Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.2008, Qupperneq 14

„Það varð hér stórslys fyrir 15 til 20 árum.
Þá fóru menn að skjóta rjúpur á Arnar-
vatsnheiðinni eldsnemma á haustin. Veiði-
tölur hjá þeim sem það gerðu hlupu á þús-
undum. Fljótlega varð enginn varpstofn
eftir. Það var stóra slysið,“ segir Snorri Jó-
hannsson, refaskytta og minkaveiðimaður
á Gilsbakka í Reykholti. Hann segir rjúpna-
stofninn á Vesturlandi í lágmarki, jafnvel þó
menn veiði mun minna en áður var gert.
Stofninn líður fyrir veiðiálag
Snorri hefur í áraraðir fylgst náið með
rjúpnastofninum samhliða því að hafa lífs-
viðurværi af refa- og minkaveiði. „Ég er með
alla Arnarvatnsheiðina á móti nafna mín-
um á Augastöðum í Borgarfirði. Þess utan
veiði ég minka og tófur á stóru svæði vestur
á Mýrum,“ segir Snorri sem segir enga rjúpu
að hafa á því stóra svæði sem Arnarvatns-
heiðin er. „Niður frá er öllu meira enda hef-
ur aldrei verið þjarmað jafn mikið að henni
þar. Það getur verið að það sé meira af rjúpu
fyrir norðan og austan en stofninn hér nær
sér alls ekki upp vegna veiðiálags,“ segir
Snorri.
enginn varpStofn eftir
Snorri segir að upp úr 1990 hafi menn í
auknum mæli sótt inn á Arnarvatnsheiðina,
þar sem varpstöðvar rjúpunnar eru. Gríð-
arleg magnveiði snemma á haustin, áður
en snjó festi, hafi gert það að verkum að
stofninn hrundi á Vesturlandi. Fyrir þann
tíma hafi rjúpan verið veidd í miklum mæli í
Borgarfirði og víðar. Það hafi verið í góðu lagi
vegna þess að ákveðinn hluti stofnsins varð
eftir uppi á heiðinni, þar sem menn veiddu
lítið sem ekkert. Það hafi nægt til að halda
viðkomu rjúpunnar við. „Ef varpstofninn er
nægur skiptir fjöldi veiðimanna ekki máli.
Nú er hins vegar enginn varpstofn eftir. Það
segir sig sjálft, sama hvers kyns bráð á í hlut,
að ef veitt er í óhófi þar sem varpið fer fram,
þá minnkar stofninn,“ segir hann.
Bannið virkaði en var of Stutt
Snorri var einn af þeim sem fagnaði
rjúpnaveiðibanninu sem gilti árin 2003 og
2004. Hann segir að öllum hafi verið ljóst að
bannið hafði mikil og jákvæð áhrif á rjúpna-
stofninn. Tvö ár hafi hins vegar ekki dugað
til að reisa rjúpnastofninn úr þeirri sögulegri
lægð sem hann var í. „Menn misstu það út
úr sér eftir tvö ár að stofninn hefði tvöfald-
ast. Það var í sjálfu sér alveg rétt. Fjölgun úr
einum í tvo er líka helmingsfjölgun,“ segir
Snorri sem vill að hálendi Íslands verði frið-
að fyrir rjúpnaskyttum. Það myndi tryggja
sjálfbærar veiðar framtíðar.
Undir þetta tekur nafni hans, Snorri H.
Jóhannesson bóndi að Augastöðum í Borg-
arfirði. Hann er formaður Hlunnindafélags
Borgarfjarðar en það er félagskapur um
nýtingu skotveiða. Félagið kortlagði helstu
veiðisvæði rjúpunnar í uppsveitum sýslunn-
ar, svo hægt væri að sjá hvar skjóta mætti og
hvar ekki. Á kortinu er tilgreind landnýt-
ing, hvort um friðun sé að ræða á viðkom-
andi svæði eða jörðum, hvort landeigendur
sjálfir nýta það til skotveiði eða leigi það út
í heild.
vill Banna veiðar á þjóðlendum
Snorri segir að félagið sé hálpartinn
í dvala, einfaldlega vegna þess að eng-
in sé rjúpan. „Ég er sammála nafna mín-
um á Gilsbakka. Það er alvega sama hvað
fræðingarnir segja. Rjúpan hefur hvergi frið.
