Jökull - 01.12.1986, Síða 81

þessu breytilega flatarmáli neðsta svæðisins var reynt
að taka tillit til þess að neðsti hluti framhlaupsjökla
verður að óvenju stóru leysingasvæði alllengi eftir
hvert framhlaup. Þessi nálgun leiðréttir nokkuð af
skekkjunni sem fyrri reikningar höfundar (Ari T. Guð-
mundsson 1984) höfðu en þar var flatarmál jökulsins
talið fasti.
Töflur og línurit úr handriti að grein Sigmundar
Freysteinssonar í JÖKLI 1984 voru svo notaðar til
þess að reikna út meðalþynningu jökulsins neðan jafn-
vægislínu á hverju tímaskeiði og flatarsvæði. Þær tölur
tnargfaldaðar með flatarmáli hvers svæðis gefa rúm-
málsrýrnunina og er þá tekið tillit til vatnsgildis íss
(0.90 g/cm3).
Ofan jafnvægislínu var reynt að hafa hliðsjón af
þremur leysingatölum (1962—1965) og fjórum lang-
skurðarmælingum. Meðaltal þynningar var áætlað og
sama talan: 0,3 m (vatnsgildi) notuð á öllum tíma-
skeiðunum. Tekið var tillit til þess að jafnvægislínan
hefur lækkað um a.m.k. 75 m á tímabilinu með því að
breyta flatartölu efsta og næst efsta svæðisins fyrir þrjú
síðustu tímaskeiðin.
Meðalúrkoma áranna 1961 — 1982 á Tungnaárjökli
(P) er reiknuð með líkungunni:
P = 2400 mm + 2400( F ~-F— ' 0,5 + K_~ K -0,5)
F K
þar sem F er úrkoma á Fagurhólsmýri, F er meðaltal
úrkomu áranna 1971 — 1982 en K er úrkoma að
Kirkjubæjarklaustri og K er meðaltal 1971 — 1982.
Talan 2400 mm er áætluð meðaltalsúrkoma á
Tungnaárjökli.
MAT Á AFRENNSLI BRÚARJÖKULS
Eftirfarandi gögn voru notuð eða athuguð varðandi
Brúarjökul:
1. Rennslisskýrslur um Kreppu og Jökulsá á Brú
(Vatnamœlingar, Orkustofnun). Meðaltalsrennsli
Kreppu, 1290 Gl/ár, var notað fyrir árin 1971 og
1972 af því að mælingar við Kreppu hófust seint á
árinu 1972. Nákvæmni skýrslna er sögð „slæm“á
vetrum en góð annars. Istruflanir eru oft langvinn-
ar. Óvissu rennslistalna má ef til vill meta
10—20% (Kristinn Einarsson, pers. uppl. 1985).
2. Vetrarákomutölur af tveimur stöðum á Brúarjökli
(Sigurjón Rist 1952) og af jökulhryggnum sunnan
hans (Kristinn Einarsson 1982 b). Þær eru á bilinu
2300 mm — 2900 mm (vatnsgildi).
3. Kort og loftljósmyndir (1967—1982).
4. Úrkomugögn frá Brú, um 40 km NA af Brúarjökli
(Veðurstofa íslands). Mat Öddu Báru Sigfúsdóttur
(1964, 1975) á úrkomu á norðaustanverðum
Vatnajökli 1931 — 1960 er einnig haft til hliðsjónar,.
í ljós kom að hvorki kort né ljósmyndir heimiluðu
mat á rýrnun Brúarjökuls. Flæðarlínur á kortum eru
of ónákvæmar en fannir og aur á jökulsporðinum
rýrðu aftur á móti gildi loftmyndanna. Samkvæmt
mælingum við Kringilsárrana hefur jökullinn hopað
þar um 1260 m frá 1963/64 til 1977 að telja (Sigurjón
Rist pers. uppl. 1984). Horfið var frá því að reyna að
finna jökulþátt vatnsfallanna út frá leysingu á Brúar-
jökli eða rýrnun hans en þess í stað reynt að meta
þáttinn af rennslisskýrslunum einum; sem fyrstu nálg-
un. Tímabilinu 1971 — 1982 var skipt í tímaskeið með
hliðsjón af tímaskeiðunum er valin voru fyrir
Tungnaá (tafla 3).
TAFLA 3 AFRENNSLI BRÚARJÖKULS
(GLACIAL RUN-OFF FROM BRÚARJÖKULL)
Tímabil Meðalársrennsli Kreppa/Jökulsá Grunnrennsli Y firborðsafrennsli Jökulþáttur
(Period) (Mean annual discharge ) (Gl/a) aQ (Base flow) (Gl/a) bQ (Direct run-off) (Gl/a) dQ (Glacial run-off (Gl/a) R
1971-1976 1332/4160 1076 471 3945 (71,8%)*
1977-1979 1342/3403 796 419 3538 (74,5%)*
1980-1982 1144/3516 832 360 3425 (73,4%)*
*hluti jökulafrennslis (jökulþáttar) í heildarársrennslinu. (percentage of glacial run-off in total annual discharge)
~ allar tölur í töflunni hafa eininguna Gl/ár
79