Málfregnir - 01.12.2001, Síða 22

Ég hef ítrekað mikilvægi þess að nota
móðurmál útlendinga í samskiptum við þá,
t.d. í ferðaþjónustu, viðskiptum og í námi. I
því felst ákveðið viðhorf, afl eða þjónusta
sem getur skipt sköpum um það hvort
árangur náist. Tungumál opna dyr, ekki
einungis í samskiptum þjóða, heldur einnig
að hjörtum einstaklinga. Ekki má gleyma að
athafnir fylgja oft orðum. Máli mínu til
stuðnings langar mig til þess að rifja upp
bréf sem birtist í Velvakanda 24. október
1992:
Eg er ríkisborgari Georgíu og á heima í
Tbílísí (eða Tvílýsi eins og H.K. Laxness
kallar það svo skáldlega). Ég er lögfræð-
ingur að atvinnu og heiti Grigol Matsja-
variani. Ég er 29 ára gamall. Mörgum hef ég
skrifað svipað bréf til Islands en „Moggi“ er
síðasta höfn mín ... Elska og virðing til Is-
lands létu mig taka mér íslenskunám fyrir
hendur. Kennaraleysið hindraði mig ekki; ég
tók mig til og fór að læra orða eða máltæki
af íslensk-rússnesku orðabókinni eins og
páfugl og var ég þá bara skólapiltur; en
íslenskar bækur hafði ég ekki lesið. Georg-
ísk-íslensk orðabók var ekki til en rússnesku
kunni ég illa. Þá lærði ég rússnesku til þess
að læra íslensku.
Bréfið frá Grigol Matsjavariani vakti mikla
athygli á sínum tíma og í framhaldi af því
buðu íslensk stjómvöld honum til 6 mánaða
dvalar á Islandi. Hér var það tungumála-
kunnátta og -áhugi sem allt valt á.
Til frekari áréttingar langar mig til þess að
nefna annað dæmi. Þegar sendiherra Japana,
hr. Kawai, sem hefur aðsetur í Osló, heim-
sótti Reykjavík nú í byrjun nóvember hóf
hann ræðu sína á íslensku og sagði:
Gott kvöld dömur mínar og herrar. Japan og
Island opna sendiráð í löndum hvors annars
á þessu ári. Mér er það mikil ánægja að ræða
okkar mikilvægu tengsl í dag.
(Upphaf ræðu sem flutt var á Kjarvalsstöð-
um 4. október 2001.)
Sendiherrann lagði sig eftir því að bera orð-
in rétt fram og hann bað viðstadda velvirð-
ingar á því að geta ekki haldið ræðuna alla
á íslensku. Öll höfum við upplifað hve vænt
okkur þykir um að útlendingar leggi sig eftir
því að læra íslensku. Væntanlega er þessu
ekkert öðruvísi farið með aðrar þjóðir. Það
er sérstök virðing fólgin í því að leggja sig
eftir menningu og tungu annarra þjóða.
Stöðugt fleiri leggja nú stund á íslensku-
nám við erlenda og innlenda háskóla og auk
þess eru sífellt fleiri útlendingar sem dvelj-
ast hér á landi og sem þurfa eða vilja til-
einka sér íslensku sem annað mál. Huga
þarf sérstaklega að þörfum þessa fólks.
Islendingar eiga að einsetja sér að verða í
fremstu röð í tungumálakennslu, hvort sem
um er að ræða kennslu erlendra mála eða
íslensku sem annars eða erlends máls. Ég
hef áður nefnt að almenn sátt virðist hafa
verið um að flestir Islendingar læri a.m.k. 3-
4 erlend mál. Þegar öllu er á botninn hvolft
snýst spumingin um það hve mörg mál á að
kenna ekki bara um að tileinka sér tungumál
í sjálfu sér, heldur snýst hún einnig um
menningarpólitík. Þá grundvallarspumingu
hvort við kjósum menningarlega fjölbreytni
eða einsleitni í þjóðfélaginu. Til að tryggja
menningarlega fjölbreytni og til að mæta
aukinni þörf fyrir tungumálakunnáttu á öll-
um sviðum er mikilvægt að efla tungumála-
kennslu í landinu. Nýta þarf tölvur og
tungutækni í þágu málanáms og sem hjálp-
artæki þýðenda og annarra sem hafa með
höndum textagerð á erlendum máluni. Stór-
auka þarf rannsóknir á erlendum málum og
málanámi í því skyni að bæta árangur
kennslunnar. En hafa þarf hugfast að skól-
amir eru ekki í tómarúmi og því skipta við-
horfin í þjóðfélaginu miklu máli og geta haft
afgerandi áhrif á hve fúsir nemendur eru til
þess að takast á við málanámið. Ahugi nem-
enda er lykill að árangri. Fjölmiðlar og ráða-
menn verða að vera ákveðin fyrirmynd sem
sendir skýr skilaboð út í þjóðfélagið. Skila-
boð um að tungumálakunnátta og rnenn-
ingarleg fjölbreytni sé eftirsóknarverð. Ef
22