Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2008, Blaðsíða 16

Fimmtudagur 27. nóvember 200816 Bækur
Mannkynssaga – uppsláttarrit
Fátt er jafnheillandi og skemmtilegt og saga mannkyns-
ins og má þá einu gilda, hvort litið er til sögunnar í heild
eða einstakra tímabila eða atburða. Alltaf má finna nýj-
an fróðleik og nýja vitneskju og velta annarri eldri fyrir
sér, skoða mál frá nýjum og nýjum hliðum. Sumir þeirra
sem hafa sökkt sér niður í söguna hafa ekki orðið samir
eftir og sögugrúskið hefur fylgt mörgum ævilangt, orðið
að ástríðu. Í þeim hópi er höfundur þessara lína og þyk-
ist bæði sæll og stoltur af.
Hinir fjölmörgu áhugamenn um sögu og sögulegan
fróðleik víða um heim eru bæði kröfuharðir og vand-
fýsnir og þurfa sífellt nýjan fróðleik eða annan eldri
framreiddan á nýjan hátt. Höfundar og útgefendur reyna
að koma til móts við þessar kröfur og nú um stundir er
meira gefið út um sögulegt efni á Vesturlöndum en um
nokkurn annan efnisflokk.
Margir góðir menn og konur hafa á öllum öldum tek-
ið sér fyrir hendur að skrifa um sögu mannkynsins frá
upphafi og fram á sína daga. Aðferðirnar eru margvís-
legar og hafa löngum ráðist af kröfum lesenda á hverj-
um tíma. Sumir hafa skrifað söguna í mörgum bind-
um og hlotið lof fyrir, eins og t.d. Carl gamli Grimberg
á liðinni öld, aðrir hafa samið yfirlitsverk í einu bindi,
þar sem frásögnin hefst á upphafi manns og menningar
og lýkur á einhverjum ákveðnum tímapunkti. Enn aðrir
hafa tekið saman uppsláttarverk og þannig mætti áfram
telja. Aðferðirnar og afurðirnar eru nærri því jafnmargar
og höfundarnir.
Bókin sem hér er til umfjöllunar er með nokkuð öðru
sniði en ég minnist að hafa áður séð. Hún fjallar um
gjörvalla sögu mannkynsins, frá upphafi til okkar daga,
og er í senn lestrarbók og uppflettirit. Efninu er þannig
skipað að lesendur geta sjálfir valið hvort þeir vilja lesa
bókina frá fyrstu síðu til hinnar síðustu eða fletta upp á
einstökum efnisþáttum. Efnisyfirlit er með þeim hætti
að þeir, sem velja síðarnefndu aðferðina, eru fljótir að
finna það sem þeir leita að. Allt efni bókarinnar er skýrt
og vel sett fram. Hún hefur að geyma gífurlegan fróðleik
og er prýdd miklum fjölda mynda, sem margar segja
mikla sögu. Myndatextar eru og góðir og bæta oft miklu
við meginmál. Þá er það að minni hyggju kostur við
þessa bók að hún er þýsk að uppruna og höfundarnir
þýskir fræðimenn. Af því leiðir að sjónarhornið er víðara
og ekki jafnleiðinlega engilsaxneskt og oft vill brenna við
í breskum og amerískum söguritum, sem algengust eru
á markaði hérlendis. Hér er t.d. fjallað allrækilega um
sögu annarra heimsálfa en Evrópu og Norður-Ameríku
og ýmis minni ríki í sunnan- og austanverðri Evrópu fá
viðlíka umfjöllun og hin stærri. Sjálfur hefði ég þó kosið
meira efni um Norðurlöndin og lítið sem ekkert segir af
Íslandi, Færeyjum og Grænlandi.
Allur frágangur bókarinnar er vandaður og falleg-
ur og ekkert hef ég við þýðinguna að athuga. Þýðendur
eru margir og vel hefur tekist að samræma texta þeirra.
Hinu er hins vegar ekki að neita, að á stundum bregð-
ur fyrir sérviskulegri stafsetningu, sem helst minnir á
Fjölnismenn. Þannig kann ég illa við ritháttinn „Tjíle“ í
stað Chile og tel hann vart til annars fallinn en að rugla
lesendur í ríminu. Er þó varla ástæða til að rugla land-
ann í stafsetningu.
Að minni hyggju er mikill og góður fengur að þessari
glæsilegu bók og full ástæða til að óska aðstandendum
hennar til hamingju með góðan árangur og vel unnið
verk.
Jón Þ. Þór
Sagan heillar
Illugi Jökulsson, ritstjóri Sögu
mannsins Bókin er með nokkuð öðru
sniði en gagnrýnandi minnist að hafa
áður séð.
MYND RÓBERT REYNISSON
Minningabók
Strákurinn
okkar í Bagdad
Hvað gerir ungur Íslendingur
sem þarf að redda fjármálunum
með hraði? Börkur Gunnarsson
fékk sér ekki teinótt jakkaföt og
sótti um vinnu í banka. Hann
sótti um inngöngu í íslenska
herinn, fékk brakandi mæjors-
úniform og var sendur til Bagd-
ad. Sem talsmaður Nató, hvorki
meira né minna. Hann var sam-
anlagður liðsafli okkar í Írak.
Áður en lengra er hald-
ið. Þetta er ekki bók um stríð-
ið í Írak. Þetta er ekki bók um
ástandið í Írak meðan Börkur
mæjor var þar. Sögusviðið fer tæpast út fyrir það rammgerða vígi sem var
aðsetur hinnar örsmáu herdeildar Nató. Börkur minnist á það í aukasetn-
ingu að hann hafi verið viðstaddur réttarhöldin yfir Saddam Hússein, en
þykir það greinilega ekki í frásögur færandi.
Þetta er fyrst og fremst angistarfull skemmtibók. Angistin snýst um
stúlkuna sem Börkur elskar. Hún er á Íslandi og finnst þunnur þrettándi
að eiga kærasta sem er fastur í fjarlægu stríði, jafnvel þótt tilgangurinn sé
göfugur: að borga skuldir. Hún ýmist elskar hann eða elskar hann alls ekki,
elskar hann. Jafnvel héluð hjörtu hljóta að hrærast til samúðar með sögu-
hetjunni.
En mestanpart er þetta skemmtifrásögn þar sem Börkur gerir stólpagrín
að öllum og öllu – einkum sjálfum sér. Við fáum innsýn í það hvernig hern-
aðarvél virkar (virkar ekki) og kynnumst sæg af borðalögðum stertimenn-
um, sem fæst eru traustvekjandi, svo vægt sé að orði kveðið.
Stíll Barkar er fljúgandi hraður og lipur, hann hefur auga fyrir hinu
spaugilega og fáránlega og er algerlega ósmeykur við að gera stólpagrín að
sjálfum sér. Þetta er einhverskonar rammíslenskt sambland af Catch 22 og
Góða dátanum Svjek, saga um ungan og glaðbeittan pilt úr Garðabæ sem
allt í einu er orðinn tannhjól í stríðsvél, án þess að passa á sinn stað.
Auðvitað hefði verið gagnlegt að kynnast aðeins betur bakgrunni mála
í Írak, en það var aldrei tilgangur höfundar. Tilgangur hans, að því er best
verður séð, er að draga upp mynd af ungum Íslendingi sem allt í einu er
orðinn mæjor án þess að hafa lágmarksáhuga á byssum. Og þarf í hvelli
að kynnast skrifræðisheimi hersins, bjórleysi, sprengjudrunum og þyt flug-
skeyta. Og (ekki síst) fjarlægðinni frá ástinni. Hrafn JökulSSon
Hvernig ég Hertók Höll SaddamS
Börkur GunnarssonFyrst og
fremst ang-
istarfull
skemmtibók.
Fljúgandi
hraður og lip-
ur stíll.

