Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2014, Blaðsíða 25

Neytendur 25Vikublað 23.–25. september 2014
Sports Direct
brotlegt
Neytendastofa hefur komist að
þeirri niðurstöðu að íþrótta­
vöruverslunin Sports Direct hafi
brotið gegn útsölureglum og
góðum viðskiptaháttum með
útsöluauglýsingum og merk­
ingum sínum. Var það keppi­
nauturinn Intersport sem lagði
fram kvörtunina. Neytendastofa
komst að þeirri niðurstöðu að
Sports Direct hafi gerst brotlegt
með því að nota verðmiða þar
sem gefið væri til kynna að verð á
vörum hefði lækkað. Í skýringum
Sports Direct kom fram að ekki
væri um sérstakt afsláttarverð
að ræða heldur kæmu vörurn­
ar merktar með miðunum frá
alþjóðavöruhúsi Sports Direct.
Neytendastofa taldi merkimið­
ana gefa neytendum ranglega til
kynna að verð á vörunum hefði
lækkað eða að þær væru boðn­
ar á afsláttarverði. Hefur Sports
Direct því verið bönnuð notkun
miðanna.
Þ
að er bara þannig að Mat­
vælastofnun er undir­
mönnuð og hún hefur
ekki vald á öllu þessu við­
fangsefni, það liggur bara
fyrir. Ég ræddi við eftirlitsmann fyrir
nokkrum dögum og þeir viðurkenna
þetta bara. Þar er við Alþingi að sak­
ast sem hefur dregið úr fjárfram­
lögum til MAST og það er alvarleg­
ur hlutur,“ segir Árni Stefán Árnason
dýraréttarlögfræðingur. DV leitaði
álits hjá Árna Stefáni á grein sem birt­
ist í blaðinu í síðustu viku um niður­
stöður nýrrar skýrslu ESA, eftirlits­
stofnunar EFTA, sem gerði úttekt
á eftirliti með aflífun dýra í slátur­
húsum hér á landi í maí síðastliðn­
um. Árni Stefán hefur mikið haft sig
frammi í málefnum dýraverndar á
undanförnum árum.
Rafstraumur undir
lágmarkskröfum
Meðal þess sem fram kemur í skýrslu
ESA er að í báðum alifuglasláturhús­
unum sem heimsótt voru hafi ekki
verið nægur rafstraumur á vatnsböð­
um sem notuð eru til að rota og deyfa
fuglana fyrir slátrun. Ef straumur á
hvern fugl er ekki fullnægjandi geta
þeir komist of snemma til meðvit­
undar ýmist fyrir eða eftir að þeir eru
skornir á háls og áður en þeim blæð­
ir út. Dæmi um það síðarnefnda fund­
ust í öðru sláturhúsanna samkvæmt
skýrslu ESA. Matvælastofnun hefur
brugðist fljótt við þessum niðurstöð­
um og gert kröfur um úrbætur hjá við­
komandi sláturleyfishöfum. Enn er
unnið að innleiðingu umfangsmikill­
ar reglugerðar um vernd dýra við aflíf­
un, sem tók gildi hér á landi í janúar í
fyrra og varðar það að forða dýrum frá
óþarfa þjáningum í sláturhúsum.
Hnökrar á eftirliti
Þó að sláturleyfishafar beri ábyrgð
á því að tryggja að öll ákvæði reglu­
gerðarinnar séu uppfyllt og eftirlits­
dýralæknar sinni daglegu eftirliti í
þessum sláturhúsum þá segir Árni
Stefán lítið hafi breyst til hins betra
varðandi hnökra í eftirliti MAST. „Ég
hafði fyrst afskipti af þessum málum
þegar ég lauk laganámi þá skrifaði ég
meistararitgerð um þetta og benti á
hnökra í eftirliti hjá Matvælastofn­
un. Niðurstaða mín var sú að eftirliti
væri verulega ábótavant. Það virðist
eins og það hafi ekkert verið bætt úr
því, það er að segja varðandi þennan
hluta.“ Hann segir að þó að ábyrgðin
á að ákvæðum reglugerðarinnar sé
fylgt liggi hjá sláturleyfishöfum þá
sé það MAST sem gefi út leyfi til að
framkvæma þetta. „Og þeir geta það
ekki nema að uppfylltum skilyrðum.“
Óáreiðanleg aflífun
Hann segist hafa heyrt frá mönnum
sem starfað hafi í sláturhúsum sem
hafi bent á nákvæmlega það sem
fram kom í frétt DV. „Þeir þora ekki
að koma fram undir nafni og þetta er
eitthvað sem ég hef ekki getað fjallað
um vegna þess að ég hef ekki sann­
anir, en ég hef miklar grunsemdir.“
Hann segir að aflífun alifugla, eins og
hún eigi sér stað í dag, sé óáreiðan­
leg.
