Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2007, Síða 168

styrjaldir eru háðar.^1 í upphafi er teflt fram andstæðum. Svartir hrafnar
flögra í hræköldu myrkri en út úr myrkrinu kemur bleik kona með korn-
gult hár sem er í senn tákn líknandi mildi og þeirra sem þjást í hamförum.
Hjá henni leitar ljóðmælandi líknar. En hver er hún þessi kona sem er í
senn systir og móðir? Hún er eitt af fórnarlömbum sprenginganna. Er hún
systir og/eða móðir riddarans Ólafs liljurósar en til danskvæðisins um hann
er vísað um miðbik ljóðsins og þá einmitt erindis þar sem hann ákallar bæði
móður sína og systur um líkn eftir að honum hefur verið veitt síðusár?1’2
Sú vísun fær svo dýpri merkingu í lokaorðum ljóðsins sem eru umritun á
orðum Krists á krossinum er hann fól Jóhannesi, lærisveininum sem hann
elskaði, að annast Maríu móður sína. í lokaorðunum dregur ljóðmælandi
sjálfan sig inn í atburðarásina og játar þar með ábyrgð sína og allra manna
í þeim hildarleik sem fram fer.^ Er konan með korngula hárið ef til vill
María mey þótt háralitur hennar hafi verið annar í lifanda lífi líkt og
kvenna í Japan eða Kóreu?
Eins og drepið var á hér að framan er ljóðið Eg heyrðiþau nálgast (Lauf
ogstjörnur) eitt hinna allegórísku gagnrýnisljóða Snorra. í því er þó að finna
tjáskipti ljóðmælanda við sögupersónurnar og þar með óbeina vísun til
samtímaaðstæðna hans sem ekki er í hinum hreinu allegórísku ljóðum þar
sem sagan er algerlega látin tala fyrir sig sjálf (sjá til dæmis Var þá kallað).
Frásagan sem lagt er út af að þessu sinni er sótt til Matteusarguðspjalls þar
sem sagt er frá flótta Jósefs með Maríu og barnið til Egyptalands.6"1 í fyrri
helmingnum segir sjónarvottur frá því er hann mætir flóttafólkinu á
„rykgráum veginum“. Eina frávikið frá upprunalega textanum er að María
situr hest en ekki asna. Síðari hlutinn lýsir hug ljóðmælanda:
Og ég sagði: þið eruð
þá enn sem fyr
á veginum flóttamannsveginum
Helgi Hálfdanarson 1955: 81.
62 Kvæði af Ólafi liljurós 1964: 5, 9. Eiríkur Rögnvaldsson 1979: 6. Páll Valsson 1990: 127.
^ Jh 19.25-27. Eiríkur Rögnvaldsson 1979: 6.
64 Mt 2.13-15.
166