Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Side 60

58
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
er að fá inngöngu í bandaríska háskóla og
skólagjöld að jafnaði umtalsverð. Þá hafa
íslenskir háskólastúdentar margir hverjir unnið
með námi eða tekið hagstæð námslán hjá
íslenska ríkinu.
Lerkkanen og félagar (2007) telja mögulegt
að eðli og umfang hamlandi hugsana við val á
námi og störfum geti verið mismunandi á milli
landa og að endurskoða þurfi einstök atriði
CTI-listans með hliðsjón af því í hverju landi.
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til að
svo sé. Þar sem niðurstöður þáttagreiningar
á sameinuðu úrtaki stúdenta og ráðþega
eru sambærilegar við niðurstöður á úrtaki
stúdenta styrkir það þá túlkun að þáttabygging
sé ólík á Íslandi og í Bandaríkjunum. Það
gefur tilefni til að íhuga hversu viðeigandi
atriðin eru, fyrir íslenska menningu,
námsframboð og vinnumarkað, sem ekki
falla undir þá undirkvarða sem kenningin
um hugræna úrvinnslu upplýsinga gerir ráð
fyrir. Endurskoðun þessara atriða gæti varpað
skýrara ljósi á mögulegt notagildi listans í
náms- og starfsráðgjöf hérlendis.
Hægt er að nota CTI-listann og túlka
niðurstöður hans út frá heildarniðurstöðum,
niðurstöðum á undirkvörðum og út frá
einstökum atriðum. Heildarniðurstaða einstak-
lings á CTI-listanum gefur vísbendingu um
umfang hamlandi hugsana og hversu tilbúinn
viðkomandi er til að velja sér nám og starf.
Út frá heildarniðurstöðum listans er áætlað
hvers konar ráðgjöf viðkomandi hefur þörf
fyrir. Undirkvarðar eru notaðir á síðari stigum
ráðgjafar til að skoða betur eðli hamlandi
hugsana og frekari þarfir ráðþega (Sampson
o.fl., 1996b). Ráðþegar sem fá lágt á CTI-
listanum í heild sinni eru tilbúnir til að taka
ákvörðun og þurfa lágmarksaðstoð náms- og
starfsráðgjafa, til að mynda leiðbeiningar við
upplýsingaleit. Ráðþegar sem fá hátt þjást
hins vegar meira af hamlandi hugsunum og
eru síður tilbúnir til að taka ákvörðun. Þessir
einstaklingar þurfa þar af leiðandi meiri
ráðgjöf, svo sem hópráðgjöf, kennslu eða
einstaklingsráðgjöf, til að geta valið sér nám
eða starf (Sampson o.fl., 2000; Sampson o.fl.,
2004).
Það styrkir því notagildi listans í heild að
ráðþegar mældust hærra en aðrir stúdentar
á öllum kvörðum, en það bendir til meiri
hamlandi hugsana hjá þeim fyrrnefndu. Þessar
niðurstöður eru í samræmi við niðurstöður
höfunda CTI-listans og benda til þess að
íslensk útgáfa hafi það greiningargildi sem
henni var ætlað (Sampson o.fl., 1996b).
Hagnýtt gildi þess að íslensk útgáfa CTI-
listans greini á milli þessara hópa felst í því
að þá er til að mynda unnt að nota listann í
rannsóknarskyni til að meta áhrif mismunandi
aðferða í náms- og starfsráðgjöf á nemendur
eins og opinberir aðilar mælast til (Stone
og Dahir, 2004; Þingsályktun Alþingis um
eflingu náms- og starfsráðgjafar í grunn- og
framhaldsskólum, 2007).
Undanfarnir áratugir hafa einkennst
af uppbyggingu náms- og starfsráðgjafar í
skólakerfinu (Menntamálaráðuneytið, 2007)
og víðar (Fræðslumiðstöð atvinnulífsins,
2007). Á Íslandi, eins og víða erlendis, er
orðið aðkallandi að meta gagnsemi náms- og
starfsráðgjafar fyrir ráðþega (Stone og Dahir,
2004). Niðurstöður þessarar rannsóknar benda
til þess að heildarniðurstöður CTI-listans geti
nýst við endurskipulagningu á þjónustu náms-
og starfsráðgjafar þar sem lögð væri aukin
áhersla á að finna í hverju vandi einstaklingsins
við að taka ákvörðun um nám og starf liggur.
Matstækið gerir náms- og starfsráðgjöfum fært
að velja það inngrip sem gagnast ráðþega best
og auka skilvirkni stofnunarinnar. CTI gerir
okkur þannig betur kleift að finna út hvers
konar ráðgjöf gagnast hverjum og undir hvaða
kringumstæðum eins og kallað hefur verið eftir
í úttektum á árangri náms- og starfsráðgjafar
(Whiston og Rahardja, 2008).
Abstract
An Icelandic translation and factor structure
of the CTI: Assessing dysfunctional thinking
in career decision making
Career counseling has been a fast growing
practice in Iceland. The main efforts have been
María Dóra Björnsdóttir, Sif Einarsdóttir og Jónína Kárdal