Dagblaðið Vísir - DV - 15.08.2014, Blaðsíða 34

Helgarblað 15.–18. ágúst 201434 Neytendur
Tíndu þína eigin
ofurfæðu
n Farðu í berjamó og sparaðu þúsundir króna
N
ú fer berjatíminn að hefjast
víða um land og margir
berjaunnendur hafa þegar
tekið forskot á sæluna og
haldið í berjamó með ágæt-
um árangri. Bláber, þá helst aðalblá-
ber, eru vinsæl meðal landsmanna
enda kjörið að næla sér í vetrar-
forða af þessum náttúrulega holl-
ustugjafa sem vex í villtri náttúru Ís-
lands. En fyrir þá sem eru mikið
fyrir bláber þá er ekki síður sniðugt
sparnaðarráð að tína vel af bláberj-
um til að eiga í frystinum í haust og
vetur. Kílóið af ferskum, innfluttum
bláberjum kostar um og yfir fjögur
þúsund krónur úti í matvöruverslun,
svo það getur verið afar hagkvæmt og
skemmtilegt að gera sér dagsferð með
fjölskyldunni í berjamó og sækja sér
nokkur kíló. Þetta þarftu að vita áður
en þú leggur í hann.
Ekki dýrt að byrja
Ef þú ert byrjandi í berjatínslu þá
þarftu ekki að örvænta. Það er ekki svo
dýrt að byrja. Gott er að eiga berjat-
ínur þótt margir kjósi að handtína
öll sín ber. Hægt er að kaupa berjat-
ínur, meðal annars í Húsasmiðjunni,
og kosta þær á bilinu 1.900 og 3.000
krónur eftir tegundum. Hafa ber þó
í huga að berin geta kramist þegar
notaðar eru berjatínur auk þess sem
aukahlutir geta slæðst með. Ef út-
lit berjanna skiptir höfuðmáli fyrir
þig þá er mælt með að þú handtínir.
Síðan þarftu góð ílát, fötur eða tunn-
ur undir afraksturinn, eftir því hversu
stórtækur þú ætlar þér að vera.
Ef þú ert að rýna í hagkvæmni og
sparnað sem hlýst af því að tína ber-
in sjálfur þá er sjálfsagt að taka með í
reikninginn að þú munt að öllum lík-
indum þurfa að keyra út fyrir bæ eða
borg til að komast í gott berjalyng,
með einhverjum eldsneytiskostnaði.
En það er auka atriði.
Dýrt úti í búð
Íslendingar flytja inn tugi tonna af
bláberjum á ári hverju enda hafa þau
verið markaðssett sem ofurfæða og
hafa notið mikilla vinsælda í boozt-
drykki til viðbótar við hefðbundnar
sultur, saft og eftirrétti.
Nú finnur þú í frystihólfum flestra
matvöruverslana einnig úrval af
frosnum berjum, þar á meðal blá-
berjum, og eru venjulega hagstæðari
kaup í þeim en þessum fersku. Fersku
bláberin geta nefnilega verið dýr. Í
Hagkaupum kostar 125 gramma askja
af perúskum bláberjum 499 krónur.
Til að setja það magn og verð í sam-
hengi þá þarf 300 grömm af bláberj-
um í eina bláberjaostakökuuppskrift.
Þú yrðir því að kaupa þrjár öskjur á
tæpar 1.500 krónur í eina slíka. Það
telur.
Gott ráð fyrir frystingu
Til samanburðar þá getur meðal-
berjatínslumaður gert ráð fyrir því að
tína nokkra lítra af berjum á klukku-
tíma, eftir aðferð og aðstæðum.
Þessu mikla magni af berjum sem
þú hyggst ekki nota strax má síðan
henda í frystikistuna eða hólfið, því
ber geymast vel í frysti. Passaðu bara
að vera búinn að snyrta og þrífa ber-
in fyrir frystingu. Hér er svo gott ráð,
sem tekur þig smá tíma en mun pott-
þétt verða þess virði. Gott er að setja
einfalt lag af berjum á bökunarpapp-
ír og frysta í smástund til að koma í
veg fyrir að þau festist saman. Síðan
eru þau sett í plastpoka í hæfilegum
skammtastærðum.
Berin nú fyrir norðan og austan
„Þessi áhugi fer bara vaxandi. Bæði
meðal almennings, fyrirtækja í mat-
vælaiðnaði og veitingabransa sem
fær fólk til að tína fyrir sig. Svo er
farið að pakka berjum í sölu,“ seg-
ir Þorvaldur Pálmason, einn helsti
berjaáhugamaður Íslands og einn
forsvarsmanna vefsíðunnar Berja-
vinir.com sem er einnig afar virk á
Facebook. Þorvaldur segir að í ár sé
aðalbláberin einkum að finna á Norð-
urlandi og á Austfjörðum.
„Til að bláber þroskist þurfa þau
hlýindi en líka sól og það hefur verið
mjög lítið af henni hér sunnan- og
vestanlands. Það er því ekki mikið af
bláberjum þar enn sem komið er en
maður heldur í vonina að þau komi.“
Svo brýnir Þorvaldur fyrir fólki að
vanmeta ekki þá miklu auðlind sem
krækiberin eru.
