Dagblaðið Vísir - DV - 28.10.2014, Qupperneq 9

Vikublað 28.–30. október 2014 Fréttir 9
þess sérstaklega þegar fjallað var um
konu sem hafði búið í bílnum sínum í
sex mánuði. „Það reddaðist og menn
tóku við sér og blessuð konan fékk
íbúð – auðvitað átti hún að fá íbúð,
allir eiga rétt á þaki yfir höfuðið, en
mér fannst samt skrýtið því hún hafði
í það minnsta bílinn sinn til að búa í í
sex mánuði. En ég hafði himininn til
að búa undir í sex ár, það var í lagi að
ég væri á götunni í sex ár.“ En hvernig
hefur Valgeir bjargað sér í öll þessi ár,
heimilislaus og alvarlega veikur?
„Ég hef búið hjá vinum og vanda-
mönnum. Ég hef gist á lögreglu-
stöðinni, Gistiskýlinu og hingað og
þangað. Ég hef verið á flakki í heil
sex ár. Einn ágætis vinur minn, sem
er búinn að vera á götunni í mörg
ár, blessaður kallinn, var svo hepp-
inn að hann gat keypt sér húsbíls-
druslu sem hann bjó í svo ég fékk að
gista aðeins hjá honum í húsbílnum.
Haltur leiðir blindan.“
Aðspurður hvort hann hafi ein-
hvern tímann á þessu tímabili bók-
staflega þurft að sofa á götunni, und-
ir berum himni, segir Valgeir svo
vera.
„Ég hef sofið á bekk á Klambra-
túni en maður gerir það ekki um vet-
ur. Ég hef þungar áhyggjur af kom-
andi vetri, að vera í þessari stöðu.
Maður er ekki orðinn góður til heils-
unnar, það yrði rosalegt að fá til
dæmis lungnabólgu. Við vitum að
það endaði bara á einn veg, hjartað
myndi ekki leyfa það né þola. Þetta er
næstum orðið kómískt hvernig kom-
ið er fyrir manni.“
Hjálparsamtök bjargað
Valgeir hefur þurft að reiða sig á
hjálparsamtök á borð við Hjálp-
ræðisherinn og Samhjálp á þessum
tíma. Hann hefur leitað til Hjálp-
ræðishersins á Eyjaslóð þar sem úti-
gangsfólki býðst að fá heitan mat,
kaffi, nesti og hvíldaraðstöðu auk
þess sem þar er aðstaða til þvotta,
sturtu og snyrtingar.
„Ég er nú þrifinn maður og vill
vera vel til hafður, ganga í hrein-
um fötum og annað og hef því þurft
að fara niður á Eyjaslóð til að setja í
þvottavél.“ Margur ætlar að fólk sem
er heimilislaust og í aðstæðum sem
þessum hljóti að glíma við eða hafa
glímt við einhvers konar óreglu. Val-
geir segist ekki hafa glímt við neina
óreglu og af samtölum við blaða-
mann að dæma er engin ástæða til
að efast um það að þarna fari heill og
reglusamur maður sem hreinlega er
fórnarlamb aðstæðna sinna. Hann
segir þó að stöðu sinnar vegna sem
heimilislaus maður hafi hann um-
gengist mikið af óreglufólki.
„Maður þarf að fara niður á Eyja-
slóð hjá Hjálpræðishernum, þar er
mikið óreglufólk og ég hef verið mik-
ið innan um það fólk út af minni
stöðu. Ég fer og þvæ af mér þar ef ég
fæ ekki að þvo annars staðar. Ég get
ekki verið með mikið til skiptanna,
hvernig á ég að gera það? Þegar þú
hringdir í mig í morgun þá var ég á
leið á Kaffistofu Samhjálpar að fá
mér morgunmat. Þeir hafa bjarg-
að mörg hundruð manns örugglega
þar. En þetta er skelfileg staða. Ég er
algjörlega með bundnar hendur. Ég
get ekkert gert.“
Full vinna að redda gistingu
Þegar hann segir að hendur hans
séu bundnar á Valgeir við að erfitt sé
að finna nokkurs konar fótfestu í líf-
inu þegar menn vita ekki hvar þeirra
næturstaður verður. Að finna út úr
því sé full vinna. Hans eina innkoma
eru greiðslur úr lífeyrissjóði og ör-
orkubætur.