„Það er alveg pottþétt mál. Þessi
óáreiðanleiki er ekki í samræmi við
lög um velferð dýra sem að kveður á
um að dýr skuli aflífuð á skjótan og
sársaukalausan hátt. Þetta er bara
nokkuð sem ég hef grun um að sé
reynt að þagga niður. Þetta er mjög
viðkvæmt, sérstaklega í alifuglarækt­
inni því ég veit að aflífunartæknin er
mjög ófullkomin og þetta hefur sagt
mér fyrrverandi eftirlitsdýralæknir.“
Þröngt sniðinn stakkur
Eins og fram kom í máli Þóru Jó­
hönnu Jónasdóttur, dýralæknis dýra­
velferðar hjá Matvælastofnun, í frétt
DV í síðustu viku þá hefur MAST
brugðist við niðurstöðunum með því
að krefja viðkomandi sláturleyfis­
hafa um úrbætur. En hún viður­
kennir að nýju reglugerðirnar séu
umfangsmiklar, breytingarnar mikl­
ar og að MAST hafi ekki yfir mörg­
um starfsmönnum að ráða. „En það
er unnið eins hratt og vel og hægt
er,“ sagði Þóra. Sem fyrr segir telur
Árni að MAST sé gert erfitt um vik að
sinna sínum málum þar sem dreg­
ið hafi verulega úr fjárframlögum
til stofnunarinnar á undanförnum
árum eins og fjallað var um nýlega í
þætti Sölva Tryggvasonar, Málinu á
Skjá Einum.
„Þar sem þetta er staðfest og nú
er bara í raun framkvæmdavaldsins
þ.e.a.s. landbúnaðarráðherra, sem
æðsta manns dýravelferðarmála á Ís­
landi, að taka á þessu sem hann mun
ekki gera, ég veit það því þetta er ekki
álitið forgangsverkefni.“ n
Segir Matvælastofnun undirmannaða og að henni sé gert erfitt um vik að sinna skyldum sínum
Sigurður Mikael Jónsson
mikael@dv.is
Framlag til að innleiða nýja
löggjöf fellur niður
Örlítil raunhækkun á framlagi til Matvælastofnunar í fjárlögum
Í fjárlögum fyrir árið 2015 sem kynnt voru
í síðustu viku er gert ráð fyrir 1.146
milljóna króna fjárveitingu
til stofnunarinnar sem er
raunhækkun upp á 1,9 milljónir
króna frá gildandi fjárlögum.
Athygli vekur að gert er ráð fyrir
að niður falli 30 milljóna króna
tímabundið framlag sem veitt
var í fjárlögum 2014 til að innleiða
nýja löggjöf um velferð dýra sem líkt og
fram hefur komið í DV er ekki enn lokið sem
skyldi. Þó að heildarfjárveitingar til eftirlits-
stofnana lækki um 21,9 milljón frá síðustu
fjárlögum þá verður 29,4 milljónum króna
veitt vegna dýraeftirlits. Þar af er hins vegar
10 milljóna króna einsskiptiskostnaður
vegna gagnagrunns í tengslum við einstak-
lingsmerkingar á gæludýrum.
Segir um málaflokkinn í
fjárlögunum nú:
„Matvælastofnun hóf nýskipan eftirlits
með dýravelferð og tók yfir búfjáreftirlit
frá sveitarfélögum í byrjun árs 2014.
