Dagblaðið Vísir - DV - 10.02.2012, Qupperneq 12

12 Fréttir 10.–12. febrúar 2012 Helgarblað
É
g fékk púðana árið 2000 og
2001 fór ég í fyrsta skipti á
þunglyndislyf og geðlyf. Síð-
an þá er ég búin að vera að
glíma við þunglyndi og sí-
þreytu. Ég fór að missa allan kraft,
varð ofsalega þreytt og var með lið-
verki,“ segir 36 ára kona sem er með
PIP-púða í brjóstum sínum. Hún
tengir veikindin beint við púðana
og er handviss um að þeir séu farn-
ir að leka. Það mun hún fá sann-
reynt í ómskoðun á næstu dögum.
Konan, sem ekki treystir sér til að
koma fram undir nafni, var í erfiðu
námi sem hún hrökklaðist úr fyr-
ir nokkru vegna veikindanna. Hún
segist hálfpartinn vera glöð yfir því
að í ljós hafi komið að eitthvað væri
að silíkonpúðunum og vonast til að
endurheimta heilsu sína þegar þeir
verða teknir úr. Konan, sem er 75
prósent öryrki í dag, er nú í mikilli
endurhæfingu þar sem verið er að
byggja hana upp til að hún geti snú-
ið aftur í nám í haust.
Þessi kona er langt í frá sú eina
sem þjáðst hefur af óútskýrðum
veikindum frá því hún fékk púðana.
Telja heilsu sinni ógnað
Yfir fjögur hundruð konur hér á
landi eru með svokallaða PIP-púða
í brjóstum. Þeir innihalda iðnaðar-
silíkon sem meðal annars er ætl-
að til framleiðslu á rúmdýnum og
snyrtivörum, en ekki til ígræðslu í
mannslíkamann.
Samkvæmt skýrslu vísinda-
nefndar Evrópusambandsins er
efnasamsetning púðanna mjög mis-
munandi og hylki þeirra gjarnari til
að leka en annarra púða. Í kjölfar út-
gáfu skýrslunnar var tekin ákvörðun
um það í velferðarráðuneytinu að
bjóða ætti öllum konum með PIP-
púða í brjóstum að láta fjarlægja
þá með aðgerð á Landspítalanum.
Konurnar hafa þó ekki kost á því
að láta setja nýja púða í brjóst sín í
sömu aðgerð. Þær eru langflestar
mjög ósáttar við þetta fyrirkomulag
og telja heilsu sinni jafnframt ógn-
að.
Yfir sjötíu konur hafa leitað til
Sögu Ýrar Jónsdóttur, lögmanns á
lögmannsstofunni Vox, sem hyggst
sækja mál þeirra á hendur Jens
Kjartanssyni lýtalækni, sem græddi
púðana í brjóst kvennanna, sem og
eiginkonu hans sem flutti þá inn.
Jens hefur starfað sem yfirlæknir
lýtalækningadeildar Landspítalans
frá árinu 2000 en samhliða starfi
sínu þar hefur hann rekið einka-
stofu í Domus Medica þar sem hann
framkvæmdi aðgerðirnar á kon-
unum. Hann er nú í fjögurra mán-
aða veikindaleyfi frá störfum vegna
sjaldgæfs augnsjúkdóms, að eigin
sögn.
Fær mikla brunatilfinningu
Blaðamaður settist niður með
nokkrum konum sem eru með um-
rædda púða í brjóstunum og Sögu
lögmanni þeirra. Allar taka þær
undir að hafa þjáðst af liðverkjum
og þreytu, líkt og konan lýsti hér
að framan. Þær hafa verið send-
ar á milli lækna, farið í hinar ýmsu
rannsóknir út af sjúkdómseinkenn-
um og meðal annars farið í MS-próf
og gigtarpróf. Þær eru mjög reiðar,
bæði Jens og landlæknisembættinu,
fyrir skort á upplýsingagjöf. Þá eru
þær ósáttar við hvernig staðið hefur
verið að málum hjá velferðarráðu-
neytinu.
„Ég er búin að sjá sjúkraskýrslur
frá þessum konum þar sem þær
eru að lýsa sömu einkennunum
hjá læknum áður en málið komst
í fjölmiðla. Þannig að þetta er ekk-
ert ímyndunarveikur hópur,“ segir
Saga.
