Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2007, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2007
BÆKURDV
Skáldsaga
Prýðilegt
byrjandaverk
Ósagt
Skcinmlilcgog
snjöll llcua, sogö
;i cíníaldan og
skcmmiilcgan
mála. l-yvínd
ur kailsson má
vi'Ri stollural
sinni l\rsiti hok.
Eyvindur Karlsson
Skáldsagan Ósagt er íyrsta skáld-
saga Eyvindar ICarlssonar. Bókin
fjallar um unga stúlku og dularfullt
ferðalag hennar með fíkniefnasala,
þar sem þau fela sig frá lögregl-
unni. Inn í ferðalagið fléttast svo
frásögn konunnar af fyrsta kærast-
anum, einelti, hræðilegum atburð-
um í æsku, stórslysi, bata og end-
urhæfingu, fyrrverandi eiginmanni
hennar, hefnd og biturð. Bókin er
skemmtilega skrifuð, snjöll saga
sem deilir á ofbeldi gegn börn-
um, neyslusamfélagið, líkams- og
vöðvadýrkun, lýtaaðgerðir og graða
miðaldra karlmenn. Eyvindi tekst að draga upp afar grafíska mynd af
helstu atburðum bókarinnar og á einhvern ótrúlegan hátt tekst hon-
um að segja söguna í nokkurs konar „film noir"-stíl, þar sem rökkrið
og óvissan gerir persónurnar meira spennandi. Textinn sjálfur er hrár,
kaldhæðinn, einfaldur og einstaklega þægilegur. Því rennur bókin ljúft
áfram þó að stílbragð Eyvindar verði seint kallað stórbrotið. Ósagt er
prýðilegt byrjandaverk, snjöll flétta sem gefur reyndari reyfarakonung-
um ekkert eftir. Hins vegar má greina reynsluleysi Eyvindar á nokkr-
um stöðum, þar sem á köflum verður smávægileg stílbreyting á textan-
um, sem kemur ekki vel út fyrir heildina. Eins hefði mátt nostra betur
við síðustu kafla bókarinnar, þar sem hálfklisjukennd frásagnaraðferð
bitnar á frumleika sögufléttunnar.
Dóri DNA
Barnabók
Falleg bók en
heldur flókin
Eyja glerfisksins
I íuasui hók en
s;i hciimii' Kcm
Signin skapai
licr cr hclsi til nl
mmmsmmm
UtKflaiHli Mal uu ineimiiiK
Út er komið sjálfstætt framhald af
barnabók Sigrúnar Eldjárn Eyju
gullormsins og heitir sú nýja Eyja
glerfisksins. Lesendur fá nú að
vita meira af ævintýrum Ýmis og
Gunnu, Sunnu Maríu og Tuma.
Sunna María finnur málmbrot
sem krakkarnir eru vissir um að
sé af sjálfum Gullorminum og
ákveða að skila því. Við tjarnar-
bakkann finna krakkarnir bát sem
flytur þau, ekki á Eyju gullormsins,
heldur á Eyju glerfisksins. Þar taka
á móti þeim furðuverur sem eiga í
innbyrðisdeilum sem krökkunum er ætlað að leysa. Krakkarnir fá mis-
góðar móttökur. Ýmir og Tumi kynnast Bínu og Ugga sem aðstoða þá í
þessum nýja heimi. Gunna lendir í fangelsi því hún er ekki með gler-
augu en Sunna María er gerð að prinsessu og fær að úða í sig eins miklu
súkkulaði og hún vill. Bókin er glæsilega myndskreytt af Sigrúnu sjálfri,
umbrot og kápa alveg hreint til fýrirmyndar. Sagan sjálf er ágæt en ekki
gallalaus. Helsti galli bókarinnar er sá að heimurinn sem Sigrún skap-
ar í bókinni er helst til of ruglingslegur og náði ég seint að lifa mig inn
í þennan sagnaheim. Boðskapur sögunnar er sá að friður sé farsælast-
ur. Gott og gilt en boðskapurinn hefði þó mátt vera fyrirferðarminni og
ekki eins fýrirsjáanlegur. Meira púður hefði mátt fara í persónusköp-
un. Karakter Sunnu Maríu er sá eftirminnilegasti og heldur ævintýrinu
í raun uppi enda er hún óborganleg með dúkkuvagninn sem er stútfull-
ur af alls kyns dóti sem kemur sér vel á ögurstundu,. Hinir þrír karekt-
erarnir eru hins vegar heldur flatir. Fínasta bók en Sigrún hefur sýnt að
hún getur gert betur.
Berglind Hasler
Baráttusaga
1
7\jrsti
vtshir-íslauki
aanustntn
MargrétJ.