„Ég er á örorku út af því að ég má
ekki vinna nema mjög takmarkað.
Ég mætti vinna einhverja létta vinnu,
einhvern part úr degi, en hvernig á
ég að fá mér vinnu og vita aldrei hvar
næturstaður minn verður? Það yrði
erfitt fyrir menn að mæta í vinnuna
þegar þeir vita það ekki. Ég hef áhuga
á að fara á einhver ódýr námskeið eða
þvíumlíkt en hvernig á ég að gera það
á þessari stundu? Ég hafði gaman af
því að vinna þegar ég gat það, mér
fannst það gaman. Þó ég gæti fundið
mér einhverja auðvelda vinnu, ein-
hvern part úr degi, hvernig færi ég að
því? Báðar hendur mínar eru bundn-
ar við það að reyna að koma mér í
húsnæði fyrir næstu nótt.“
Með lífið í bakpokanum
Valgeir kveðst flakka um með flestar
sínar veraldlegu eigur í bakpoka og
sökum veikinda sinna þurfi hann
að taka fjórar töflur á dag út af hjart-
anu. „Ég er með þetta í bakpoka og er
hingað og þangað. Læknarnir mínir
skilja þetta ekki heldur. Hjartalækn-
irinn minn segir hreinlega við þá
að ég geti ekki verið á götunni út af
ástandinu á mér,“ segir hann og vísar
til læknisvottorðsins sem hann hef-
ur skilað inn til félagsmálayfirvalda í
von um að flýta fyrir því að hann fái
úrræði.
Heilsuleysið hefur einnig stefnt
lífi hans í hættu í nokkur skipti.
Fékk hjartaáfall á gólfi vina
„Ég er orðinn svo þreyttur á þessu,
bæði í sambandi við mína heilsu,
ég er búinn að fara í tvígang upp á
hjartadeild núna á rúmum mánuði
að drepast fyrir brjóstinu. Um síð-
ustu helgi var ég svo heppinn að fá
að gista á dýnu hjá vinafólki mínu því
ég lenti í því að fá hjartaáfall.“
Það var því mikil tilviljun að hann
var staddur innan um fólk þegar
hann fékk áfall og vinafólk hans gat
hringt á sjúkrabíl sem kom og fór
með hann beint á bráðamóttökuna.
Hann hafi legið á hjartadeild einu
sinni í viku og þurft að gangast und-
ir hjartaaðgerðir vegna kvilla sinna.
Lífgaður við á Laugavegi
Aðspurður hvort þurft hafi að lífga
hann við einhvern tímann segir Val-
geir að svo sé.
„Já. Ég man eftir einu tilfelli sér-
staklega. Þá var ég á Laugaveginum
þegar ég hryn niður og ég veit ekki
af mér fyrr en ég opna augun og sé
andlit yfir mér sem segir: „Velkom-
inn til baka vinur.“ Um leið og hann
hafði sleppt orðinu þá er mér rykkt á
sjúkrabörunum út úr sjúkrabílnum.
Ég hef oft hugsað til þess að ég vissi
ekkert hvað maðurinn heitir sem
lífgaði mig við en ég hefði viljað hitta
hann og þakka honum fyrir.“
Ömurlegt líf
Valgeir segir að þó að eflaust séu til
hundrað verri sögur þá sé hann ekki
að reyna að sverta neitt né fegra
varðandi sínar aðstæður. Þetta sé
hans saga.
