Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Síða 13

11
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
draga upp mynd af námsáhuga nemenda og
af þáttum sem kunna að hafa áhrif á hann.
Valdir voru heildstæðir skólar, þ.e. með 1.–10.
bekk, sem höfðu starfað í að minnsta kosti tíu
ár og mátti skoða sem fulltrúa skóla á ólíkum
svæðum. Tveir skólanna eru í Reykjavík, tveir
á höfuðborgarsvæðinu utan Reykjavíkur, tveir
í stærri kaupstöðum, einn í sjávarþorpi og einn
í sveitahéraði.
Í 1. töflu eru upplýsingar um þátttöku
nemenda og foreldra, flokkaðar eftir bekkjum.
Eins og sést á töflunni voru 1.310 nemendur
valdir til þátttöku og svöruðu 1.002. Af þeim
sem svöruðu voru 51% stúlkur og 49% drengir.
Tæp 77% nemenda tóku þátt í rannsókninni
en hlutfall foreldra er nokkuð hærra, eða um
81%. Í 72% tilfella svöruðu mæður barnanna
spurningalistunum, í 19% tilfella foreldrar
saman, í 8% tilfella feður og í 0,5% tilfella
aðrir forráðamenn.
Munur á svarhlutfalli barna og foreldra
skýrist einkum af því að í nokkrum tilvikum
voru nemendur veikir eða forfallaðir af öðrum
ástæðum þegar gagnasöfnunin fór fram og tóku
þá ekki þátt í könnuninni þó að foreldrar hefðu
svarað og veitt leyfi fyrir þátttöku barna sinna.
Annað atriði sem skýrir brottfall nemenda er
að sumir þeirra sem skráðir voru í bekkina
sem lentu í úrtakinu gátu ekki tekið þátt í
könnuninni vegna fötlunar.
Mælitæki
Spurningalistarnir sem lagðir voru fyrir
nemendur og foreldra voru samdir á grund-
velli fræðilegra skrifa um áhrif foreldra,
kennara og félagahópsins á námsáhuga
nemenda. Spurningalistarnir voru samdir
af rannsakendum með hliðsjón af nokkrum
erlendum spurningalistum en engir heildstæðir
spurningalistar fundust sem hægt var að
nota fyrir alla þá hópa sem könnunin tók
til. Miða þurfti spurningalistana við aldur
nemenda og laga spurningalista foreldra að
aldri barnanna. Hér verður aðeins fjallað um
þá þætti í spurningalistunum sem verða til
umræðu í þessari grein. Leitast var við að hafa
spurningarnar sem best við hæfi viðkomandi
aldurshópa. Spurningalistarnir voru í upphafi
forprófaðir á nokkrum einstaklingum þar sem
m.a. var farið yfir skilning á hugtökum og
orðum. Listarnir voru síðan endurbættir og því
næst forprófaðir í einum grunnskóla. Unnið
var úr niðurstöðum þess skóla og í framhaldi af
því voru gerðar ýmsar breytingar á listunum.
Þar sem mjög breiður aldurshópur nemenda
svarar spurningalistunum varð að taka tillit til
mismunandi þroska þeirra. Þess vegna urðu
spurningalistarnir mismunandi að gerð. Auk
eiginlegra spurninga var hafður með fjöldi
staðhæfinga um ýmsa tengda þætti til að fá sem
yfirgripsmest mat á námsáhuga nemendanna. Í
spurningalistum fyrir nemendur í 1. bekk voru
gefnir þrír svarmöguleikar þar sem stuðst var
við broskarla. Áður en byrjað var að svara
var farið yfir það hvað hvert andlit þýddi, þ.e.
brosandi (skemmtilegt), venjulegur (hvorki
skemmtilegt né leiðinlegt) og með skeifu
(leiðinlegt). Forprófun leiddi í ljós að ekki væri
vert að hafa flóknari kvarða fyrir nemendur í 1.
bekk og fyllti sérstakur aðstoðarmaður listana
út fyrir nemendur.
Broskarlar voru einnig notaðir í spurninga-
listunum sem lagðir voru fyrir nemendur í
3. bekk en þar voru svarkostir fimm og voru
þeir einnig útskýrðir í texta. Brosandi andlit
var mjög skemmtilegt, venjulegt var allt í lagi
1. tafla. Hlutfall og fjöldi nemenda og foreldra sem tóku þátt í rannsókninni, flokkað eftir bekkjum.
Nemendur Foreldrar
Úrtak Svöruðu Hlutfall Úrtak Svöruðu Hlutfall
1. bekkur 275 213 77,5 275 230 83,6
3. bekkur 324 253 78,1 324 269 83,0
6. bekkur 344 271 78,8 344 297 86,3
9. bekkur 367 265 72,2 367 270 73,6
1310 1002 76,5 1310 1066 81,4
Námsáhugi nemenda í grunnskólum