Hún bendir á að læknar geti yfir-
leitt verið nokkuð nákvæmir á það
hvenær púðarnir hafi byrjað að leka
og það stemmi mjög oft við það hve-
nær konurnar fóru að finna fyrir
óþægindum. Það geti varla verið til-
viljun.
Önnur kona um þrítugt segist
hafa orðið vör við það mjög fljótlega
eftir aðgerðina að það fór að koma
olía út um húðina á henni. Þeg-
ar það gerist finnur hún fyrir mik-
illi brunatilfinningu, og á hársvæði
dettur hárið bókstaflega af. Hún vill
meina að það sé út af olíunni sem er
í púðunum. Konan hefur fengið það
staðfest að púðar hennar eru farnir
að leka, báðum megin. PIP-púðarn-
ir virðast þó vera hannaðir þannig
að þeir sem ekki leka blæða engu að
síður efnum út um skelina.
Tvær hafa misst fóstur
„Fyrir utan að við erum mjög marg-
ar búnar að ganga með börn í níu
mánuði og gefa þeim brjóst í aðra
tólf mánuði. Hvaða drullu var ég
að gefa barninu mínu? Mér finnst
þetta svo hræðilegt og þetta er búið
að valda mér svo miklu hugarangri
og vanlíðan. Hvort ég hafi verið að
útsetja barnið mitt fyrir einhverjum
efnum sem kannski munu hafa áhrif
á það seinna í lífinu,“ segir konan
sem er 36 ára og hefur sjálf eignast
börn eftir að hún fékk púðana.
Þá segjast konurnar hafa heyrt að
fósturlát hjá konum með PIP-púða
væru algengari en eðlilegt gæti tal-
ist. Tvær af þeim fimm konum sem
DV ræddi við hafa misst fóstur.
31 árs kona í hópnum var með
barn á brjósti þegar hún heyrði um
iðnaðarsilíkonið í fréttum. Hún seg-
ir það hafa verið mikið áfall fyrir sig
og auðvitað eyðilegt brjóstagjöfina.
Konan er með sprungna púða og
hefur áhyggjur af því að hafa eitrað
fyrir barninu sínu. Hún er búin að
frysta mjólk í brúsa sem hún ætlar
að láta rannsaka.
Stofnuðu Facebook-síðu
Þrátt fyrir að konurnar séu allar
kvíðnar, þeim líði illa og þær viti
ekki hvort eða hvaða áhrif PIP-fyll-
ingarnar kunna að hafa á líf þeirra í
framtíðinni, þá er létt yfir þeim. Þær
reyna að ýta áhyggjunum frá sér til
að geta sinnt daglegum störfum sín-
um.
Þær hafa stofnað Facebook-
síðu til að halda utan um hópinn.
Þar miðla þær upplýsingum og fá
styrk frá hver annarri. Þrátt fyrir að
á síðunni birtist margar sorgarsög-
ur reyna þær að hafa léttleikann að
leiðarljósi og setja reglulega brand-
ara þangað inn líka. Það er þeim
nauðsynlegt fyrir sálartetrið.
Konurnar eru allar sammála um
að of létt hafi verið tekið á málinu frá
upphafi. Alveg frá því landlæknis-
embættið fékk vitneskju um málið í
apríl árið 2010. Þá hafði komið í ljós
að silíkonið í púðunum væri ekki
í samræmi við vottað framleiðslu-
ferli.
Fullvissuð um að brjóstagjöf
væri í lagi
Allar fréttu þær af því í fjölmiðl-
um rétt fyrir jólin að þær væru með
iðnaðarsilíkon í brjóstunum og það
kynni að vera skaðlegt heilsu þeirra.
Ein þeirra sá þó litla frétt á vefmiðl-
inum Pressunni í október 2010 um
áhyggjur franskra yfirvalda af mál-
inu og hafði í kjölfarið samband við
landlæknisembættið í þrígang. Í öll
skiptin var hún fullvissuð um að ef
eitthvað væri að púðunum yrði haft
samband við hana. Á þeim tíma
mun embættinu hafa verið full-
kunnugt um málið.
