Jökull - 01.12.1986, Page 95

Jöklarannsóknafélag íslands
Skýrsla formanns, Sigurjóns Rist, um starfsemina
1985, flutt á aðalfundi 25. febr. 1986
I upphafi fundar minntist formaður þeirra Guð-
ruundar Jónassonar öræfabílstjóra og Gunnsteins Stef-
anssonar vatna- og jöklamælingamanns, sem létust á
starfsárinu. Fundarmenn risu úr sætum. Síðan mælti
formaður á þessa leið:
Síðasti aðalfundur á undan þessum var hér á Hótel
Hofi 26. febrúar 1985. Félagar eru nú 569 og hefur
fjölgað á árinu 1985 um 12.
RANNSÓKNIR
Orœfajökull. Markverðasta verkefnið, sem unnið var
að á sviði jöklarannsókna á árinu 1985, var tvímæla-
Jaust þykktarmæling Öræfajökuls. Mesta dýpi í gígskál-
mni er um 500 metrar. Verum þess minnug að síðan á
landnámsöld hefur gosið tvívegis í Öræfajökli, 1362 og
1727, þá ruddust fram úr gígskálinni ofsastór hlaup.
Vorleiðangur. Vorleiðangur félagsins á Vatnajökul
var 8.—16. júní. Fararstjórar voru Gunnar Guðmunds-
son formaður bílanefndar og Helgi Bjömsson formaður
rannsóknanefndar. Auk þess að mæla þykkt Öræfajök-
uls var þykkt jökulsins á farinni leið milli Grímsvatna
og Öræfajökuls mæld með íssjánni.
Grímsvötn. Arsúrkoma á Grímsvatnasléttunni mæld-
Jst 3,9 metra snjólag. Það jafngildir 1935 mm úrkomu.
Vatnsborð Grímsvatna mældist í hæðinni 1407 m y.s.,
b-e.a.s. hækkun á árinu, frá miðjum júní ’84 til jafn
lengdar ’85 er því 22 m.
Meðan Grímsvötn hlupu reglulega á árabilinu
1954—76 hlupu þau er 1425—1430 metra hæðinni var
náð. Fyrir ofan 1400 m virtist hækkunin ganga hægar
en meðan lágt var í þeim, eða hækkun á ári 12 til 15
metrar. Gerum t.d. ráð fyrir að þau hækki 15 metra á
ári og hlaupi við 1425 m vatnsborðsstöðu, ætti hlaup
þá ekki að dragast lengur en fram til september á þessu
ari. Þetta skýrist nánar með vorleiðangri, verði þau þá
ekki komin fyrir þann tíma.
Við skulum hugleiða að þegar óregla Grímsvatna-
hlaupa hófst 1982 hlupu Grímsvötn hálfu ári fyrr en
reglan sagði til um, og í öðru lagi lækkaði þá minna í
þeim, eftir stóð vatnsfylla 50 m hærri en vant var.
Verður því að álykta að leið út hafi opnast 50 m ofar
en vant var. Ætla má að smápissið um jólin 1983 hafi
lekið út á sama stað eða svipuðum stað.
Ef við gerum aftur á móti ráð fyrir aðeins 12 m
hækkun á ári og að hlaupið fari ekki af stað fyrr en við
1430 m vatnsborðstöðu, dregst Grímsvatnahlaup allt
fram til maí-mánaðar 1987. Lokaniðurstaðan er því
sú, ef þau hlypu innan tímabilsins sept. ’86 til maí ’87
megi ætla að þau hafi tekið aftur upp sinn gamla
hlaupastíl.
Jöklabreytingar. Haustið 1985 voru jökultungur
mældar á 43 stöðum. Hop er meira en framskrið.
Raunar engin furða, því að um framhlaup (surge) er
vart að ræða, þótt jöklar á stöku stað, einkum strand-
jöklar sunnanlands hafi sótt fram. í jökli 36. ár kemur
væntanlega grein um jöklabreytingar 1985.
Hér skal á eitt atriði minnst, að vísu hef ég áður vikið
að því í Fréttabréfi. Skeiðaráijökull skreið fram í sumar
um 150 m. Það nægði honum til að kljúfa jaðarlón. Og
þar með að mynda afrennslislausan poll, sem vatn úr
jöklinum safnaðist í. Á tímabili í sumar (’85) leit út fyr-
ir að sérstök kvísl tæki að falla út á sandinn. Hún hefði
að vísu lent í Sæluhúsakvísl. Hringvegurinn var ekki
rofinn í þetta sinn. Ég nefni þetta hér og nú til að (Jraga
fram skýra mynd af óstöðugleikanum í okkar ísalandi.
Bárðarbunga. Vorið 1985 vann leiðangur á vegum
Landsvirkjunar og Raunvísindastofnunar að könnun á
Bárðarbungu með íssjá.
Breiðamerkurjökull og Skálafellsjökull. Á undan-
förnum árum hafa Homfirðingar leitað inn til Vatna-
jökuls af mikilli atorku og frábærum dugnaði með
ferðamenn, einkum erlenda. Þeir hafa lagt leiðir sínar
um Breiðamerkurjökul og Skálafellsjökul. Nú eru þeir
reynslunni ríkari og geta gert marktækan samanburð.
Ætla má að fróðlegt væri að fá leiðakönnunarniður-
stöður Homfirðinga inn á síður tímaritsins JÖKULS.
Baldjökull. Þar eð ég hef vikið mér aðeins út fyrir
hinn innsta og þrengsta hring jöklamanna er rétt að
drepa á eitt atriði enn, þótt það sé ekki unnið af Jökla-
rannsóknafélaginu. Heldur af Orkustofnun í samvinnu
93