Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1990, Page 17

Apokrýfar bækur Gamla testamentísins
var í mörgu áfátt en þær byggðu mjög á LXX.18 þeim rökum beitti hann
oft í deilum við rómversk kaþólska og hafnaði Vulgötu sem óskeikulum
vitnisburði um Guðs orð enda væri þýðingin óáreiðanleg. Áþekk rök
færði hann fyrir því að apokrýfu bækumar væm vafasamur vitnisburður.
Benti hann á að þær væm þýddar og í Vulgötu þýðing á þýðingu þegar
rómversk kaþólskir vitnuðu til þeirra í brennheitum deilum um
trúfræðileg efni á ofanverðum 2. áratug 16. aldar. Þeir færðu t.d. rök
fyrir kenningum um hreinsunareldinn með tilvitnun í 2. Makkabeabók
12:46.19 Þá kenningu fordæmdi Lúter og færði þau gagnrök að 2.
Makkabeabók tilheyrði regluritasafninu ekki. Tók hann tveim höndum
aðgreiningu Hieronymusar á kanoniskum og apokrýfum bókum og lamdi
óspart á andstæðingum sínum með því barefli. Og sem honum þrútnaði
enn móður gekk hann lengra og hélt því fram að kanon Gyðinga hefði
verið reglurit Jesú og postula hans. Sú fullyrðing er vægast sagt
tímaskekkja.20 Við aðrar aðstæður hefði Lúter enda tæpast reynt að gera
sér mat úr þessari fullyrðingu eða kenningum Hieronymusar um kanonísk
rit og innblástur þeirra og rýrara gildi rita utan kanons Gyðinga svo
hæglega sem þau rök hefðu getað hitt þær bækur fyrir sem hann mat
sjálfur mest.
Postulamir og frumkirkjan þáði ritningar að arfi frá Gyðingum en
ekki reglurit enda áttu Gyðingar engan kanon fyrr en leiðir þeirra og
kristinna manna höfðu greinst að. Aldimar sem reglurit kristinna manna
var að mótast var engri kenningu fyrir að fara sem takmarkaði virkni
andans og innblásturs rita við tiltekinn tíma eða persónur. Við boðskap
rita Nýja testamentisins var stuðst, sem er að anda Guðs sé úthellt yfir
kirkjuna og krisma menn. Rit LXX og hin postullegu rit vom mælikvarði
og viðmiðun innblástur en því aldrei haldið fram að þar væri tæmandi
vitnisburð um hann að finna. Það sem samrýmdist þeim ritum er
innblásið sama anda en hitt sem samrýmdist þeim ekki er ekki af Guði.
Kristin kenning um innblástur riminganna lýsir því eind kristinna manna
og reglurita þeirra. Andi Guðs sem ritin em gædd dvelur í kristnum
mönnum og er ekki mnninn frá ritningunum heldur Guði.21
Eftir það sem undan var gengið var ekki að undra þótt Lúter setti
apokrýfu bækumar skör lægra öðmm ritum Gamla testamentisins í
biblíuþýðingu sinni sem út kom 1534. Kom hann þeim fyrir milli Malakí
og Matteusarguðspjalls. Segir hann þær í formála ekki vera jafnar
heilagri rimingu en þó góðar bækur og nytsamar til lestrar. Þau ummæli
minna á orð Epifanios á 4. öld sem sagði bækumar „chresima kai
ofelima”.22 Noldcmm þeirra bóka sem er að finna í Vulgötu úthýsti Lúter
þó með öllu svo sem 3. og 4. Esra og 3. Makkabeabók. í formála fyrir
Barúksbók greinir hann frá ástæðu þess að hann varpar Esrabókunum
18 Block o.fl.: God och nyttig lasning, s. 181.
19 Sundberg: The Bible Canon, s. 353.
20 Sundberg: The Bible Canon, s. 354.
21 Sundberg: The Bible Canon, s. 371.
22 Block o.fl.: God och nyttig lasning, s. 178.
15