum 32 og lagaumhverfi þeirra
í aðdraganda efnahagshrunsins. Í
skýrslunni kemur fram að innra eft-
irliti sjóðanna og eftirliti Fjármála-
eftirlitsins hafi verið ábótavant og
ráðast þurfi í heildarendurskoðun á
lögum í kjölfar skýrslunnar. Heimild-
ir til fjárfestinga voru rýmkaðar á ár-
unum fyrir hrun án nægjanlegrar að-
gátar og endurskoðendur litu ekki á
það sem hlutverk sitt að fylgjast með
aðferðum sjóðanna við mat eða gæð-
um fjárfestinga. Óvarlega hafi verið
farið með gjaldmiðlavarnir og mati
á gæðum fjárfestinga, áhættuþáttum
og eftirliti með þeim hafi víða verið
ábótavant.
Í ályktunum nefndarinnar segir
einnig að of mikið hafi verið fjárfest
í tengdum fyrirtækjum og óvarlega
hafi verið fjárfest í óhefðbundnum
fjármálagerningum, svo sem vafn-
ingum og skuldabréfastrúktúrum.
Í skýrslunni segir að endurskoð-
endur þeirra virðist almennt ekki
hafa talið það í sínum verkahring að
fylgjast með aðferðum þeirra við mat
né gæðum fjárfestinga. Telur nefndin
einsýnt að slíkt eftirlit hefði þó verið
á færi endurskoðendanna.
Gagnrýna rekstrarkostnaðinn
Margir af stærstu lífeyrissjóðunum
hafa sætt gagnrýni vegna hás rekstr-
arkostnaðar. Þær raddir eru orðnar
háværari nú þegar fyrir liggur að líf-
eyrisgreiðslur skerðist verulega, að-
allega vegna glataðra eða óvandaðra
fjárfestinga. Ragnar Þór Ingólfsson,
stjórnarmaður í VR, hefur verið dug-
legur að benda á það sem betur má
fara. Í samantekt sem hann gerði
árið 2010 um rekstur sex stærstu líf-
eyrissjóðanna árið 2009 kemur fram
að rekstrarkostnaðurinn nam rúm-
lega 2,1 milljarði króna, þar af nam
launakostnaður rúmlega 1,1 milljarði
króna. Æðstu stjórnendur fengu rúm-
lega 105 milljónir króna í laun, sem
rímar við þær upphæðir sem koma
fram hér að ofan. Ragnar Þór lýsti
launakostnaðinum sem glórulausum
en úttektina vann hann upp úr árs-
skýrslum sjóðanna. Lífeyrissjóðirn-
ir sem um ræðir eru Lífeyrissjóður
starfsmanna ríkisins, Lífeyrissjóður
verzlunarmanna, Gildi lífeyrissjóður,
Sameinaði lífeyrissjóðurinn, Stapi líf-
eyrissjóður og Stafir.
Hætti því lækka átti launin
Þrátt fyrir gríðarlegt tap stærstu líf-
eyrissjóðanna og svimandi há laun
framkvæmdastjóra þeirra hefur ekki
komið fram vilji meðal þeirra eða
stjórnarmanna til að lækka launin.
Þvert á móti má nefna að Þorgeir Eyj-
ólfsson, fyrrverandi forstjóri Lífeyris-
sjóðs verzlunarmanna, sem tapaði
80 milljörðum króna í hruninu, mest
á innlendum hlutabréfum, hætti hjá
sjóðnum í mótmælaskyni við að laun-
in hans áttu að taka mið af launum
viðskiptaráðherra. Hann fékk greidd-
ar 33 milljónir samkvæmt starfsloka-
samningi og gerðist framkvæmda-
stjóri eignastýringasviðs MP banka.
DV greindi einnig frá því í febrú-
ar 2009 að Þorgeir æki um á þrettán
milljóna króna lúxusjeppa af gerð-
inni Cadillac Escalade – í boði sjóðs-
ins. Bíllinn var keyptur í janúar 2008.
„Þetta er hluti af mínum starfskjör-
um,“ sagði Þorgeir en fram kom að
eldsneytiskostnaður væri líka hluti af
þeim. Fram kom að svona bíll eyddi
um 25 lítrum á hundraði í akstri inn-
anbæjar. Það tæki láglaunamanneskju
meira en 100 ár að borga lúxusjepp-
ann með fjögurra prósenta iðgjöldum.