„Þetta er minn veruleiki og ég
er orðinn þreyttur á honum. Hugs-
aðu þér að geta aldrei boðið börn-
unum sínum í heimsókn. Ég á tvö
uppkomin börn. Hvernig á ég að
bjóða þeim í heimsókn? Hvernig á
ég að geta tekið á móti gjöfum sem
eru stærri en bréfsnifsi eða þegar
maður á stórafmæli? Hvað á ég að
gera við það? Ég er búinn að vera
að biðja þetta blessaða fólk um ein-
hverja litla tveggja herbergja íbúð,
með svefnherbergi og einhverja
smá stofu svo ég geti búið mér til
mitt litla heimili. Það er það sem
ég er að biðja um. Geta lifað eins og
eðlilegur maður. Ég hef alltaf kom-
ið fram við þau af kurteisi, það er
ekki málið. Ég átti fjölskyldu og gott
fjölskyldulíf, ég þekki það allt. En að
fara svona, það ... [hann andvarpar].
Ef ég væri fullhraustur þá væri ég í
vinnu og þá væri ég kannski ekkert
í þessari stöðu. En því miður þá er
ég ekki fullhraustur og kem aldrei
til með að verða það aftur því það
kemur ekki nýtt hjarta. Það endur-
nýjar sig ekki eins og húð eða eitt-
hvað. Þetta er alveg ömurlegt líf.“ n
Þ
að er langur tími, sex ár. Nú get ég ekki sagt
hvað það er sem stýrir því í þessu tilviki en það
er mjög sjaldgæft að það sé svona langur tími.
Það er alveg eðlilegt að það sé kannski upp
undir tvö ár en þetta er allt of langur tími. Ég veit ekki
hvað veldur, í þessu tilviki,“ segir Sigtryggur Jóns-
son, framkvæmdastjóri hjá Þjónustumiðstöð Mið-
borgar-Hlíða, sem er ein af sex þjónustumiðstöðvum
í borginni og hafa það hlutverk að veita þverfaglega
og samræmda velferðarþjónustu til einstaklinga og
fjölskyldna á tilteknum svæðum.
Sigtryggur getur ekki tjáð sig um einstaka mál en
um ferlið að sækja um félagslegt húsnæði segir hann
að fólk sæki um hjá sinni þjónustumiðstöð. Þar er
fólk metið til stiga eftir þörf og kröfum og fyrir hvern
úthlutunarfund sé raðað í forgangsröð eftir því hvaða
húsnæði sé laust. Hversu stórt það er, hvar það er
staðsett. Í hverri þjónustumiðstöð er síðan fundur
þar sem forgangsraðað er í hverja einustu þessara
íbúða. Miðlægur fundur á skrifstofu velferðarsviðs
tekur síðan fyrir þessar sex forgangsraðanir frá hverri
miðstöð fyrir hverja íbúð fyrir sig og þar er endanlega
ákveðið hverjir fá úthlutað.
„Í millitíðinni, frá því að við fáum upplýsingar um
hvaða íbúðir eru lausar, þá höfum við gjarnan sama-
band við þetta fólk sem er á biðlista og segjum því að
það sé íbúð laus þarna, hvort það vilji að við tilnefnum
viðkomandi í það húsnæði. Það getur verið misjafnt
hvar fólk vill og getur búið í bænum. Síðan er úthlutað
miðlægt og einhver til vara vegna þess að það er til í
dæminu að fólk hafni húsnæði þó það fái úthlutað.“
Ýmislegt getur þó hindrað þetta ferli, segir Sig-
tryggur. Hvar fólk vill vera, hversu stórt húsnæði það
vill, hversu háa leigu það er tilbúið að greiða, hvort
það er með gæludýr, hvort það sé lasburða og hindr-
andi hvort það sé ekki lyfta í húsnæðinu og svo fram-
vegis. Ef regluleg neysla er í gangi þá er hún yfirleitt
hindrandi.
„Það sem við höfum verið að kljást við er að litlar
íbúðir, sérstaklega miðsvæðis, þær losna ekki. Fólk
sem þarf litla íbúð og vill vera miðsvæðis, það lendir
í erfiðleikum.“
Í fyrra var ákveðið að óska eftir því að Félagsbú-
staðir keyptu 32 litlar, tveggja herbergja íbúðir mið-
svæðis en að sögn Sigtryggs hefur það ekki gengið
eftir.
