Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Blaðsíða 24

22
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
hærra en einn á móti þremur. Þetta er ekki síst
umhugsunarefni hvað 1. bekkingana varðar þar
sem langflestir þeirra höfðu ekki verið í skóla
nema um 100 daga þegar spurningalistinn var
lagður fyrir þá. Þetta er einnig áhyggjuefni
vegna þess að jafnan er talið að nánast allir
nemendur í 1. og upp í 3. bekk séu áhugasamir
og finnist gaman í skólanum (Eccles o.fl.,
1993). Ástæður fyrir óánægju barna í 1. bekk
eru ekki ljósar. Hugsanlegt er að mörg þessara
barna séu einfaldlega ekki nægilega vel úthvíld
að morgni skóladags. Önnur skýring, sem
útilokar ekki þá fyrri, er að þau börn sem hér
um ræðir eigi af einhverjum ástæðum erfitt
með námið og finni sig ekki í skólanum.
Þá kemur fram marktækur munur milli
drengja og stúlkna strax í 1. bekk í svörum við
nokkrum spurningum og benda niðurstöðurnar
til þess að þessi kynjamunur aukist enn frekar
í 3. bekk. Með öðrum orðum, þá virðist sem
námsáhugi drengja sé minni en stúlkna strax í
1. bekk og hann minnki enn frekar í 3. bekk,
meira en hjá stúlkunum. Þá er allnokkur hópur
í þessum árgöngum, eða 5–8%, sem finnst
leiðinlegt í skólanum og er það áhyggjuefni
því námið og skólagangan tekur stóran hluta af
tíma barnanna auk þess sem þeim ber að sækja
skóla hvort sem þeim líkar betur eða verr. Þessi
staðreynd undirstrikar mikilvægi þess að reyna
að koma til móts við þarfir þessara nemenda og
draga úr áhugaleysi og leiða þeirra sem fyrst á
skólagöngunni.
Athygli vekur að „fallið“ í námsáhuga milli
1. og 3. bekkjar er meira en ætla mætti af
erlendum rannsóknum, en þar er jafnan greint
frá dvínandi námsáhuga þegar nemendur færast
af barnaskólastigi yfir á miðskólastig (Eccles
o.fl., 1993; Snowman og Biehler, 2006). Þá
virðist áhugi minnka talsvert milli 3. og 6.
bekkjar. Fallið virðist því vera fyrr á ferðinni
hér en greinir frá í erlendum rannsóknum.
Frekari rannsóknir á þessu og þeim kynjamun
sem fram kemur hljóta að vera mikilvægar og
hagnýtt gildi þeirra fyrir skólastarf jafnframt
mikið. Þær spurningar sem vakna í þessu
sambandi eru t.d. hvernig hægt sé að kveikja
áhuga þess hóps á námi og skólastarfi sem segist
lítt áhugasamur strax í 1. bekk grunnskólans og
hvernig megi ná betur til og virkja unga drengi
en raun ber vitni, svo sem með kennsluháttum
sem höfða meira til þeirra.
Eins og áður segir voru spurningalistarnir
sem lagði voru fyrir nemendur í 6. og 9. bekk
svipaðir og því auðveldara að bera niðurstöður
þeirra saman en milli 1. og 3. bekkjar. Það vekur
athygli að námsáhugi nemenda virðist lítill í 6.
og 9. bekk en í 6. bekk fullyrðir helmingur
nemenda að sér finnist gaman í skólanum
og 40% í 9. bekk. Þá er munur milli kynja
talsverður í báðum bekkjum, þ.e. drengir sýna
minni áhuga en stúlkur. Þá virðist draga meira
úr áhuga drengja en stúlkna frá 6. upp í 9. bekk
þó að þær niðurstöður séu ekki einhlítar. Áhugi
eða áhugaleysi á að vinna heimaverkefni hefur
nokkra sérstöðu hjá báðum kynjum en þegar
komið er í 9. bekk segjast einungis 6% drengja
hafa gaman af því.
Green o.fl. (2007) hafa bent á að áhugi
nemenda á einstökum námsgreinum sé
mismikill og því geti það skilað betri árangri að
reyna að bregðast við áhugaleysi á einstökum
námsgreinum en að einblína alltaf á námsáhuga
sem eitt fyrirbæri. Niðurstöður þessarar
rannsóknar sýna að áhugi á námsgreinum er
mismunandi. Hann breytist einnig mismikið
eftir greinum frá 6. til 9. bekkjar. Almennt
má segja að 6. bekkingar séu áhugasamari
en 9. bekkingar um einstakar greinar, sem er
í samræmi við niðurstöður Nurmi og Aunola
(2005). Mestur er áhugi 6. bekkinga á smíði
og hönnun, þar sem tæp 80% eru sammála
því að þeir hafi mikinn eða frekar mikinn
áhuga. Þær list- og verkgreinar sem spurt
var um, þ.e. hönnun og smíði, textílmennt og
myndmennt, virðast allar vera vinsælli hjá
nemendum í 6. bekk en unglingunum í 9.
bekk. Það munar t.d. nærri 40 prósentustigum
á hópi þeirra sem finnst gaman að læra hönnun
og smíði í 6. og 9. bekk. Það virðist því ekki
takast að viðhalda áhuga nemenda á list- og
verkgreinum frá miðstigi yfir á unglingastig
og má velta fyrir sér hvort val viðfangsefna
höfði ekki til unglinga. Oft hefur verið lýst
áhyggjum af lítilli aðsókn að verknámi á
Amalía Björnsdóttir, Baldur Kristjánsson og Börkur Hansen