Skólavarðan - 01.03.2009, Blaðsíða 28

28
SKÓLAVARÐAN 2.TBL. 9. ÁRG. 2009
SMIÐSHÖGGIÐ
Eitt sinn átti ég í rökræðum sem mér finnst
lýsa vel ólíkum viðhorfum til menntunar.
Þær urðu í matarboði og kveikjan var sú
að maður nokkur, sem ekki var viðstaddur,
hafði ákveðið að hefja doktorsnám. Það er
ekki í frásögur færandi nema vegna þess að
maðurinn glímdi við illvígan sjúkdóm.
Sumir gagnrýndu ákvörðun hans og töldu
óábyrgt að eyða almannafé í dýra menntun
til þess eins að taka hana með sér í gröfina.
Öðrum fannst nám sem fyllti líf dauðvona
manns tilgangi hafa meðferðargildi ef ekki
lækningarmátt. Enn aðrir bentu á að þekking
er flókið fyrirbæri og að nemendur sjúgi ekki
þekkingu út úr skólum heldur skapi þeir
hana ekki síður með þátttöku í skólastarfi.
Sjálf aðhyllist ég síðari sjónarmiðin. Ég
tel að menntun geti verið mannbætandi og
bætt árum við lífið og lífi við árin. Ég held
að nemendur séu ekki bara þiggjendur
þekkingar heldur skapi þeir hana líka.
Þekking er ekki föst stærð heldur síbreytileg
í meðförum manna. Hún er ekki eingöngu
afurð hugsunar andans jöfra heldur það
sem sérhver manneskja býr sér til úr reynslu
sinni, forvitni og samskiptum. Engir tveir
búa yfir sömu þekkingu þó að þeir hafi orðið
samferða á skólagöngunni.
Ég tel að skóli sé ekki bara bygging þar
sem kennarar útdeila þekkingu heldur geti
skóli verið öll miðlun og mannleg samskipti.
Þar af leiðandi er menntun ekki aðeins sú
þekking sem viðurkenndir skólar staðfesta að
nemendur hafi numið heldur öll reynsla sem
hver og einn aflar sér á lífsleiðinni utan skóla
sem innan. Menntun er að mínu viti miðlun
á báða bóga og því held ég að maðurinn
sem ég minntist á hafi af óeigingjörnum
ástæðum ákveðið að fara í langt og strangt
rannsóknarnám. Hann fór í doktorinn af því
að hann vildi færa heiminum þekkingu sína í
stað þess að taka hana með sér í gröfina.
Nám eða kennsla
Framangreindar hugmyndir um þekkingu,
skóla og menntun hafa verið áberandi í
menntunarfræðum síðastliðinna áratuga.
Ein þeirra er hugsmíðahyggja sem felur í
sér að þekking sé ekki til í sjálfri sér heldur
smíði hver og einn sér eigin þekkingarheim.
Hugsmíðahyggjan er sprottin úr hugmynd-
um nútímans um að allt sé í heiminum
afstætt og enginn stór sannleikur sé til heldur
búi hver manneskja sér til eigin þekkingu
úr námi sínu, reynslu og samskiptum. Með
hugsmíðahyggju færist áherslan frá því
að skoða hvernig kennarar kenna til þess
hvernig nemendur læra. Mér finnst ekki
þurfa nema stutta sögu til að réttlæta það
breytta sjónarhorn:
Maður nokkur sagði við kunningja sinn:
- Ég er búinn að kenna hundinum mínum
að syngja.
- Ja hérna! Og kann hundurinn þinn að
syngja?
- Nei, en ég er búinn að kenna honum það.
Þó að kennari fari samviskusamlega yfir
námsefni er ekki tryggt að nemendur læri.
Þá er ég ekki að halda því fram að kennsla
Fáir Verða Fullnuma Í sJálFum sér
- hugleiðingar um skóla, þekkingu og sjálfsþekkingu
ég held að framlag kennara sé það sem vegur
þyngst í skólastarfi og að góðir kennarar geti
jafnvel fengið hunda til að syngja.
Björg Árnadóttir