Útgefandi: Sögur
útgáfa
Vonarstræti
Saga mannSinS. frá
örófi fram á Þennan dag
Ritstjóri: Illugi JökulssonMikill og
góður
fengur að
þessari
glæsilegu
bók.

Útgefandi:
Skuggi forlag
Ljóðabók
galdramaður
Hefur orðið
Svo gott sem ómögulegt er að
finna að listaverki manns sem
hefur svo mögnuð tök á list sinni
að manni verður orða vant. Lítil
ástæða er líka til að vera að orð-
lengja umsögn um bók frá slík-
um galdramanni sem Þorsteinn
frá Hamri er. Galdurinn verður
enda til þegar lesandinn heldur
á orðum skáldsins í kjöltu sinni
og innbyrðir þau með augum
og huga, en hverfur jafnskjótt
og töfrasprota sé veifað ef sjálf-
skipaður dómari reynir að miðla
töfrunum í dagblað með lítil-
máttugan skrifsprota sinn einan að vopni. Hið eina sem kemur hér í veg
fyrir fullt hús er hið sex ára gamla verk skáldsins, Meira en mynd og grunur,
sem höfðaði ögn betur til mín og verður ekki toppað, hvorki ögn né um-
talsvert, þótt jöfnun sé möguleg. Hugsanlega er það kunnara en frá þurfi
að segja en Þorsteinn frá Hamri er einfaldlega í allra, allra fremstu röð ís-
lenskra ljóðskálda, lífs og liðinna, og verður þar á meðan íslensk þjóð er til.
Hvert orð er atvik er enn ein sönnun þess. kriStJán H. guðmundSSon
Hvert orð er atvik
Þorsteinn frá HamriÞorsteinn frá
Hamri er ein-
faldlega í allra,
allra fremstu röð
íslenskra ljóð-
skálda, lífs og lið-
inna. Hvert orð
er atvik er enn
ein sönnun þess.

Útgefandi:
Mál og menning
* Töffari á Akureyri
* Skítafýlubombur í Borgarbíói
* Mætti með saltfiskinn á ballið
* Rakvélablöðin borðuð með bestu lyst
* Lás opnaður með augnaráðinu
* Náði úrum, veskjum og brjósthaldara
* Uppskurður með berum höndum
* Morðhótun
* Löggubíl ekið undir áhrifum
* Hjartastopp í sjónvarpsviðtali
holar@simnet.is – www.holabok.is
Einlæg,
áhugaverð, fyndin,
átakanleg!