Lögmannablaðið - 01.06.2012, Blaðsíða 4

4 lögmannablaðið tbl 02/12
Árni HelGAson HDl.
leiðAri
pólitísk uppgjör eiga ekki heima
í dómssölum
Landsdómur kvað í apríl s.l. upp
sinn fyrsta dóm frá því hann var settur á
laggirnar með lögum árið 1963. Þótt það
sé merkilegur viðburður að dómstóllinn
hafi komið saman í fyrsta skipti og
kveðið upp dóm féll nokkur skuggi
á þau tímamót í ljósi aðdraganda og
uppruna málsins sem fyrir dóminum lá.
við undirbúning og meðferð
málsins reyndi á ákvæði laga um
ráðherraábyrgð, sem sett voru fyrir
nærri fimmtíu árum. Þau stóðust að
mörgu leyti illa tímans tönn hvað
varðar málsmeðferð og undirbúning
ákæru og sjálfsagt þætti óeðlilegt ef
t.d. ákærur í almennum sakamálum
byggðu á jafn gömlum lagaramma. Ekki
bætti úr skák að endanleg ákvörðun
um útgáfu ákæru var í höndum stjórn­
málamanna sem margir hverjir kusu
eftir flokkslínum, þar sem afstaðan
mótaðist af því hvort viðkomandi var
samherji eða andstæðingur. Ýmsir þeirra,
sem gerðu grein fyrir atkvæði sínu á
þingi á sínum tíma, sögðust byggja á
að málshöfðunin væri nauðsynleg til
að uppgjör á efnahagshruninu gæti
farið fram. Það segir sig sjálft hversu
heppilegur grundvöllur að ákæru slík
sjónarmið eru, þótt enginn skortur
virðist vera á stjórnmálamönnum sem
nota slíkan rökstuðning fyrir ólíklegustu
tillögum um þessar mundir.
nú þegar dómur Landsdóms liggur
fyrir er fróðlegt að rifja upp þennan
aðdraganda málsins, þau rök sem
málshöfðunin byggði á og bera saman
við niðurstöðuna. í dómnum var sýknað
af þeim ákærum sem sneru að vanrækslu
í aðdraganda efnahagshrunsins eða
þeim vísað frá en eftir stóð að sakfellt
var fyrir að mál voru ekki sett á dagskrá
ríkisstjórnarfunda. dómurinn lýsir þessu
broti með þeim orðum að „ekki hefði
komið til sakfellingar í málinu hefði
ákærði gætt að því einu að taka þessi
málefni upp innan ríkisstjórnarinnar“.
Þegar upp var staðið hafði uppgjörið
við efnahagshrunið því tekið nokkra
joðsótt þar sem sakfellt var fyrir ákveðið
atriði í tengslum við ríkisstjórnarfundi,
sem hefur verið útfært með sama hætti
í tíð annarra stjórna.
Þetta er ekki síst umhugsunarefni í
ljósi þeirra radda sem nú eru á kreiki
um að endurtaka eigi ferlið og kalla
Landsdóm saman eftir næstu kosningar
til að rétta yfir núverandi ráðherrum
vegna tiltekinna mála. ráðamenn
hverju sinni verða vissulega að bera
ábyrgð á athöfnum sínum. Það gera
þeir með pólitískri ábyrgð en einnig
geta komið upp þau tilvik að ráðherra
hafi gerst brotlegur við lög í starfi sínu.
slík mál ber vitaskuld að rannsaka eftir
almennum reglum en reynslan sýnir
okkur að núverandi fyrirkomulag um
að alþingi gefi út ákæru er óheppilegt
og fjarri sjónarmiðum um réttláta
málsmeðferð og mannréttindavernd.
með því að nýtt þing tæki ákvörðun um
að endurtaka ferlið, sem var gagnrýnt
svo réttilega á sínum tíma, væri búið að
festa í sessi þá hefð að stjórnmálamenn
beindu pólitísku uppgjöri inn á vettvang
dómstólanna í kjölfar kosninga. Það
yrði ljótur blettur á íslensku réttarkerfi.
í þessu tölublaði Lögmannablaðsins
er nokkuð ítarleg umfjöllun um dóm
Landsdóms, m.a. umfjöllun um málstofu
Lagastofnunar um dóminn auk þess sem
blaðið leitaði álits nokkurra lögmanna
á dómnum.
Þá er einnig umfjöllun um nýafstaðinn
aðalfund Lögmannafélagsins, sem var í
senn afar fjölmennur og vel heppnaður.
Á þriðja hundrað félagsmenn kusu
á milli tveggja frambærilegra fram­
bjóðenda til formanns og fór svo að
Jónas Þór Guðmundsson náði kjöri.
Lögmannablaðið óskar Jónasi Þór
og stjórn félagsins til hamingju með
kosninguna ásamt því að þakka
fráfarandi formanni, Brynjari níelssyni,
fyrir vel unnin störf við að halda
merkjum félagsins á lofti undanfarin ár.