Jens var kallaður á fund land-
læknis skömmu síðar og samkvæmt
yfirlýsingu frá embættinu kom það
í hlut hans að upplýsa viðskipta-
vini sína um stöðu málsins varðandi
PIP-púðana. Sjálfur hefur hann lýst
því yfir í fjölmiðlum að landlækn-
ir hafi lagst gegn því að konurnar
fengju upplýsingar um málið fyrr en
búið væri að staðfesta að púðarnir
væru skaðlegir heilsu þeirra.
Konan sem talaði við landlækni
var á þeim tíma með barnið sitt á
brjósti, en hefði aldrei haldið því
áfram ef hún hefði ekki verið full-
vissuð um að það væri lagi.
Konurnar vilja að landlæknir
verði dreginn til ábyrgðar í málinu,
enda hafi hann vitað það í lengri
tíma að í púðunum væri iðnaðar-
silíkon sem ekki væri ætlað í lækn-
ingatæki.
Þrátt fyrir að það hafi verið sam-
komulag á milli landlæknis og Jens
að sá síðarnefndi léti konurnar vita
telja þær að landlæknisembætt-
ið hafi brugðist upplýsingaskyldu
sinni.
Börnin eru kvíðin og gráta
Eftir að málið komst loks á aðgerða-
stig hafa konurnar fengið mjög mis-
munandi upplýsingar frá hinum
ýmsu heilbrigðisstarfsmönnum,
sem og ráðuneytinu og landlækn-
isembættinu. Þá hefur það viðmót
sem þær hafa fengið einnig verið
misjafnt, ruddalegt og jafnvel hefur
verið hæðst að þeim.
„Okkur líður bara þannig, og ég
held ég sé að tala fyrir okkur allar,
að við skiptum bara akkúrat engu
máli. Að þeim sé nákvæmlega sama
um okkur konurnar, börnin okkar,
maka, foreldra og systkini. Það líð-
ur öllum rosalega illa,“ segir Kol-
brún Jónsdóttir, sem hefur tekið að
sér að vera andlit kvennanna út á
við. Hún er með sprungna púða í
báðum brjóstum. Kolbrún fékk sér
fyrst silíkon árið 1988 en þeir púðar
reyndust einnig gallaðir og láku og
var skipt út.
„Maður er að reyna að tjasla
börnunum sínum saman,“ held-
ur Kolbrún áfram. „Þau kunna að
lesa og eru með hnút í maganum
og spyrja: Hvað er að gerast? Ertu
að fara að deyja? Svo þarf maður
að fara út til að gráta því maður er
hræddur og svo þarf maður að tjasla
sér sjálfum saman.“
Sú 36 ára gamla tekur undir að
þetta sé erfitt fyrir börnin sem kom-
in eru til vits og ára. „Sonur minn
sem er átta ára, hann var búinn að
heyra þetta allt í fréttunum og svo
heyrði hann í mér tala í símann. Ég
hélt hann væri sofnaður. Og barn-
ið mitt grætur yfir því að ég sé með
þessa púða. Barnið mitt er orðið
kvíðið,“ segir hún ákveðið.
Finna fyrir fordómum
Þær eru allar sammála um að hafa
fundið fyrir fordómum eftir að mál-
ið komst í hámæli. Þær eru bara
konur með silíkonbrjóst, „hégóm-
legar pjattrófur“, eins og Kolbrún
orðar það.
„Það sem gleymist að taka fram
og gleymist í þessari umræðu er
hvað þetta er hættulegt. Þetta er
mjög lítið rannsakað og við komum
allar til með að verða mjög skemmd-
ar eftir þetta. Fólk virðist geta hlegið
að þessu en staðreyndin er sú að við
fórum í þetta til að líta betur út og
við förum út úr þessu sem flak, allar.
Efnin eru mismunandi eftir hvenær
púðarnir eru búnir til. Þetta er allt
drasl sem á ekki að fara inn í líkama
fólks. Það er iðnaðarleysir í þessu,
hann er bannaður í öllum vestræn-
um ríkjum. Og fólk hlær að þessu,“
segir sú þrítuga mjög reið.
