Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Síða 76

74
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
áratugi og hún hefur gert undanfarna tvo ættu
nær engir skólar að verða eftir án tón-
menntakennslu að þeim tíma liðnum. Það er hins
vegar ekki gott að spá fyrir um hvort tónmennt
verði almennt kennd í 1.–8. bekk, tvær stundir
á viku, eins og núverandi aðalnámskrá gerir ráð
fyrir. Til þess að svo gæti orðið þyrftu flestir
skólar að ráða tvo eða fleiri tónmenntakennara,
en nú er algengast að í hverjum skóla sé aðeins
einn tónmenntakennari.
Í meistararitgerð Kristínar Valsdóttur kom
fram að farsælir tónmenntakennarar eiga
gjarnan samstarfsmenn í faginu í skóla sínum
(Kristín Valsdóttir, 2006). Þess vegna mætti
huga að því í auknum mæli að ráða tvo eða fleiri
tónmenntakennara við hvern skóla. Þannig
yrði auðveldara að uppfylla kröfur um kennslu
tónmenntar í öllum árgöngum og jafnframt
mætti draga úr álagi á tónmenntakennarana.
Allir tónmenntakennarar sem útskrifast hafa frá
Kennaraháskóla Íslands, nú Menntavísindasviði
HÍ, eru búnir undir að kenna flestar greinar
grunnskólans og ættu því að vera sveigjanlegir
starfskraftar sem sinnt geta öðrum störfum
samhliða tónmenntakennslu. Með ráðningu
fleiri tónmenntakennara gætu skólastjórar
stuðlað að því að tónlist fléttaðist inn í aðrar
námsgreinar og allt skólastarfið í meira mæli
en áður. Þó að í svörum skólastjóranna sem
greint var frá hér að framan hafi komið fram að
þeir ættu erfitt með að ráða tónmenntakennara
er ekki útilokað að fleiri tónmenntakennara
mætti fá til starfa ef aðstæður og starfsumhverfi
breyttist verulega. Eins og Kristín Valsdóttir
hefur bent á eru útskrifaðir tónmenntakennarar
mun fleiri en þeir sem starfandi eru (Kristín
Valsdóttir, 2006; bls. 14).
Í umræðunni um slaka stöðu tónmennta-
greinarinnar virðist aldur hennar gjarnan
gleymast. Ef farið er um 40 ár aftur í tímann er
námsgreinin tónmennt ekki til heldur einungis
„söngur“ (Reglugerð um kennaramenntun í
söng og tónlist, 1959; Námsskrá fyrir nemendur
á fræðsluskyldualdri, 1960). Við þetta bætist
að mikil þróun hefur átt sér stað í námskrá
tónmennta á rúmum þremur áratugum og kröfur
til kennara í greininni jafnframt margfaldast
(Aðalnámsskrá, 1976, Aðalnámskrá, 1989;
Aðalnámskrá, 1999; Guðfinna Dóra Ólafsdóttir
o.fl., 1990; Námsskrá fyrir nemendur á
fræðsluskyldualdri, 1960).
Umræða um námsgreinina tónmennt litast
oft af þörfinni á að vinna málstað greinarinnar
fylgi og tryggja henni öruggan sess í menntun
barna. Þetta eru að sjálfsögðu mikilvæg
markmið. En inn í þessa umræðu þyrfti að
koma meiri gagnrýni og vangaveltur um
hlutverk tónlistar í grunnskólamenntun barna í
víðu samhengi. Miklar hræringar eiga sér stað
í listgreinum almennt inni í grunnskólanum og
eru ýmsar útfærslur á þverfaglegri kennslu í
vinnslu. Fagaðilar í tónlistarmenntun þurfa að
taka afstöðu til nýrra stefna í grunnskólanum
og taka þátt í að skilgreina enn betur
menntunarhlutverk tónlistar á breyttum tímum.
Víðsýn og opin umræða um hlutverk tónlistar í
menntun grunnskólabarna er forsenda fyrir því
að námsgreinin tónmennt fái að vaxa og dafna
um ókomna tíð.
Abstract
Music education in Iceland: The scope and
conditions of music as a subject in compulsory
schools
This study assessed the status of general music
education within the compulsory education
system in Iceland. Investigations of curricula,
laws, and regulations on the subject of music
were summarized for the purpose of portraying
the development of the subject during the past
four decades in Iceland. According to the
national curriculum, music is one of the five
required art subjects in the first eight grades.
However, the time allocated in the general
curriculum for these five subjects is four
40 minute lessons per week, which conflicts
with the standards of the music curriculum,
which requires 2 lessons per week in music.
This administrative conflict combined with
union related issues regarding music teacher
specialists has contributed to the perception in
the community that music as a subject has been
going through a recession.
Helga Rut Guðmundsdóttir