Vegna þessa var í fjárlögum 2014
veitt 44 m.kr. fjárheimild, sem
innheimt er með eftirlitsgjöld-
um, auk 30 m.kr. tímabundinnar
fjárveitingar í eitt ár vegna
dýraeftirlits stofnunarinnar.
Að mati ráðuneytisins er áætlað
að um 19,4 m.kr. af tímabundnu
framlagi 2014 þurfi að vera varanlegt svo
stofnunin geti sinnt þessum verkefnum
með fullnægjandi hætti. Varanlegur
kostnaður við eftirlit Matvælastofnunar er
þannig áætlaður um 63,4 m.kr. en gert er
ráð fyrir að kostnaðurinn skiptist þannig að
57,8 m.kr. er vegna starfa sex dýraeftirlits-
manna, 4,8 m.kr. fyrir hálft stöðugildis
lögfræðings og 0,8 m.kr. vegna ársskýrslu. Í
þriðja lagi er gert ráð fyrir 17,7 m.kr. lækkun
vegna aðgerða til lækkunar ríkisútgjalda
í samræmi við markmið ríkisstjórnarinnar
um útgjaldaaðhald.“
Annmarkar á aflífun Fram kom í skýrslu ESA að í hvorugu alifuglasláturhúsinu sem
heimsótt var hafi verið fullnægjandi straumur á vatnsböðum sem ætlað er að rota fuglana
áður en þeir eru skornir á háls. Afleiðingin var að margir sýndu þeir merki um meðvitund
meðan þeim blæddi út.
Ekki í samræmi við lög Árni
Stefán Árnason dýraréttarlög-
fræðingur segir að aflífun alifugla
sé óáreiðanleg og að sá óáreiðan-
leiki sé ekki í samræmi við lög um
velferð dýra sem að kveði á um
að dýr skuli aflífuð á skjótan og
sársaukalausan hátt.
Óáreiðanleg aflífun
ekki í samræmi við lög
„Niðurstaða mín
var sú að eftirliti
væri verulega ábótavant.
Auglýsing
bönnuð
Neytendastofa hefur bannað
Úranusi ehf., sem rekur Stóru
bílasöluna, að auglýsa fimm ára
ábyrgð á seldum bílum og að
birta samanburðarauglýsingar
þar sem ekki er stuðst við nýtt
og uppfært verð sem er í gildi
þegar auglýsing birtist. Toyota á
Íslandi hafði kvartað undan aug­
lýsingum Úranusar og bent á að
fyrirtækið hafi fyrst íslenskra bif­
reiðafyrirtækja boðið fimm ára
ábyrgð. Vildi Toyota meina að
ábyrgð Úranusar væri ekki samb­
ærileg og að félagið væri að nýta
sér auglýsingar fyrirtækisins.
Ábyrgðartími hefjist við skrán­
ingu en ekki sölu og því væri
ábyrgðin í raun og veru ekki full
fimm ár fyrir kaupendur.
Forráðamenn Úranusar höfn­
uðu þessu og vísuðu til þess að
þar væri veitt fimm ára ábyrgð og
að öll ábyrgð umfram hefðbundna
verksmiðjuábyrgð til þriggja ára
sé á herðum félagsins. Hvergi í
auglýsingunum hafi verið vísað til
ábyrgðar Toyota og bent á að fé­
lagið geti ekki átt einkarétt á fimm
ára ábyrgð.
Toyota gerði einnig
athugasemd við að borið væri
saman verð þar sem uppgef­
ið verð Toyota var rangt. Úran­
us sagði að verðið komi beint úr
verðlista Toyota frá því í febrúar.
Neytendastofa taldi auglýsingar
Úranusar um fimm ára ábyrgð
villandi. Hugsanlegir kaupendur
hefðu þann skilning að ábyrgðar­
tími byrji að líða frá kaupum en
ekki skráningardegi bifreiðar.
„Að auglýsa fimm ára ábyrgð án
þess að geta þess sérstaklega að
ábyrgðartími væri byrjaður að líða
við kaup væri því brot á ákvæðum
laga.“ Þá hafi nýr verðlisti Toyota
verið kominn út í maí þegar aug­
lýsingar Úranusar birtust, þar sem
mörg verð höfðu lækkað.