Dagblaðið Vísir - DV - 01.08.2014, Qupperneq 16

Helgarblað 1.–5. ágúst 201416 Fréttir
Lesendur athugið!
Vegna Verslunarmannahelgar kemur
næsta tölublað DV ekki út
fyrr en miðvikudaginn
6. ágúst næstkomandi.
n Málsmeðferð ráðuneytisins ekki í samræmi við lög um framsal sakamanna
I
nnanríkisráðuneytið kann að
hafa brotið á réttindum upp-
ljóstrarans Edwards Snowden
með því að hafna ekki framsals-
beiðni bandarískra stjórnvalda
umsvifalaust í fyrrasumar. Beiðnin
uppfyllti ekki skilyrði laga um fram-
sal sakamanna og var Snowden
ekki staddur á Íslandi þegar beiðn-
in barst. Lögum samkvæmt hefði
ráðuneytið því átt að hafna fram-
salsbeiðninni strax og loka málinu. Í
staðinn var óskað eftir upplýsingum
um Snowden frá Bandaríkjunum
og málinu haldið opnu svo mánuð-
um skipti. Þetta skaðaði réttarstöðu
Snowdens hérlendis og girti endan-
lega fyrir að hann kæmi til Íslands
og leitaði hér hælis með formlegum
hætti, enda hefði hann þá átt á hættu
að verða handtekinn.
Ragnari Aðalsteinssyni, lögmanni
Edwards Snowden, var ekki tilkynnt
um það fyrr en í sumar að mál-
ið hefði verið fellt niður. Áður hafði
Snowden verið með réttarstöðu
sakbornings á Íslandi og Ragnar
skilgreindur sem verjandi hans þótt
óljóst væri hvaða íslensku lög hann
kynni að hafa brotið. Svo virðist sem
íslensk stjórnvöld hafi sýnt Banda-
ríkjunum mikla greiðvikni sem bitn-
að hafi á rétti uppljóstrarans til sann-
gjarnrar málsmeðferðar.
Hringlandi
Reykjavík Vikublað greindi frá því
á dögunum að fulltrúar bandaríska
sendiráðsins hefðu tvívegis fundað
með starfsmönnum íslenska utan-
ríkisráðuneytisins vegna Snowdens.
Í seinna skiptið var ráðuneytisstjóra
afhent framsalsbeiðni, skjal dag-
sett 2. júlí 2013, þar sem vitnað var
í framsalssamning Danmerkur og
Bandaríkjanna frá 1902 og óskað eft-
ir aðstoð íslenskra stjórnvalda við að
handtaka uppljóstrarann og koma
honum í hendur bandarískra yfir-
valda.
Skjalið er efnislega samhljóða
framsalsbeiðni sem tekin var
fyrir í Hæstarétti Írlands í sam-
ræmi við fyrir komulag þar í landi.
Dómstóllinn hafnaði beiðninni
vegna formgalla, enda þótti ekki
sýnt fram á hvar og með hvaða hætti
meint brot hefðu verið framin. Á Ír-
landi var framsalsbeiðni Bandaríkj-
anna afgreidd með hefðbundnum og
lögformlegum hætti, en á Íslandi var
gripið til sértækari úrræða og kröfur
Bandaríkjanna látnar njóta vafans á
kostnað réttaröryggis Snowdens.
Ófullnægjandi framsalsbeiðni
Lög um framsal sakamanna og aðra
aðstoð í sakamálum frá árinu 1984
gilda um sakamenn sem staddir
eru á landinu. Samkvæmt 13. grein
laganna ber innanríkisráðuneytinu
að senda framsalsbeiðni til ríkis-
saksóknara ef henni er ekki hafn-
að umsvifalaust. Hvorugt var gert í
tilviki Snowdens, enda þótt fram-
salsbeiðnin væri ýmsum annmörk-
um háð. Snowden var ekki staddur
á Íslandi og óljóst hvort hann ætl-
aði sér hingað. Lögin krefjast þess
að fram komi hvar meint brot kunni
að hafa verið framin en eins og áður
segir taldi Hæstiréttur Írlands þeirri
spurningu ekki svarað með full-
nægjandi hætti í sambærilegri fram-
salsbeiðni.
Loks ber að nefna að Ragn-
ar Aðalsteinsson hefur dregið í efa
að framsalssamningurinn milli
Danmerkur og Bandaríkjanna, sem
bandarísk stjórnvöld vitnuðu til í
beiðni sinni, sé í gildi á Íslandi.
Þrátt fyrir að málatilbúnaður
Bandaríkjanna hafi verið veikburða
var Edward Snowden með réttar-
stöðu sakbornings á Íslandi mánuð-
um saman. Ragnari var ekki tilkynnt
um að málið hefði verið látið nið-
ur falla fyrr en þann 10. júní síðast-
liðinn, tæpu ári eftir að framsals-
beiðnin barst.
Leit til Íslands
Snowden hefur verið hundeltur af
bandarískum stjórnvöldum eftir að
hann lak trúnaðargögnum um um-
fangsmikla njósnastarfsemi Þjóðar-
öryggisstofnunar Bandaríkjanna
til Wikileaks. Ísland var eitt þeirra
ríkja sem Snowden leit sérstak-
lega til þegar mál hans komust í há-
mæli í fyrravetur og fundaði Kristinn
Hrafnsson, talsmaður Wikileaks,
með innanríkisráðherra vegna
málsins.