Eftir að menn gátu farið að elta hana uppi
á hálendið hrundi stofninn. Það sama gilti
í öðrum landsfjórðungum þar sem menn
fóru að komast upp á hálendið. Ég hef áður
sagt það og ég segi það enn að þjóðlendurn-
ar á að friða,“ segir Snorri.
Hann segir að um fimm þúsund manns
stundi skotveiðar á löndum í eigu ríkisins.
Það geti ekki gengið án þess að settar verði
strangari reglur. „Það gengur ekki að lögmál
frumskógarins verði látið ráða á þessum
svæðum. Það þarf að setja skýrar reglur og
takmarkanir til að snúa þróuninni við. Það
á að banna veiðar á ákveðnum svæðum og
leyfa veiðar á öðrum. Reglur og takmarkanir
kosta peninga og eftirlit með því að reglum
sé framfylgt kostar líka peninga. Þar með
verður ríkið að rukka fyrir veiðarnar. Öðru-
vísi gengur þetta ekki,“ segir Snorri sem
segist vita að sportveiðimenn séu ekki all-
ir sáttir við þessar hugmyndir. „Menn skilja
ekki hvers vegna það er ekki meiri rjúpa á
Suðvesturlandi, þrátt fyrir að bannað sé að
veiða á suðvesturhorninu. Þetta bakland
sem rjúpan hafði á hálendinu er ekki leng-
ur til staðar. Það er ástæðan,“ segir Snorri
ákveðinn.
Hættur að Skjóta
Snorri á Gilsbakka segist alveg hættur að
skjóta rjúpur. Hann man þá tíð þegar rjúpna-
stofninn var afar stór. „Mér er sérstaklega
minnisstætt vorið 1979. Það var óskaplega
kalt og það er varla hægt að segja að kom-
ið hafi sumar. Ég var ekki byrjaður að veiða
rjúpur þá en gekk upp með Kjarrá í Borgar-
firði. Þetta var eldsnemma í maí. Ég sá svo
mikið af körrum á leiðinni upp með ánni að
á bakaleiðinni ákvað ég að telja karrana sem
reyndust 59 talsins,“ segir Snorri. Í sumar
var hann á veiðum um alla Arnarvatnsheið-
ina, sem er margfalt stærra svæði en það
sem hann gekk þetta kalda vor. „Ég sá heil
þrjú rjúpnahreiður í allt sumar,“ segir hann.
Snorri segist brosa út í annað í dag þeg-
ar hann heyri unga menn tala um að þeir
hafi séð mikið af fugli. „Þegar ég var þrett-
án ára gamall var mér gefinn lítill riffill. Ég
var í sveit en hafði gaman af því að rölta út
í skóginn á haustin og skjóta rjúpur. Þetta
haust skaut ég 400 stykki með rifflinum,“
segir Snorri að lokum.
baldur@dv.is
fimmtudagur 6. nóvember 200814 Vesturland
Vilja friðun
á þjóðlendum
Rjúpnastofninn hefur ekki náð sér á strik á Suður- og Vesturlandi. Snorri Jóhannsson, refaskytta og minkaveiði-
maður á Gilsbakka í Reykholti, segir að magnveiðar á hálendinu snemma á tíunda áratugnum hafi gengið af
stofninum dauðum. Menn hafi snemma á haustin veitt þúsundir rjúpna sem voru auðveld bráð á berangri. Því
hafi stofninn hrunið. Snorri vill að Arnarvatnsheiði og fleiri staðir á hálendi Íslands verði friðuð fyrir rjúpna-
skyttum. Undir það tekur nafni hans Snorri H. Jóhannesson að Augastöðum í Borgarfirði.
Rjúpnastofninn er ekki svipur hjá
sjón á Vesturlandi magnveiðum á
arnarvatnsheiði er um að kenna að mati
heimamanna í reykholti.
Snorri Jóhannesson á Augastöðum Segir að upp úr 1990 hafi rjúpnastofninn á vesturlandi hrunið.
Hálfverkuð rjúpa rjúpur þykja
hnossgæti og eru vinsæll jólamatur.