Iðjuþjálfinn - 01.05.2007, Page 25

Iðjuþjálfinn - 01.05.2007, Page 25
IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2007 • 25 er tvíþætt. Annars vegar að efla geðsjúka til áhrifa á geðheilbrigðisþjónustu og hins vegar atvinnusköpun fyrir geð­ sjúka í bata. Niðurstöður gæðaþróun­ arinnar eru annars vegar notaðar til að stuðla að bættri þjónustu og hins vegar til að halda í þá þjónustu sem notendum líkar við. Gæðaþróun í geðheilbrigðis­ þjónustu, þar sem notendasjónarmið koma fram, er nýsköpun hér á landi. Nánari upplýsingar um Hugarafl er meðal annars að finna á heimasíðu félagsins www.hugarafl.is. Viðtal við meðlim í Hugarafli Viðmælandi okkar Garðar Jónasson, er einn af stofnendum Hugarafls og einn þeirra notenda sem tók þátt í NsN verkefninu. Við fyrstu kynni virkar Garðar rólegur, yfirvegaður og skipu­ lagður maður. Fljótlega kemur í ljós að hann er einnig glaðvær, stríðinn og hefur góða kímnigáfu. Garðar vandar orð sín vel og kemur máli sínu frá sér á skemmtilegan og skýran hátt. Garðar hefur einstakt lag á að líta á björtu hliðar lífsins og að líta á vandamál sem verkefni sem þarf að takast á við. Greini­ legt er að hann er baráttumaður, þraut­ seigur og gefst ekki upp þótt hindranir verði á vegi hans. Þessir hæfileikar og sá reynslu fjársjóður sem hann býr yfir vakti áhuga okkar. Við báðum hann því um að segja sögu sína til þess að leyfa okkur og öðrum að læra af reynslu hans. Garðar glímir við líkamlega fötlun vegna læknamistaka í fæðingu. „Líkam­ lega fatlaðir hafa tilhneigingu til þess að einangrast inni í sjálfum sér. Vegna líkamlegrar fötlunar hef ég dregist aftur úr og ég tel að líkamleg fötlun mín hafi líka haft áhrif á geðheilsuna, það spilar saman“, segir Garðar. Hann telur sig því eiga við líkamlega og andlega fötlun að stríða. Hann segist upplifa að fólk sé dæmt mjög mikið út af líkamlegri fötlun sinni. Að það sé komið fram við líkamlega fatlað fólk á annan hátt en aðra þjóðfélagsþegna. Garðar komst fyrst í kynni við verk­ efnið um gæðaþróun í gegnum Elínu Ebbu iðjuþjálfa sem hefur barist mikið fyrir því að hlustað sé á notendur og þeirra þekkingu. Hún kynntist þessari nálgun í Noregi árið 1999 og síðan þá hafði hún reynt að koma verkefni sem þessu á koppinn en enginn sá hvaða möguleikar lágu í slíku fyrr en Garðar heyrði um það árið 2002. Garðar segir að það hafi enginn hlustað á hugmyndir Elínar Ebbu fyrr en hann fór að sýna þeim áhuga. Garðar varð strax­ spenntur og sá að þarna lágu tækifæri fyrir not­ endur til að hafa áhrif. Verkefnið varð að ákveðnu hugarfóstri og gekk Garðar með það í maganum þangað til árið 2004 en þá varð draumur hans að veru­ leika. Verkefnið Notandi spyr Notanda – nýtt atvinnutækifæri geðsjúkra (NsN) er byggt á norskri fyrirmynd þar sem svipað verkefni var unnið á árunum 1998­2000. Verkefnið gekk það vel að ákveðið var að halda áfram og í dag annar hópurinn varla eftirspurn. Hér á landi fór vinnan af stað sem tilrauna­ verkefni í samstarfi við Háskólann á Akureyri og Hugarafl, styrkt af Ný­ sköpunarsjóði námsmanna með mót­ framlagi frá heilbriðis­ og tryggingamál aráðuneytinu. Greinilegt er að ný­ sköpunarverkefni af þessu tagi er sam­ starfsverkefni sem krefst hugsjónar, eld­ móðs og mikillar vinnu. Í því samhengi vill Garðar sérstaklega þakka Sæunni Stefánsdóttur, þáverandi aðstoðarmanni heilbrigðis­ og tryggingamálaráðherra og segir að hún hafi átt stóran þátt í því að þetta verkefni fór af stað. Án stuðn­ ings utanaðkomandi aðila hefði þetta