Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1990, Side 25

Apokrýfar bækur Gamla testamentísins
framan. Er frásögn hans einstæð heimild um aldarfar og menningu
þjóðarinnar og trúarlíf. í bókinni er einnig að finna greinargóða sögu
íslensku Biblíunnar.46
Á ferðum sínum varð Henderson ljóst að ekkert hafði verið ofsagt um
biblíuskortinn á Fróni og biblíuhungur þjóðarinnar. Var honum og erindi
hans hvarvetna tekið tveim höndum og eru lýsingar hans minnilegar á
þakklæti þeirra sem fengu ritninguna í hendur að gjöf eða við vægu verði
enda var biblíueign alþýðu hverfandi lítil og heilu kirkjusóknirnar
biblíulausar.
Um þá fátækt ber líka yfirlitsskýrsla um fjölda Biblía og Nýja
testamenta í eigu landsmanna ljósan vott en sú skýrsla var gerð 1824-26.
Af henni má ráða að til hafi verið í landinu um 1450 Biblíur og 1300
Nýja testamenti í einkaeign en um 350 Biblíur og 300 Nýja testamenti í
kirknaeign en 1801 voru íbúar landsins 47222 svo harla margir hafa
verið um hverja Biblíu.47
Merkastur árangur dvalar Henderson hér á landi var stofnun Hins
íslenska Biblíufélags í Reykjavík 10. júlí árið 1815 til útgáfu og
dreifingar á Biblíunni. Segir frá stofnun félagsins og starfsemi fyrstu árin
í Ferðabókinni.48
Á vegum félagsins komu út tvær næstu Biblíumar íslensku, 6. útgáfan í
Viðey 1841 og sú 7. í Reykjavík 1859. Dreifðist hún seint og lítið enda
brátt völ ódýrari útgáfu. í báðum þessum útgáfum eru apokrýfu
bækumar en það er í síðasta sinn sem þær em prentaðar í íslenskum
Biblíum.
Að endurskoðun Gamla testamentisins fyrir útgáfuna 1841 unnu ýmsir.
Séra Ámi Helgason í Görðum fór yfir texta allra apokrýfu bókanna nema
1. Makkabeabók sem sr. Jón Jónsson í Steinnesi sá um. Er vafa undirorpið
að sr. Ámi hafi leitað til fmmmálsins og sennilegast að hann hafi einkum
stuðst við danskar og þýskar þýðingar 49
Biblía 1859 er svo endurprentun Viðeyjarútgáfunnar 1841 og er
ritningin öll þá prentuð í Reykjavík í fyrsta sinn en prentverkið hafði þá
staðið þar í fimmtán ár.50
Þessar fyrstu útgáfur íslenska Biblíufélagsins vom hinar vönduðustu að
allri gerð og frágangi og mikil bragarbót gerð á eldri þýðingum. En
hagur félags og þjóðar leyfði því miður ekki að það gæti til frambúðar
staðið undir kostnaði við biblíuútgáfur og var því leitað til Breska og
erlenda Biblíufélagsins sem tók íslensku Biblíuna upp á arma sína. Var
Biblían gefin út á kostnað þess árið 1866 og einnig 1912. í hvomgri
þeirri útgáfu fengu apokrýfu bækumar sess fremur en í útgáfunni 1813.
Með þá ráðstöfun hefur ekki verið almenn ánægja. En fátækur á fárra
46 Ebeneser Henderson: Ferðabók, s. 393-437, „Ágrip af sögu íslensku Biblíunnar,” sem
Magnús Már Lárusson ritaði skýringar og viðauka við.
47 Magnús Már Lárusson „Drög að sögu ísl. biblíuþýðinga”, Kirkuritið, s. 346.
48 Ebeneser Henderson: Ferðabók s. 337-343.
49 Steingrímur J. Þorsteinsson: „íslenskar biblíuþýðingar,” s. 74.
50 Steingrímur J. Þorsteinsson: „íslenskar biblíuþýðingar,” s. 75.
23