Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.2013, Qupperneq 16

16 Fréttir 27.–29. september 2013 Helgarblað
„Getum ekki lifað á
laununum okkar“
n Niðurskurður og aukið álag á kennara bitnar á nemendum n Kennarar krefjast leiðréttingar
V
ið göngum lengra en við
ættum að gera. Við vinnum
meira til að reyna að koma
í veg fyrir að ástandið bitni
á nemendum,“ segir Hulda
María Magnúsdóttir grunnskóla-
kennari. Hún stofnaði Facebook-síðu í
vor þar sem heitar umræður um kjara-
mál kennara hafa farið fram síðustu
mánuði. Um þúsund kennarar eru þar
virkir í umræðunni og flestir búnir að
fá sig fullsadda af álagi og niðurskurði
í skólakerfinu. Baráttufundur fór fram
í Iðnó í gær, fimmtudag.
Bitnar á nemendum með
sérþarfir
Þrátt fyrir að kennarar leggi hart að
sér í starfi til að niðurskurður bitni
ekki á nemendum, þá dugir það ekki
alltaf til. En að sögn Huldu Maríu bitn-
ar ástandið einna helst á nemendum
með sérþarfir.
Hún segir að þrátt fyrir að reynt
sé að fylgja stefnunni Skóli án að-
greiningar, þá fái börn með sérþarf-
ir oft ekki þá þjónustu sem þau þurfa.
Grunnskólakennarar sem ekki hafi
menntun sérkennara reyni þó eftir
fremsta megni að sinna öllum nem-
endahópnum. „Við erum að aðlaga
námsefni og búa til námsefni til að
mæta þörfum allra. Og það er fólk oft
að gera heima hjá sér, á kvöldin og um
helgar.“
Vinna um 50 tíma á viku
Hulda María segir marga kennara
því þurfa að vinna langt umfram
vinnuskyldu sína í hverri viku. En ef
marka má niðurstöður könnunar sem
Kennarasambandið lét gera í sam-
starfi við sveitarfélögin nýlega þá eru
kennarar að vinna að meðaltali 50
klukkutíma á viku. Þess ber að geta
að vinnuvika kennara er 43 tímar, en
þannig vinna þeir af sér sumarfrí og
önnur frí, sem yfirleitt eru lengri en
hjá öðrum starfsstéttum.
„Það vill enginn mæta óundir-
búinn því það bitnar á krökkunum.
En fólk er orðið mjög þreytt á því hvað
við höfum dregist langt aftur úr. Það
er búið að lengja kennaranámið úr
þremur árum í fimm en launin hafa
ekki fylgt,“ segir Hulda María.
Með 330 þúsund í grunnlaun
Að hennar sögn bera kennarar sig til
dæmis saman við sálfræðinga og fé-
lagsráðgjafa sem eru innan BHM,
enda um jafn langt nám að ræða. En
grunnlaun kennara eru hins vegar
rúmum tuttugu prósentum lægri en
grunnlaun þessara stétta.
„Grunnlaunin mín eftir sex ára
háskólanám, miðað við að ég sé um-
sjónarkennari, með framhaldsskóla-
réttindi og fái launaflokk fyrir sí-
menntun, eru 330 þúsund krónur.“
Hulda María segir þetta svipuð laun
og hún var með þegar hún var í sum-
arstarfi með námi. „Ég er einstæð
móðir en þú rekur ekkert heimili á
þessum launum.“ Hún bendir á að það
sé í raun ekki í boði fyrir kennara að
vinna yfirvinnu, en einn og einn geti
tekið að sér viðbótarkennslu. Af henni
sé þó lítið framboð. „Ég er með auka-
tíma í töflunni núna og það þýðir að ég
er búin að samþykkja að taka að mér
aukavinnu í allan vetur. Ég get ekki
unnið mikið einn mánuð og minna
þann næsta, ég þarf bara að vinna of
mikið í allan vetur.“
Hún segir kennara nú búna að fá
nóg og þess vegna hafi verið boðað til
baráttufundar. „Við menntum okkur
og reynum að sinna vinnunni en get-
um samt ekki lifað á laununum okkar.“
Lítil endurnýjun
Annað áhyggjuefni er hve mikið hefur
dregið úr aðsókn í kennaranám á síð-
ustu árum. En í ár sóttu til að mynda
aðeins 160 nemendur um nám í
grunnskólakennarafræðum við Há-
skóla Íslands samanborið við 234 árið
2010. Það er fækkun um rúm þrjátíu
prósent. Þá er einnig töluvert brott-
fall úr náminu. Anna Kristín Sigurðar-
dóttir, forseti kennaradeildar Há-
skóla Íslands, sagði í samtali við mbl.
is í sumar að laun, starfsaðstæður og
lengd náms hefðu mikil áhrif í þessu
samhengi. En fyrirkomulagi kennara-
náms var breytt árið 2011 og það lengt
úr þremur árum í fimm.
Hulda María segir það alveg liggja
ljóst fyrir að endurnýjun í stéttinni sé
ekki nógu mikil og tekur sem dæmi að
hún sé næstyngst af kennurunum á
sínum vinnustað, 33 ára gömul.