Einn sjóður í 30 boðsferðir á
fjórum árum
Eins og fjallað er um á næstu opnu
er nokkuð algengt að þeim sem stýra
sjóðunum sé boðið í utanlandsferð-
ir af þeim fyrirtækjum sem sjóðirnir
fjárfesta í. Í svari fjármálaráðherra
við fyrirspurn Vigdísar Hauksdóttur,
þingmanns Framsóknarflokksins,
um Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins,
LSR, kemur fram að á árunum 2004
til 2008 hafi starfsmenn sjóðsins far-
ið í alls 30 boðsferðir til útlanda á
tímabilinu sem um ræðir. Þær voru
greiddar af öðrum en sjóðnum, svo
sem útgefendum verðbréfa eða sölu-
aðilum þjónustu. Þeir sem fóru í
ferðirnar voru sex núverandi og fyrr-
verandi starfsmenn við eignastýr-
ingu hjá sjóðnum.
DV spurði Hauk Hafsteinsson,
framkvæmdastjóra sjóðsins, nánar
út í þessar boðsferðir í byrjun janúar
en svar við þeim fyrirspurnum hefur
ekki borist þrátt fyrir að mánuður sé
nú liðinn.
8 Fréttir 6. febrúar 2012 Mánudagur
Ekta fiskur ehf - Hauganesi v/Eyjafjörð - Sími: 466 1016 - www.ektafiskur.is
Ektafiskur hefur ætíð og eingöngu
notað vottað matvælasalt frá
Saltkaupum í allar sínar vörur!
Þessigamligóði
virðing
gæði
Sitja þrátt fyrir risatap
Haukur Hafsteinsson
Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins og
Lífeyrissjóður hjúkrunarfræðinga
Tap: 101,5 ma.kr.
Laun 2009: 18,3 milljónir
Guðmundur Þ. Þórhallsson
Lífeyrissjóður verzlunarmanna
Tap: 80,3 ma.kr.
Laun 2009: 18,2 milljónir
Guðmundur hafði áður starfað í tólf ár hjá
sjóðnum og verið framkvæmdastjóri frá því
í júní 2009. Þar áður starfaði hann sem for-
stöðumaður eignastýringar hjá sjóðnum.
n Öllum starfandi mönnum er skylt að
eiga aðild að lífeyrissjóði og greiða til hans
ákveðinn hundraðshluta af launum sínum.
n Sjóðfélagi greiðir 4 prósenta iðgjald
af launum og launagreiðandi 8 prósenta
mótframlag.
n Réttindi þín í lífeyrissjóðum miðast við
þau iðgjöld sem þú hefur greitt til þeirra á
starfsævinni.
n Almannatryggingakerfið tryggir öllum
lágmarkslífeyri, einnig þegar lítið eða
ekkert hefur verið greitt í lífeyrissjóð.
n Lífeyrir lífeyrissjóða er verðtryggður.
n Réttindi eru misjöfn eftir lífeyrissjóðum.
n Mikilvægt er að fylgjast vel með hvort
iðgjöld sem dregin eru af launum skili sér.
n Launamenn og sjálfstæðir atvinnu-
rekendur geta greitt allt að 4 prósent af
heildarlaunum sínum sem viðbótariðgjöld
til lífeyrissparnaðar.
n Töku viðbótarlífeyris má hefja þegar
60 ára aldri er náð og má þá taka hann út
í einu lagi.
n Greiðslur úr viðbótarlífeyrissparnaði
skerða ekki bætur frá almannatrygg-
ingum.
Svona virka lífeyrissjóðirnir
n Framkvæmdastjórar þeirra fimm sjóða sem töpuðu mest unnu allir hjá sjóðunum fyrir hrun n Eru með um fjórföld laun meðalmanns
„Hver þeirra hefur
að jafnaði tekjur
sem nema um fjórföldum
launum meðalmannsins.
Hanna Ólafsdóttir
blaðamaður skrifar hanna@dv.is
Baldur Guðmundsson
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
Svört skýrsla Í skýrslunni eru lífeyris-
sjóðirnir harðlega gagnrýndir fyrir fjár-
festingar sínar. Eftirliti FME var ábótavant
og lagaumhverfið þarf að endurskoða.
Margt fór aflaga, ef marka má skýrsluna.
Heildartap
lífeyrissjóða
LSR og LH: 101.528 m.kr.
Lífeyrissjóður
verzlunarmanna: 80,3 ma.kr.
Gildi: 75,5 ma.kr.
Almenni
lífeyrissjóðurinn: 29,7 ma.kr.
Stafir: 29,4 ma.kr.
Mótmælti með því að hætta Þorgeir
Eyjólfsson, fyrrverandi forstjóri Lífeyrissjóðs
verslunarmanna, hætti þegar til stóð að
lækka launin.