Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Blaðsíða 82

80
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
barnið. Honing (1996) og Jorde-Bloom
(1992) halda því fram að þrátt fyrir það
hafi leikskólakennarar fengið takmarkaða
þjálfun í samstarfi við fullorðna og í því
hlutverki að vera leiðandi í slíku samstarfi.
Þetta þjálfunarleysi getur valdið óöryggi og
spennu í foreldrasamstarfinu sem sumir telja
einn erfiðasta þáttinn í starfi leikskólakennara
(Galinsky, 1990; Kirchenbaum, 2001; Powell,
1989). Hiatt-Michael (2006) segir að leggja
þurfi áherslu á að búa leikskólakennara undir
samstarf við foreldra, að í kennaranáminu
þurfi að beina hugsun þeirra markvisst inn á þá
braut og veita þeim þjálfun. Foreldrasamstarf
er meðal viðfangsefna í námi íslenskra
leikskólakennaranema en höfundum er ekki
kunnugt um hve mikil áhersla er lögð á það.
Þar sem það getur verið bæði flókið og
krefjandi að veita foreldrum stuðning og ráðgjöf
þarf að hugleiða hvers konar þjálfun hentar og
hvernig best verði að henni staðið (Chan, 2004;
Swick, 2004). Þá getur þörf fjölskyldna fyrir
stuðning verið meiri en svo að þekking og færni
kennarans dugi til. Því er áríðandi að kennarar
þekki sín takmörk og freistist ekki til að veita
ráðgjöf í málum sem gera meiri kröfur en þeir
ráða við (McConkey, 1985).
Ráðgjöf við foreldra
Eins og að framan greinir benda tvær nýlegar
íslenskar rannsóknir til þess að foreldrar óski
eftir að geta ráðfært sig við fagfólk, svo sem
kennara, um uppeldi barna sinna (Birna María
Svanbjörnsdóttir, 2007; Gyða Haraldsdóttir,
2005). Í skrifum margra fræðimanna kemur
fram að foreldrar þurfi ráðgjöf og stuðning
í foreldrahlutverkinu (Nordahl og Skilbrei,
2002; Rodd, 2006; Sigrún Júlíusdóttir, 2001;
Smith og Driessen, 2005) og þeir telja að
kennarar eigi að hafa það hlutverk (Hohmann
og Weikart, 1995; Nordahl, 2007; Rodd, 2006;
Whalley, 1997 og 2007). Sigrún Júlíusdóttir
(2001) bendir á að leikskólakennarar geti
,,miðlað uppeldisfræðilegri þekkingu sinni og
reynslu til ungra foreldra“ (bls.154). Hún segir
foreldra þurfa stuðning og ráð ,,hvað varðar að
geta sett börnum mörk, vita hvað eru viðeigandi
og eðlileg vandamál á hverju þroskaskeiði og
hvernig heppilegt er að bregðast við þeim“
(bls.155).
Í starfslýsingu leikskólakennara er ekki
fjallað um ráðgjöf til foreldra en að þeir
skuli vinna í ,,nánu samstarfi við foreldra/
forráðamenn“ (Félag leikskólakennara,
e.d.). Í starfslýsingu deildarstjóra leikskóla
er ekki heldur fjallað um ráðgjöf en sagt
m.a. að þeir eigi að ábyrgjast að ,,foreldrar/
forráðamenn fái upplýsingar um þroska og
líðan barnsins“ (Félag leikskólakennara, e.d.).
Í Aðalnámskrá leikskóla (1999) kemur fram að
leikskólastjórum beri m.a. skylda til að ,,veita
foreldrum upplýsingar um þroska barnsins
og stöðu þess í leikskólanum“ og að ,,afla
upplýsinga um aðstæður og uppeldisviðhorf
foreldra“ (bls. 30). Þótt ekki sé fjallað
sérstaklega um ráðgjöf má ætla að einhvers
konar ráðgjöf eða leiðsögn fylgi því þegar
foreldrum eru veittar upplýsingar um þroska
og líðan barns þótt ekki sé hægt að fullyrða
það.
Þáttur ráðgjafar í starfi leikskólakennara
hefur ekki verið kannaður hérlendis en víða
erlendis er gert ráð fyrir því að leikskólakenn-
arar veiti foreldrum stuðning og ráðgjöf.
Íslensku rannsóknirnar tvær gefa sterklega
til kynna þörf foreldra fyrir ráðgjöf og hafa
leikskólakennarar verið nefndir sérstaklega
í því sambandi (Gyða Haraldsdóttir, 2005;
Sigrún Júlíusdóttir, 2001).
Til að kanna þátt ráðgjafar í samstarfi
íslenskra leikskólakennara og foreldra eru
eftirfarandi rannsóknarspurningar settar fram:
Hvert er umfang ráðgjafar við foreldra;
hversu algeng er hún; á hvaða sviðum leita
foreldrar eftir ráðgjöf og hvert er frumkvæði
leikskólakennara í þeim efnum?
Hvert er viðhorf leikskólakennara til
faglegrar sérþekkingar sinnar í sambandi við
ráðgjöf til foreldra?
Hafa agavandamál barna eða tímaskortur
foreldra haft áhrif á þörf foreldra fyrir ráðgjöf
að mati leikskólakennara?
Eru tengsl milli ráðgjafar og starfsaldurs
leikskólakennara?
Jónína Sæmundsdóttir og Sólveig Karvelsdóttir