Þurfa að vera þrjár manneskjur
Hún hefur verið kennari í sjö ár en
segist sjaldan hafa heyrt jafn marga
tala um að fara að finna sér eitthvað
annað að gera. „Og það er ekki endi-
lega af því fólk vilji það. Þetta er krefj-
andi en mjög skemmtilegt starf sem
gefur manni mjög mikið. En maður
þarf samt líka að geta lifað af.“ Hún
segir álag í starfi hafa aukist mikið á
þessum sjö árum og því ekki skrýtið
að fólk gefist upp.
Krafa um stærri hópa er skýrt
dæmi um afleiðingar niðurskurð-
ar, að sögn Huldu Maríu. Í sumum
bekkjum í yngri deildum grunnskóla
eru allt upp í þrjátíu nemendur, en
þá er yfirleitt einnig stuðningsfulltrúi
með í kennslustundum. Hún bend-
ir hins vegar á að sá aðili sé ekki fag-
menntaður. „Þetta verður til þess að
kennari getur ekki sinnt öllum. Það
verður einhver út undan þrátt fyrir að
við reynum eins og við getum. Hver
kennari er bara ein manneskja þrátt
fyrir að hann þurfi stundum að vera
þrjár.“ n
Skólakerfið er að molna
Skorið niður frá öllum hliðum
„Það er bara verið að þrýsta og þétta og
troða alls staðar. Maður er að horfa upp
á þetta allt molna,“ segir Eyþór Bjarki
Sigurbjörnsson grunnskólakennari um
upplifun sína af ástandinu í skólakerfinu
eftir áralangan niðurskurð.
Alls staðar skorið niður
Hann segist finna fyrir niðurskurðinum í
öllum þáttum skólastarfsins. Til dæmis
sé tölvubúnaður kominn til ára sinna og
varla nothæfur, en á sama tíma séu gerðar
kröfur um nýja kennsluhætti. Viðhald á
byggingum sé lélegt, dregið hafi verið úr
stoðþjónustu við nemendur með sérþarfir
og vettvangsferðum hafi fækkað. Þá séu
bekkir sameinaðir þrátt fyrir að það liggi
fyrir að það gangi ekki upp.
Aldrei friður
„Svo er stöðugt verið að róta í þessu
kerfi. Það er mjög sjaldan friður og mjög
lítið starfsöryggi að því leyti að það er
endalaust verið að breyta hlutum. Nýjasta
hugmyndin er að stytta grunnskólanámið
niður í níu ár sem þýðir að þá þarf færri
kennara. Það er í raun aldrei friður frá yf-
irmönnum og sveitarstjórnum til að sinna
þessu starfi og byggja upp.“
Mikil þreyta í fólki
Eyþór hefur starfað sem kennari í tólf
ár og segist hafa byrjað að finna fyrir
niðurskurðinum strax í kjölfar hrunsins. En
nú fimm árum síðar hefur ekkert dregið úr
honum. „Það hefur alltaf verið eitthvert
rót en aldrei eins mikið eftir að hrunið
skall á.“ Hann segir langt síðan hann fór
að finna fyrir þreytu á meðal samstarfs-
félaga sinna vegna ástandsins. „Fólk
hefur verið að tjá sig og láta vita, en það
er ekkert hlustað á það. Það er talsvert
dapurlegt að horfa upp á að það sé heil-
mikil þekking í kerfinu og vitneskja um það
hvernig hlutirnir virka, en því miður sé ekki
hlustað á það.“
Reyna að gera sitt besta
Eyþór hefur sömu sögu að segja og Hulda
María, að kennarar gangi mun lengra en
þeir ættu að þurfa að gera til að reyna að
koma í veg fyrir að ástandið bitni á nem-
endum. „Auðvitað reynum við að gera það
besta úr öllu, en það eru einhver takmörk.“
Skert þjónusta við nemendur
Hann segir mikilvægt að almenningur
fái vitneskju um að svipaðir hlutir séu að
gerast í skólakerfinu og heilbrigðiskerfinu.
„Það er bara verið að hola kerfið að innan
og nemendur eru að fá skerta þjónustu
miðað við það sem var.“ Hvað launamál
varðar segir Eyþór kennara eingöngu
fara fram á sanngirni. „Við erum komin
rúmlega tuttugu prósent undir sambæri-
legar stéttir og erum orðin langþreytt á
því að geta ekki verið á sama stað og aðrir
sem bera svipaða ábyrgð og sambærilega
menntun. Það sem við tölum um heitir
launaleiðrétting, þetta snýst ekki um að
fá að njóta einhverra forréttinda. Bara að
fá að vera á sama stað og aðrir.“
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
Hulda María Segir að niðurskurður bitni
helst á nemendum með sérþarfir þrátt
fyrir að kennarar leggi sig fram um að sinna
þeim.
„Hver kennari er
bara ein mann-
eskja þrátt fyrir að
hann þurfi stundum
að vera þrjár
Boða til baráttufundar
Kennarar eru orðnir langþreyttir á
niðurskurði og auknu álagi í starfi.
Þeir krefjast launaleiðréttingar.