Benedictsson
Helgaði lífsitt
jafnréttisbaráttu
kvenna.
Saga hennar
má ekki
gleymast.
/SS
BÓKAÚTGÁFAN HÓLAR
Úr heimi geðhvarfa-
sýki og vímuefiia
Þetta er frásögn móður af baráttu sonar síns við geð-
hvarfasýki. Hann er gáfaður og hæfileikaríkur og virðist að
mörgu leyti hafa ágætar aðstæður til að takast á við sjúk-
dóminn. Samt fer allt á versta veg og að lokum er Líf hans
eins og rjúkandi rúst.
Það er ekki auðvelt að ritdæma bækur af þessu tagi. Að
einhverju leyti er þetta játningarrit, að einhvetju leyti tilraun
til uppgjörs, jafnvel vamar; meginuppistaðan hlýtur þó að
vera einhvers konar greinargerð fyrir gangi sjúkdómsins,
drög að sjúkraskýrslu, að vísu út ffá sjónarhorni sem tæpast
myndi teljast hlutlægt fr á sjónarmiði vísindanna. Hugrekkið
sem þarf til að rita svona bók og lofsverður tilgangurinn ger-
ir að verkum að kröfúr um sérstakt bókmenntagildi verða
hálfhjáleitar. Allt sem verður til að vinna gegn fordómunum
er af hinu góða, og þá er ekki höfúðatriði þó að framlagið
geti vart kallast stórkosdegt listaverk.
Aðeins eitt ár er liðið frá því að sonur höfundar, Clare
Dickens, fyrirfór sér, nú þegar bókin kemur út. Það er býsna
skammur tími og á stundum fékk ég á tilfinninguna við lest-
urinn að sumt væri höfundi enn svo sárt að hún ætti bágt
með að rifja það upp. Það á einkum við um atburði frá síð-
asta skeiði sjúkdómsins, þegar fátt virðist hafa blasað við
unga manninum annað en strætið. Hvað var það sem raun-
verulega fór úrskeiðis? Var það fjölskyldan sem brást eða
læknamir, „kerfið" - sem í þessu tilviki er bandaríska heil-
brigðiskerfið? Var kannski aidrei hægt að gera neitt í raun og
veru? Hversu mikinn þátt áttu áfengisneysla og misnotkun
lyfja og vímuefna í gangi sjúkdómsins? Það virðist nokkuð
augljóst að sjúkrasaga sonarins, Titusar Dickens, er einnig
að verulegu leyti saga slíkrar misnotkunar - og þá er eðli-
legt að spyrja hvaða gildi hún hafi fyrir þá sem ekki rata út
í slíkt hörmungafen, en þurfa samt að glíma við veikindi af
þessu tagi. Ég sakna þess að höfundur reyni ekki að spyrja
slíkra spurninga á skýrari hátt og svara þeim, t.d. í bókarlok;
kannski hefur hún ekki treyst sér til þess. Eitt má þó læra af
þessu dæmi: óttinn við að viðurkenna geðsjúkdóma, horfast
í augu við þá og gangast við þeim, bæði gagnvart sjálfúm sér
og öðrum, hann einn er alveg nógu hættulegur. Gegn hon-
um þarf að berjast með öllum ráðum ásamt þeirri þögn sem
Þegar ljósið slokknar
Bókin voitir
hrolh okjantli
innsýn inn 1
hciin |u'ss sem
lcndir i víta-
hringgeóu'iki
o” \ inuu'ína-
nolkiiiuir.
tir
Clare Dickens
Útgefandi JPV
ÞEQAR
LJOSH)
SLOKKNAR
ionu oc Möan
CI.ARF. DICKENS
oftast umlykur þá - bæði af hálfu hins sjúka, hans nánustu
og samfélagsins í heild.
Clare Dickens ogfjölskylda hennar eru Bandaríkjamenn,
en bjuggu hér á landi um skeið vegna starfa við bandaríska
sendiráðið og hafa síðan haldið tengslum við land og þjóð.
Þessi íslandstengsl munu vera aðalástæða þess að bókin
er strax þýdd og gefin út hér; um enska útgáfu hennar sé
ég raunar ekkert í bóldnni eða á heimasíðu bókaforlags-
ins. Á einum stað í bókinni talar höfúndur um fslendinga
sem mildð fyrirmyndarfólk í geðheilbrigðismálum og er þá
væntanlega með bandarískar aðstæður í huga. Ég vona að
hún hafi eitthvað fyrir sér í því, en miðað við þær umræð-
ur, sem hér hafa orðið nýlega, t.d. á síðum Morgunblaðsins
í sumar, telja þó margir að við eigum mikið verk óunnið í
þeim efiium.
Jón Viðar Jónsson