Sá hringlandi og þær tafir sem
urðu á málsmeðferð innanríkis-
ráðuneytisins spilltu möguleika
Snowdens á að sækja um hæli hér
á landi. Ef Snowden hefði kom-
ið til Íslands og sótt um hæli með
formlegum hætti, eins og aðr-
ir hælis leitendur, hefði hann átt á
hættu að verða handtekinn og af-
hentur bandarískum stjórnvöldum.
Þetta er athyglisvert í ljósi þess
að þegar Hanna Birna Kristjáns-
dóttir innanríkisráðherra svaraði
því í fyrrasumar hvort pólitísk hæl-
isveiting kæmi til greina lagði hún
áherslu á að jafnræðis yrði gætt og
almenningur yrði að geta treyst því
að lögin gengju jafnt yfir alla. Ann-
að virðist hafa komið á daginn í
meðferð innanríkisráðuneytisins á
beiðni Bandaríkjanna um hjálp við
að hafa hendur í hári Snowdens. n
Jóhann Páll Jóhannsson
johannp@dv.is
Greip í tómt
á Íslandi
„Þjónkun við bandarísk yfirvöld“
„Það er deginum ljósara að þessu
erindi hefði átt að vísa strax frá í stað
þess að setja af stað þessa undarlegu
snúninga,“ segir Kristinn Hrafnsson,
talsmaður Wikileaks í samtali við DV.
„Viðbrögð innanríkisráðuneytisins
endurspegla þjónkun við bandarísk
stjórnvöld sem ég sé ekki að samræmist
íslenskum hagsmunum á nokkurn hátt.“
Þegar Edward Snowden var hund-
eltur af bandarískum stjórnvöldum í
fyrrasumar tók Kristinn
að sér að bera þau
boð til íslenskra
stjórnvalda að hann
sæktist eftir póli-
tísku hæli á Íslandi.
„Hér var enginn
pólitískur vilji til að
verða við þessari beiðni.
Sjálfum finnst mér undarlegt
að jafn mikilsverður einstaklingur og
hann, sem við stöndum að vissu leyti í
þakkarskuld við, grípi í tómt þegar hann
réttir út höndina til okkar.“
Kristinn bendir á að mann-
réttindasamtök á borð við Amnesty
International hafi lýst því yfir að hvers
kyns réttarhöld yfir Snowden, vegna
uppljóstrana hans á brotum Banda-
ríkjastjórnar gegn friðhelgi einkalífs,
myndu jafngilda pólitískum ofsóknum.
Hann telur að meiri reisn væri yfir því ef
íslensk stjórnvöld tækju mark á slíkum
yfirlýsingum, frekar en að þjónusta
Bandaríkjastjórn í eltingarleiknum við
Edward Snowden.
Skaðaði réttarstöðu Snowdens Innanríkisráðuneytið hélt málinu opnu mánuðum
saman í stað þess að hafna framsalsbeiðninni í samræmi við lög. MYND SIGTRYGGUR ARI
Ráðuneytið lék
Snowden grátt
Eltur Edward Snowden
dvelst nú í Rússlandi þar sem
honum var veitt tímabundið
dvalarleyfi í fyrra.
Mótmæltu
við bandaríska
sendiráðið
Fjöldi manns mótmælti
ástandinu á Gaza fyrir utan
bandaríska sendiráðið við Lauf-
ásveg síðdegis á fimmtudag.
Þetta var þriðji útifundurinn sem
Félagið Ísland-Palestína hefur
skipulagt á jafn mörgum vikum
þar sem ástandinu var mótmælt.
Í þetta skiptið beindu fundar-
menn spjótum sínum að Banda-
ríkjastjórn og hvöttu Barack
Obama, forseta landsins, til að
hætta fjárhagslegum og hernað-
arlegum stuðningi við Ísraelsríki,
því einungis þannig væri hægt að
binda enda á blóðbaðið. Á sama
tíma var boðað til mótmæla á
Ráðhústorginu á Akureyri. Yfir
1.400 manns, flestir óbreyttir
palestínskir borgarar, hafa fallið
frá því að átökin hófust fyrir rúm-
um þremur vikum.
Ný Vestmanna-
eyjaferja 2016
Á heimasíðu Vegagerðarinnar
var greint frá því á fimmtudag
að samið hafi verið við norska
fyrirtækið Polarkonsult A/S um
hönnun nýrrar Vestmanna-
eyjaferju. Sú ferja mun leysa
Herjólf af hólmi og er áætlað að
smíði ferjunnar verði lokið í enda
árs 2016. Samningsupphæð nem-
ur rúmlega átta hundruð þúsund
evrum, ríflega 120 milljónum
króna. Útboð var á hönnun ferj-
unnar og bárust þrjú tilboð. Tvö
þeir reyndust ógild og það þriðja
yfir kostnaðaráætlun. Í kjölfar
þessa hófust samningaviðræður
við Polarkonsult A/S.