Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.2013, Blaðsíða 12

Mikil reiði vegna njósna
n Frönsk og þýsk stjórnvöld krefja Bandaríkin um svör
F
rönsk og þýsk stjórnvöld hafa
krafist þess að bandarískir
starfsbræður þeirra geri
hreint fyrir sínum dyrum eftir
að grein birtist í þýska tímaritinu
Der  Spiegel  þar sem því er haldið
fram að njósnað hafi verið um hátt
setta embættismenn Evrópusam-
bandsins í Bandaríkjunum. Einnig
að hleranir hafi verið  framkvæmdar
í Brussel.
Greinin er byggð á gögnum frá upp-
ljóstraranum Edward  Snowden  en
ráðmenn fjölmargra Evrópuríkja sem
og hátt settir embættismenn hjá
Evrópusambandinu hafa lýst yfir
áhyggjum sínum, undrun og jafnvel
óhug vegna fréttanna.
Utanríkisráðherra Frakk-
lands,  Laurent  Fabius, sagði mál-
ið „algjörlega óásættanlegt“ og þá
sagði dómsmálaráðherra Þýska-
lands,  Sabine  Leutheusser-Schnar-
renberger  að þetta minnti á Kalda
stríðið. „Ef fréttaflutningur fjölmiðla
reynist réttur þá minnir þetta á að-
ferðir sem var  beitt  í  Kalda stríðinu.
Það er ofar okkar skilningi að vinir
okkar í Bandaríkjunum sjái Evrópu-
búa sem óvini.“
Ekki er vitað hvaða upplýsingum
var safnað en nú standa yfir  samn-
ingaviðræður vegna fríverslunar milli
Bandaríkjanna og Evrópusambands-
ins en getgátur eru uppi um að við-
kvæmum trúnaðarupplýsingum
kynni að hafa verið safnað í þeim til-
gangi að styrkja stöðu Bandaríkjanna
í viðræðunum. Evrópusambandið
hefur óskað eftir svörum frá Banda-
ríkjastjórn sem enn hefur ekki tjáð sig
um málið opinberlega.
Þessar fréttir verða að teljast
mikill skellur fyrir bandarísk
stjórnvöld en uppljóstranir Ed-
wards  Snowden  leiddu nýlega í ljós
að bandarísk yfirvöld njósni um
milljónir manna um allan heim í
gegnum samfélagsmiðla. n
asgeir@dv.is
Y
firvöld í Búrma hafa gefið
öfgasamtökunum búddista,
sem kalla sig 969, bless-
un sína. Samtökin hafa það
höfuðmarkmiði að berjast
gegn útbreiðslu og áhrifum múslíma í
Búrma. Samkvæmt þeim sjálfum eru
samtökin upprunnin úr grasrótinni
en rannsókn Reuters á samtökunum
leiddi annað í ljós.
Samkvæmt Reuters eru samtök-
in runnin undan rifjum embættis-
manna herforingjastjórnarinnar sál-
ugu sem stjórnaði landinu hér um
bil sleitulaust frá árinu 1962 til 2008.
Ekki nóg með það að samtökin njóti
stuðnings frá æðstu embættismönn-
um núverandi stjórnar, heldur njóta
þau auk þess stuðnings háttsettra full-
trúa í flokki nóbelsverðlaunahafans
Aung San Suu Kyi. Í Búrma búa rúm-
lega tvær milljónir múslíma og eru
þeir í miklum minnihluta í landinu.
Formlega er Búrma ekki með ríkis-
trú og í stjórnarskrá landsins er talað
um trúfrelsi. Raunin er hins vegar sú
að yfirvöld hylla búddisma á kostnað
annarra trúarbragða.
Sonur Búdda
Munkurinn Ashin Wirathu, leiðtogi
samtakanna, var dæmdur í 25 ára
fangelsi 2003 en tíu múslímar voru
drepnir í óeirðum sem brutust út í
kjölfar prédikunar hans. Hann var
þó náðaður 2011 og nú hefur mað-
urinn sem eitt sinn kallaði sig hinn
búddíska bin Laden verið tekin í sátt.
Skilaboð hans eru þó þau sömu, hann
hvetur búddista til að forðast sam-
neyti við múslíma og ganga alls ekki
í hjónaband með þeim. Einnig kall-
ar hann moskur herstöðvar erlendra
afla. „Múslímar eru eins og tígrisdýr
sem læðist inn í óvarið hús og gleypir
íbúana,“ segir Wimala Biwuntha, einn
foringi 969-samtakanna. „Það getur
ekki verið að hann sé að hvetja til of-
beldis. Prédikanir Wirathu snúast um
ást og skilning,“ segir Sann Sint, trú-
málaráðherra Búrma og einn helsti
stuðningsmaður samtakanna. Annar
stuðningsmaður, Thein Sein, forseti
Búrma, segir hann vera son Búdda.
Hundruð þúsunda hafa
misst heimilið
Wirathu og munkar hans hafa verið
tengdir fjölmörgum skipulögðum of-
sóknum gegn múslímum í gegnum
tíðina. Í september árið 2012 héldu
969-samtökin fjöldafund til styrktar
áformum forsetans um að vísa öllum
múslímum landsins til Bangladess.
Mánuði seinna hófst ein alvarlegasta
bylgja ofsókna sem endaði með því að
um 192 manns voru teknir af lífi og um
140 þúsund manns voru svipt heimil-
um sínum.