Ekki vanmeta krækiberin
„Krækiber koma næst aðalbláberjum
í hollustu og er að finna víða enda al-
gengasta lyngið í landinu. Það er auð-
velt að tína þau, auðvelt að hreinsa
þau og hægt að gera allt mögulegt úr
þeim. Mér finnst þetta vanmetin auð-
lind því þau eru svo algeng og eru alls
staðar núna,“ segir Þorvaldur sem
segir að sér finnist krækiberjasaft-
in afar góð. „Þannig að ekki van-
meta krækiberin!“ segir hann léttur
í bragði. „Þar sem þú finnur kræki-
berjalyng þar áttu von á krækiberj-
um. Þetta er svakaleg auðlind sem við
eigum.“
Fylltu frystikistuna
Þorvaldur segir ekkert leyndarmál að
geysimikil hagkvæmni sé falin í því
að tína ber. „Hér áður fyrr voru menn
að búa til saft, sultur grauta og fleira
og settu þá saft í flöskur og mikinn
sykur í. Þetta held ég að tilheyri for-
tíðinni, þegar menn höfðu ekki önn-
ur geymsluúrræði. Nú er hægt að búa
til saft og geyma hana og nota hana
jafnóðum með því bara að frysta
hana, annaðhvort í plastflöskum eða
klakapokum sem mér finnst voða
spennandi – að láta saftina renna eins
og hún kemur af berjunum í klaka-
poka og svo er hægt að taka klaka og
setja í boozt-ið jafnóðum.“ Og hann
lætur fylgja með eitt heilræði á léttu
nótunum að lokum:
„Menn ættu að kaupa sér stærstu
frystikistu sem þeir geta fundið,
koma henni fyrir í bílskúrnum og
fylla af klakapokum með saft!“ Hægt
er að fylgjast með berjavinum og taka
þátt í að færa berjaáhugamönnum
fréttir af berjalöndum og uppskeru á
Facebook-síðunni, Berjavinir. n
Sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
Sveinn Rúnar Hauksson,
Þorvaldur Pálmason og
Konráð Pálmason Bræðurnir
Þorvaldur og Konráð halda utan um
vefsíðuna Berjavinir.com og þeim
til halds og trausts er læknirinn og
berjamaðurinn mikli Sveinn Rúnar.
Hér finnur
þú aðalbláber
Veður far ræður miklu
um hvar bestu berja-
löndin eru á Íslandi hverju
sinni. Vestfirðir og Norðurland
hafa notið mikilla vinsælda sem
og Austfirðir en á þessu korti frá Nátt-
úrufræðistofnun Íslands má sjá útbreiðslu
aðalbláberjalyngs á landinu.
MynD náttúRuFRæðiStoFnun ÍSlanDSAðalbláber
Aðalbláber finnast helst hér á landi á Vestfjörðum, Norðurlandi og Aust-
fjörðum en þau vaxa víða, til dæmis á Vesturlandi þar sem Borgarfjörður,
Dalasýsla og Snæfellsnes hafa reynst gjöful svæði.
En hvernig þekkir þú hin eftirsóttu aðalbláber? Þau eru frábrugðin venju-
legum bláberjum að því leytinu til að þau eru dekkri og geta bæði verið blá
og svört. Á Norðurlandi, til dæmis í Svarfaðardal, eru svörtu berin nánast
ríkjandi og Svarfdælingar kalla þau aðalber. Lyng aðalbláberja er ljósgrænt
með tenntum blöðum. HEiMilD: BERJaviniR.coM
Berjauppskriftir
Aðalbláberjasaft
n Hrat af 3 kg af bláberjum
n 2 lítrar vatn
n 750 gr sykur
n Safi úr einni sítrónu
n 1 msk. vínsýra í hvern lítra
aðferð: Setjið hratið af berjunum í pott með
2 lítrum af vatni og látið sjóða í 15 mínútur.
Strengið grisju yfir ílát og hellið berjunum í
hana. Mælið saftina og hellið henni í pott.
Bætið við sykri og sítrónusafa. Látið sjóða í 5
mínútur. Takið pottinn af hellunni og blandið
vínsýru út í. Hellið heitri saftinni í heitar og
hreinar flöskur og lokið strax.
Bláberja­
ostakaka
Botn
n 4 dl möndlur
n 3 dl döðlur
n 1/2 tsk. Himalaya-salt
aðferð: Allt sett í mat-
vinnsluvél og hrært þar til
allt loðir vel saman. Sett í
silíkonform og pressað vel
niður og þannig búin til „skál“
upp á kantana.
Fylling
n 3 dl kasjúhnetur
n 2 dl kókosolía
n 1 dl vatn
n 1 dl sæta (t.d. hunang,
kókossíróp, agave)
n 1 tsk. vanilluduft
n 1/2 tsk. Himalaya-salt
n 300 gr bláber
aðferð: Allt nema berin sett
í matvinnsluvél og blandað
þar til fyllingin verður
silkimjúk. Bláberjunum svo
blandað varlega saman við
og öllu hellt í botninn. Sett í
frysti í að minnsta kosti átta
tíma og tekið út um það bil
tveimur tímum áður en borið
er fram.
Krækiberjasaft
n 3 kg krækiber
n 2 lítrar vatn
n 40 gr vínsýra
n 250– 500 gr sykur í hvern lítra af safa
aðferð: Hreinsið og skolið berin ef þess gerist
þörf. Hakkið þau eða merjið í berjapressu.
Leysið vínsýruna upp í vatninu og blandið upp-
lausninni í berjamaukið. Látið standa í 24 tíma.
Hellið á síu og látið saftina síga vel frá hratinu.
Mælið saftina og blandið sykrinum saman við
hana. Hrærið í þar til sykurinn er runninn. Hellið
saftinni á hreinar og soðnar flöskur og lokið
þeim strax. Geymið saftina á köldum og helst
dimmum stað.
*uPPSKRiFt: lEiDBEininGaStoD.iS