ekki orðið að veruleika og meðlimir Hugarafls ekki fengið tækifæri til að sýna hvað í þeim býr. Með tilkomu gæðaþróunarverkefnis­ ins gátu notendur geðheilbrigðisþjónus tunnar haft áhrif á þá þjónustu sem var í boði. Garðar segist hafa upplifað misbeitingu innan geðdeilda og sú upplifun olli því að hann fékk áhuga á þessu verkefni. Hann sá möguleika á að hugarfarsbreyting gæti orðið innan „geðbatterísins“, bæði hjá stjórnendum og starfsfólki og sem einstakt tækifæri fyrir notendur til að koma sjónarmið­ um sínum á framfæri. Á geðdeildunum upplifði hann að starfsfólk hlustaði ekki á sjónarmið notenda. Garðar segir algengt að notendur hafi verið lyfjaðir niður og ekki hlustað á þá. Telur hann að þessu þurfi að breyta, að nauðsynlegt sé að hlusta á rödd notandans og taka mark á henni. Í sambandi við þá mis­ beitingu sem Garðar upplifði á geð­ deildinni telur hann að gera þurfi skýrar kröfur við ráðningu starfsmanna svo sem að farið sé fram á hreint sakavottorð og að starfsfólk fái frekari fræðslu um nálgun og framkomu við notendur. Eins og áður segir fékk Garðar strax­ mikinn áhuga á hugmyndinni um NsN. Árið 2004 fór verkefnið af stað og boltinn að rúlla. Garðar upplifir að þetta hafi verið krefjandi en umfram allt mjög gefandi og þroskandi tímabil þar sem rödd notenda fékk í fyrsta skipti að heyrast. Gæðaþróunarverkefnið náði til þriggja geðdeilda á Landspítala Háskólasjúkrahúsi (LSH). Sett voru saman þrjú vinnuteymi innan Hugar­ afls þar sem hver og einn meðlimur hafði hlutverk við hæfi. Hvert teymi aflaði gagna á einni deild LSH en innan teymisins voru spyrjandi, meðspyrjandi, ritari, meðritari og einn áheyrandi. Einungis gafst einn mánuður í undir­ búning, einn mánuður í viðtölin á deildunum og einn mánuður í úr­ vinnslu gagna. Við upplýsingaöflun voru tekin sex­tán viðtöl á deildunum þremur. Iðjuþjálfanemarnir Harpa Ýr Erlendsdóttir og Valdís Brá Þorsteins­ dóttir frá Háskólanum á Akureyri voru hluti af hópnum sem unnu verkefnið. Þær sáu um að stýra verkefninu og komu að undirbúningi þess svo sem viðtalstækni, framkomu og hópefli en einnig að úrvinnslu gagna. Vel tókst að þjappa hópnum saman og náðist góð tenging milli hópmeðlima, þar sem allir unnu á jafningjaplani. Eftir hvert einasta viðtal var sest niður og farið yfir gögnin. Garðar telur að mikilvægt hafi verið að fara strax­ yfir gögnin og einnig að fá að „pústa út“ eftir krefjandi viðtöl. Segir hann iðjuþjálfanemana hafa reynst mjög vel í því og einnig við úrvinnslu gagnanna. Þær Harpa Ýr og Valdís Brá unnu ítarlega skýrslu 2004 um niðurstöðu verkefnisins sem þær svo sendu til ráðuneytanna. Að lokum var haldinn blaðamannafundur þar sem farið var yfir skýrsluna. Í viðtölum voru eingöngu notendur, enginn fagaðili, og upplifir Garðar það sem stórkostlegan árangur fyrir notendur. Hann telur að það sé ýmislegt sem notendur hafa innra með sér, sem þeir þora ekki að segja við starfsfólk vegna þess að þeir halda að ekki sé tekið mark á þeim „Mér fannst ég hafa fengið happa­ drættisvinning þegar ég vissi að verk­ efnið væri að fara í loftið“. Fyrir honum var þetta stórkostlegur sigur. Garðar segist hafa lagt upp með það að takast á við þetta verkefni eins og að vera í vinnu. Garðar fékk tækifæri til að taka þátt í NsN, einnig var honum veitt val um hvaða hlutverki hann gegndi innan

x

Iðjuþjálfinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Iðjuþjálfinn
https://timarit.is/publication/1164

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.