Í uppþotunum rændu og rupluðu
íbúar heimili múslíma og kveiktu svo í
heimilunum. Síðastliðinn mars átti sér
stað önnur árás þegar minnsta kosti 44
múslímar voru drepnir í uppþotum í
borginni Meikhtila. Samkvæmt heim-
ildum Reuters leiddu munkar Wir-
athu æstan lýð að múslímunum í bæði
skiptin.
Pólitískir munkar
Segja má að munkar leiki veigamik-
ið hlutverk á sviði stjórnmála í Búrma.
Í „saffran byltingunni“ gegn herfor-
ingjastjórninni árin 2007–2008 hvöttu
þeir til mótmæla, en þeir höfðu verið
bældir niður af stjórninni. Sú bylting
tókst upp að ákveðnu marki því lýð-
ræðislegar kosningar fóru fram. Á hinn
bóginn voru kosningarnar mjög gagn-
rýndar af eftirlitsstofnunum og talið
að kosningasvik hefðu verið stunduð.
Kosningarnar enduðu með því að einn
hershöfðingjanna var kosinn forseti.
Samt sem áður hefur sú stjórn hafið
miklar umbættur í lýðræðisátt, þar á
meðal tryggt tjáningarfrelsi munka
sem ekki var til staðar áður. 969-sam-
tökin spretta upp úr þessum jarðvegi.
Álitsgjafar sem Reuters talaði við telja
að 969-samtökin séu tilraun harð-
línumanna til að snúa kjósendum frá
flokki Suu Kyi sem er spáð stórsigri í
næstu kosningum árið 2015. n
Búddískur Bin
Laden í Búrma
n Nýtur stuðnings forsetans n Hundruð manns liggja í valnum
12 Fréttir 1. júlí 2013 Mánudagur
Hjálmar Friðriksson
blaðamaður skrifar hjalmar@dv.is
„Múslímar eru eins
og tígrisdýr sem
læðist inn í óvarið hús
og gleypir íbúana
Ashin Wirathu
Búddískur öfgamaður
sem var dæmdur í 25
ára fangelsi.
Meikhtila Fjölmargar
moskur voru brenndar í
óreiðunum í mars.
Serbía ræðir
við ESB
Serbía hefur hafið formlegar að-
ildarviðræður við Evrópusam-
bandið um inngöngu. BBC greinir
frá því að nokkuð sé síðan Serbía
óskaði eftir slíkum viðræðum
en Evrópusambandið hafi sett
Kósóvó-deiluna fyrir sig. Frá þessu
greindi Herman Van Rompuy,
forseti Evrópuráðsins, á föstudag.
Þess má geta að Serbar hafa enn
ekki viðurkennt sjálfstæði Kósóva,
ekki frekar en Spánverjar, Grikkir,
Rúmenar, Slóvakar og Kýpverjar.
Gert er ráð fyrir því að við-
ræðurnar hefjist í janúar á næsta
ári, í síðasta lagi. Í dag, mánudag,
munu Króatar ganga formlega í
Evrópusambandið og búist er við
miklum fagnaðarlátum í Zagreb af
því tilefni.
Biskup í bobba
Spilling virðist vera landlæg á Ítalíu.
Hún hefur ekki aðeins fest rætur
sínar í stjórnkerfinu heldur teygir
hún anga sína til Vatíkansins. Hátt
settur ítalskur biskup hefur verið
handtekinn, grunaður um fjársvik.
Kauði heitir Nunzio Scrarano og
starfar í fjársýslu Vatíkansins.
Frans páfi setti í gang um-
fangsmikla rannsókn á fjármálum
Vatíkansins, eftir að hann tók við
völdum í vetur, en Scrarano var
handtekinn nánast um leið og
rannsóknin hófst. Einn starfsmað-
ur leyniþjónustunnar í Vatíkaninu
og annar maður, verðbréfamiðlari,
hafa verið handteknir
Eignir Vatíkansins eru metnar
á 873 milljarða króna en mikil
leynd hvílir yfir batteríinu öllu. Nýir
vendir sópa best og Frans vill spill-
inguna burt.
Þrjú foreldri
Bretar íhuga nú að leyfa tækni-
frjóvgun með erfðaefni þriggja
manneskja. Bretland yrði fyrsta
landið til að leyfa slíkt en ríkis-
stjórnin hefur lýst yfir stuðningi
við tæknina. Þetta kemur fram á
vef BBC. Afkvæmi slíkrar frjóvg-
unar ætti þannig í raun þrjú for-
eldri. Á BBC segir að raunhæft sé
að ætla að þetta muni standa fólki
til boða að tveimur árum liðnum.
Með þessu megi koma í veg fyrir
lífshættulega erfðasjúkdóma sem
berist frá móður til barns strax
í egginu. Gallar í hvataberum
fruma geta valdið hjartagöllum og
blindu, svo eitthvað sé nefnt. Með
því að nota sæðisfrumur frá karl-
manni, eggfrumu frá konu sem
ber sjúkdóminn og hvatabera frá
heilbrigðri konu megi komast hjá
því að barnið verði veikt.
Þeir eru, merkilegt nokk, til
sem gagnrýna áætlanir stjórn-
valda og telja of langt gengið.
Sabine Leutheusser-Schnarrenberger og Angela Merkel Stjórnvöld í Þýskalandi
og víðar í Evrópu eru í sjokki eftir að greinin birtist í Der Spiegel.