Brjóstin skilin eftir tóm
Konurnar eru mjög ósáttar við þá
ákvörðun sem tekin hefur verið í
velferðarráðuneytinu, í samstarfi
við ráðgjafarhóp lækna, að þær geti
ekki, á eigin kostnað, látið setja nýja
púða í brjóstin á sama tíma og þeir
gömlu eru fjarlægðir.
Þær hafa áhyggjur af því að þurfa
að ganga út af Landspítalanum sem
hálfgerð flök, enda sé það læknis-
fræðilega á gráu svæði að skilja
brjóstin eftir tóm. Þórdís Kjartans-
dóttir lýtalæknir hefur látið hafa
það eftir sér í fjölmiðlum að konur
séu betur settar með að fá nýja púða
í sömu aðgerð, annars sé hætta á
samvexti með tilheyrandi verkjum.
„Mér finnst allt of algengt að fólk
hugsi: Þær vilja að púðarnir séu
greiddir. En ég meina að það sé sök
sér að konur greiði sjálfar púðana
og sæki rétt sinn til dreifingaraðil-
ans. Það á allavega að veita þeim
færi á því. Að leggja tvær svæfingar
á konur sem eru illa staddar heilsu-
farslega fyrir. Það er ekkert grín, fyr-
ir utan kostnaðinn auðvitað,“ seg-
ir Saga, en kostnaður við að setja
nýja púða í brjóstin á einkastofu er
á bilinu 450 til 620 þúsund krónur.
Það sé því ljóst að um háar fjárhæðir
sé að ræða fyrir þá örfáu lýtalækna
sem starfa hér á landi.
Hún bendir á að það sé alls ekki
á færi allra þessara kvenna að reiða
fram slíka upphæð.
Geirvörtur á skinnpjötlum
„Þjóðfélagið horfir á okkur allar
þannig að við höfum verið með mjög
fín brjóst. Kannski ekki stór brjóst en
bara alveg temmilega stór brjóst. En
við vildum bara risastórar júllur. Það
horfa margir þannig á þetta. Það var
bara ekkert það,“ segir Kolbrún um
viðhorfið í garð kvenna með silíkon-
brjóst.
„Ég fór þarna 25 ára gömul. Ég
hafði fitnað mikið sem unglingur,
grenntist aftur og var með geirvört-
ur sem héngu á smá skinnpjötlum.
Þetta háði mér rosalega, og þá er ég
ekki að tala um í sambandi við stráka
og kynlíf eða neitt. Þetta snérist bara
um það að kaupa sér bol, að fara í
sund og allt þetta venjulega,“ segir
sú 36 ára gamla sem fannst hún vera
afskræmd. Hún vill ekki fara aftur á
þann stað, eða jafnvel verri. „Eftir að-
gerðina er ég í B-skál,“ bætir hún við.
Sú sem er 31 árs er einstæð tveggja
barna móðir og segist ekki hafa efni á
annarri aðgerð. „Ég verð bara að fara
þarna, láta taka þetta úr mér og vera
flatbrjósta. Sem er kannski bara allt í
lagi en það er ekki það sem ég hefði
kosið fyrir sjálfa mig. Hvað þá að
Eru Ekki „hégómlEgar pjattrófur“
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
Mjög ósáttar Konurnar er hræddar um
að þurfa að ganga út af Landspítalanum
sem hálfgerð flök eftir að PIP-púðar hafa
verið fjarlægðir úr brjóstum þeirra.
n Konur með PIP-silíkonfyllingar finna margar fyrir sömu sjúkdómseinkennum n Hafa áhyggjur af börnunum sínum n Mælti með púðunum
Kona
30 ára, starfar í heil-
brigðisgeiranum
Sprungnir púðar.
Kona
31 árs, nemi
Sprungnir púðar.
Kona
36 ára, öryrki
með menntun í
heilbrigðisgeiranum
Á eftir að fara í ómskoðun.
Kona
44 ára, starfar á sambýli
Sprunginn púði öðrum megin.
„Ég er búin að sjá
sjúkraskýrslur frá
þessum konum þar sem
þær eru að lýsa sömu
einkennunum hjá lækn-
um áður en málið komst
í fjölmiðla. Þannig að
þetta er ekkert ímyndun-
arveikur hópur.
„Hann dró okkur
einfaldlega í
dilka. Af hverju ein
var valin fram yfir
aðra veit ég ekki.