„Ég held þeir hafi náð að kaupa átta vegna þess að
þær eru bara ekki til. Þær eru ekki á lausu.“
Eins og fram kom í máli Valgeirs hefur honum oft
verið tilkynnt að hann hafi verið tilnefndur í íbúð en
ekki hlotið. Um þetta ferli segir Sigtryggur að fólk sé
í tengslum við ráðgjafa hjá sinni þjónustumiðstöð
sem talar hans máli á viðkomandi stöð. Ráðgjafinn
fær viðkomandi hugsanlega settan í forgang en „svo
er það þessi miðlæga ákvörðun sem er tekin út frá
pappírum í rauninni“.
Sigtryggur segir að enginn tiltekinn hópur sér í
forgangi og að karlar standi ekki verr að vígi en konur
í þessu kerfi.
Hann bendir á að til að bregðast við þessum
skorti þá hafi fyrir mörgum árum síðan verið tekið
upp á því í Reykjavík að bjóða viðbótarhúsaleigu-
styrki til að fólk í þessari stöðu geti farið á almennan
leigumarkað. Þá komi húsaleigubætur frá ríkinu og
viðbótarbætur frá sveitarfélaginu. Þessir styrkir hafa
hins vegar alls ekki haldið í við hækkun á húsaleigu á
markaði frá því að þessi pólitíska ákvörðun var tekin
fyrir einum tíu árum síðan eða svo.
Fólk sem þarf litla íbúð
lendir í vandræðum
n Svona er úthlutunarferlið n Fólki er forgangsraðað eftir stigagjöf
V
ið vitum að það er mik-
il húsnæðiskreppa hér
í borginni,“ segir Björk
Vilhelmsdóttir, formað-
ur velferðarráðs Reykjavíkur-
borgar. Hún segir að hún þekki
ekki einstök mál þar sem pólitíkin
komi ekki að úthlutun íbúðar-
húsnæðis enda sé það í höndum
þjónustumiðstöðvanna.
„Fyrir hrun var lítið sem ekkert
byggt af litlu og ódýrara húsnæði
og eftir hrun þurftu Félagsbú-
staðir að minnka kaup á félags-
legu húsnæði. Nú er Reykjavíkur-
borg að fara af stað með talsvert
mikla uppbyggingu í samvinnu
við Félagsbústaði. En ég veit að
biðlistinn er langur og fólk er ekki
að fá úthlutað nema það sé kom-
ið í algjöra neyð, þannig er bara
ástandið og við vitum af þessu
og þetta er mjög erfitt fyrir þetta
fólk og aðstæður þess hræðilegar.
Þetta er ekki staða sem hægt er
að fá lausn við einn-tveir og þrír
vegna þess hvernig húsnæðis-
markaðurinn þróaðist mörg ár
fyrir hrun og svo varð algjört
stopp í byggingariðnaði í nokk-
ur ár.“
Aðspurð hvort dæmi séu um
að fólk sé á biðlista í sex ár segir
Björk að dæmi séu um að fólk sé
svo lengi á biðlista. „Þá er þetta
vanalega fólk sem skorar ekki
mjög hátt í stigagjöf og það eru
skýrar reglur um það hvernig hún
fer fram. Fólk getur verið lengi á
biðlista vegna þess.“
Biðlistinn er langur
Húsnæðiskreppa í borginni, segir formaður velferðarráðs
Sex löng ár Alvarlega
hjartveikur, heimilislaus
maður hefur verið á
biðlista eftir félagslegu
húsnæði í Reykjavík í sex
ár. Þrátt fyrir að hann
voni að fá á endanum
úthlutaða litla íbúð til að
kalla heimili sitt og bjóða
börnunum sínum í heim-
sókn, þá er hann að verða
úrkula vonar eftir ítrekaða
höfnun. Hann óttast að
heilsa hann leyfi ekki
annan vetur á vergangi.
(Athugið að myndin er
sviðsett). Mynd Sigtryggur Ari
„Þetta
er minn
veruleiki og ég er
orðinn þreyttur
á honum