Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Side 119

arskránni. „Fyrirheitisgreinin1 í frumvarpinu var orðuð svo: „Folkekirkens
Retstilstand fastsættes ved Lov.“ En í dönsku stjórnarskránni hljóðaði
hún svo: „Folkekirkens Forfatning ordnes ved Lov.“ Virðist orðalagið nær
dönsku stjórnarskránni en í hliðstæðri grein í frumvarpinu til þjóðfund-
arins þar sem kveðið var á um að „skipulag“ þjóðkirkjunnar skyldi ákveðið
með lagaboði.74 Aðrar „trúmálagreinar“ frumvarpsins eins og þær komu
frá þinginu í danskri þýðingu voru samhljóða dönsku stjórnarskránni.
Þannig er til að mynda sagt að enginn geti neins í misst af „borgerlige og
politiske Rettigheder“ þar sem rætt er um borgaraleg og þjóðleg réttindi í
íslenska textanum.75
Því fór fjarri að aðalefni frumvarpsins frá 1867, stjórnarfyrirkomulag-
ið, fullnægði kröfum íslendinga um sjálfstæði.76 Þegar um stjórnskipun
landsins var að ræða tók það enda miklum breytingum á þinginu. Meðal
annars var þeirri skilgreiningu að ísland væri „óaðskiljanlegur hluti Dan-
merkurríkis11 breytt í að landið væri „óaðskiljanlegur hluti Danaveldis með
sérstökum landsréttindum1.77 Að þeirri miklu breytingu á orðinni sem og
ýmsum smærri var þess farið á leit að konungur samþykkti frumvarpið
sem „stjórnarskrá íslands“.78
Frumvarpið dagaði uppi á ríkisþingi Dana og rauf stjórnin í framhaldi
74 Sá orðalagsmunur kom fram í 59. gr. (upphafl. 52. gr. frumvarps) miðað við 76. gr. dönsku fyrirmyndarinnar
(upphafl. 81. gr.) að tilvísunarfornafnið ”der” kom í stað ’som” í lokgreinarinnar þar sem vísað er til siðgæðis
og allsherjarreglu sem takmörkuðu trúfrelsið. Merkingarmunur var þó enginn
75 Alþ. tíð. 1867(2), s. 491. f athugasemdum sínum dags. 3. okt. 1867 kvaðst Hilmar Finsen konungsfulltrúi á
Alþingi ekki hafa neitt við samþykktir þingsins að athuga. ÞÍ. fsl. stjórnardeildin S. VII, 6. Danmarks riges
grundlov 1866. http://thomasthorsen.dk/pol/1866-constitution.php
f gögnum íslensku stjórnardeildarinnar sem varðveitt eru í Þjóðskjalsafni er að finna frumvarp á dönsku að
„Islands Forfatningslov" sem á er ritað með blýanti að hafi verið samþykkt á Alþingi 1867. f kirkjuskipan (7.
gr. í I kafla) og öðrum greinum er að trúmálum lýtur (VI kafla gr. 57-60) er textinn samhljóða hliðstæðum
dönskum stjórnarskárákvæðum að öðru leyti en því að í stað ríkisins er það „den lokale Regering“ sem á
að styðja íslensku þjóðkirkjuna. Annað tveggja er skjalið rangt einkennt eða ekki hefúr verið gætt mikillar
nákvæmni í þýðingum á samþykktum Alþingis. Þf. fsl. stjórnardeildin. S. VII. 8.
76 Gunnar Thoroddsen 1974, s. 62.
77 Gunnar Thoroddsen 1974, s. 62-63.
78 Gunnar Thoroddsen 1974, s. 63.
117