Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.12.1912, Síða 72

Yfirlit yfir búnaðarskýrslurnar 1911 með hliðsjón af fyrri árum.
I. Framteljendur, framtal og ábúð.
1. Tala bœnda og annara sem lelja fram lausafje. Framteljandi er hver sá
maður talinn sem telur fram Iausalje. Þeir eru fyrst og fremst bændur, þá þurra-
búðarmenn og búsfólk, og börn bænda, sem eiga einhverjar skepnur, sem nema
hálfu hundraði á landsvísu eða meiru. Bóndi er sá maður talinn, sem býr á jörð
eða jarðarparti sem metinn er til dýrleika, og hefur samning um ábúðina á jörðinni
frá eiganda hennar, eða á jörðina sjálfur. Ekkert er litið á það, hvort hann er
lands eða sjávarbóndi, eða hvort hann er prestur, læknir eða sýslumaður.
Tala framteljenda hefur verið í skýrslunum þessi sem nú skal greina:
1895 Framteljendur allir 9857 par af bændur 6886
1896—1900 meðallal ... 10285 6839
1901—05 — 9942 6634
1906—10 — 10280 6647
1910 10650 6686
1911 10966 6576
Af aftari töluröðinni má sjá, að þeir menn sem hjer eru kallaðir bændur,
hafa verið 1895—1900 liðug 6800 manns. Fyrstu 10 árin af 20ustu öldinni hafa
þeir verið liðug 6600 manns, en eru 1911 komnir niður fyrir 6600. Hvort sú lækkun
á tölu bænda heldur áfram framvegis, og talan færist ekki upp aftur, er ekki
hægt að segja, en gangurinn í 16 ár hefur verið sá að bændum hefur smáfækkað,
að öllu samtöldu um 300 manns.
Fjeð sem fram hefur verið lalið hefur samt aukist, einkum síðustu árin, og
lala annara manna, en bænda, hefur aukist sem nú skal sýnt. Aðrir framteljendur
en bændur voru
1895 ..........
1896—1900 meðaltal
1901—05 —
1906—10 —
1910............
2971 manns
3446 —
3308 —
3599 —
3964 —
4390 —
Tala jæssara manna vex stöðugt nema árin 1901—05 þá er hún 138 manns
lægri, en árin næst á undan. í 16 ár hefur hún hækkað um 1419 manns, og það
vegur langsamlega upp það sem tölu bænda fækkar á landinu. í þessum framtelj-
endum eru taldir kaupstaðarbúar, sem ekki búa á jörð er melin sje til dýrleika,
og lifa af fiskiveiðum, en þurfa að styðjast við einhverja auka-atvinnu, t. d. að eiga
eitthvað af tjenaði, eða eina kú.