Skólavarðan - 01.03.2009, Blaðsíða 30

30
SMIÐSHÖGGIÐ, LEIÐRéTTING
SKÓLAVARÐAN 2.TBL. 9. ÁRG. 2009
undantekningarlaust að þeim hafi leiðst og
liðið illa. Þegar ég spyr hvert þeir telji vera
hlutverk skólans svara þeir að skólinn sé
undirbúningur fyrir atvinnulífið. Geta verið
tengsl á milli þessara tveggja svara? Leiðist
sumum og líður illa af því að þeir upplifa
skólann eingöngu sem undirbúning fyrir
óljósa framtíð?
Tvö meginviðhorf til menntunar hafa
tekist á í aldanna rás. Annað leggur
áherslu á gildi menntunar fyrir atvinnuvegi
og samfélag, hitt á gildi menntunar fyrir
persónuþroska einstaklinga. Samfara
mik-illi efnis- og vísindahyggju á síðustu
öld fór áhersla á menntun í þágu atvinnu-
lífsins vaxandi. Þjóðir heims vildu tryggja
sér forskot með velmenntuðu vinnuafli. En
raddir hinna heyrðust þó alltaf. Raddir sem
töldu skólann einblína um of á hlutverk
einstaklinga á vinnumarkaði í stað þess að
skoða hlutverk einstaklinga í eigin lífi. Raddir
sem bentu á að skólinn undirbyggi ungmenni
fyrir óljósar væntingar framtíðarinnar í stað
þess að beina athygli þeirra að því krefjandi
verkefni að kynnast sjálfum sér.
Það eru gömul sannindi og ný að fátt er
meira virði en að þekkja og virða sjálfan sig.
Samfélag fólks sem nýtur eigin virðingar
og annarra er virðingarvert samfélag.
Lýðræði fólks með heila sjálfsmynd er heilt
lýðræði. Vinnumarkaður heiðarlegs fólks er
heiðarlegur vinnumarkaður. Og skóli sem
hefur á að skipa leitandi og fróðleiksfúsu
starfsfólki, jafnt nemendum sem kennurum,
er skóli sem býr til þekkingu úr athugunum
fólks á umheiminum og sjálfum sér.
Sjálfsþekking er forsenda þess að önnur
þekking komi að gagni - en þeir eru fáir sem
verða fullnuma í sjálfum sér.
Menntun er máttugt tæki
Eitt af því sem ég undraðist þegar ég þóttist
komin til vits og ára var hve margir komust
hægar til vits en ára. Ég hafði ímyndað mér
að í þeirri framtíð sem skólinn bjó okkur
undir lifðu allir í sátt og samlyndi við sjálfa
sig og aðra. En framtíðarlandið reyndist
ólíkt því sem skólinn hafði spáð og þar kom
að landsfaðir þurfti að biðja guð í beinni
útsendingu að bjarga þjóð sem var orðin
andlega og efnislega gjaldþrota. Við vorum
svo upptekin við að vinna inn peninga að við
gleymdum að vinna með okkur sjálf sem
einstaklinga og samfélag.
Og nú er æpt á breytingar á öllum
sviðum. Menntun er máttugt tæki til
breytinga. Sænskur skólamaður sagði eitt
sinn að það væri eins og að færa kirkjugarð
að breyta skóla því engrar hjálpar væri að
vænta innan frá. Víst er skólinn bákn þaðan
sem oft heyrast úrtöluraddir. En skólinn er
samt virkt samfélagsafl þar sem fram fer
kvik umræða sem veldur því að skólinn er í
sífelldri endurnýjum.
Í mínum huga er skóli hvorki kirkjugarður
né framtíðarland. Hann er ekki Gettu
betur eða átöppunartæki fyrir framtíða
vinnuafl. Skólinn á fyrst og fremst að hlú
að nemendum og hjálpa þeim að þroskast
sem heilar manneskjur. Besta leiðin til að
undirbúa nemendur fyrir frjóa og virka
þátttöku í lýðræði og atvinnulífi er að hjálpa
þeim að lifa farsælu einkalífi. En er einkalífið
ekki á ábyrgð heimilanna spyrja margir.
Auðvitað er það líka hlutverk heimilanna að
sinna tilfinningalegum þörfum en undir það
hlutverk eru ekki allir foreldrar búnir frekar
en að aðstoða börn við heimanám.
Þekking heimsins er orðin yfirþyrmandi
sem og aðferðirnar við að afla hennar. Það er
engin leið fyrir skólann að stýra þekkingarleit
nemenda enda kunna nútímanemendur
ótalmargt sem lærifeður þeirra hafa ekki
hundsvit á. Við þurfum ekki öll að kunna það
sama og það má ekki koma í veg fyrir að
flinkir og fróðir krakkar læri það sem hugur
þeirra stendur til að stærðfræðiformúlur og
málfræðireglur vefjist fyrir þeim. Þar með
er ég ekki að segja að margföldunartafla
og orðflokkagreining sé ekki góð almenn
menntun heldur að vanhæfni til að læra eitt
megi ekki koma í veg fyrir að nemendur læri
annað. Skólinn þarf að hjálpa nemendum
að leita sér þekkingar en fyrst og fremst
hjálpa þeim að skapa sér heimsmynd og
sjálfsmynd úr þekkingarbrotunum. Náms-
efni og kennsluaðferðir nútímans þurfa
að ýta undir sveigjanlega, margræða og
gagnrýna hugsun og kjark til að takast á við
breytingar.
Og þær þurfa að stuðla að vellíðan. Við
höfum ekki efni á að láta fjórðungi nemenda
leiðast og líða illa. Í gamalli vísu segir að
í skólanum, í skólanum sé skemmtilegt að
vera. Höfum það að leiðarljósi.
Björg Árnadóttir
Höfundur hefur kynnst skólakerfinu sem
nemandi, foreldri, kennari, skólastjórnandi og
embættismaður.
en framtíðarlandið reyndist ólíkt því sem skólinn hafði
spáð og þar kom að landsfaðir þurfti að biðja guð í beinni
útsendingu að bjarga þjóð sem var orðin andlega og
efnislega gjaldþrota.
Það má ekki koma í veg fyrir að flinkir og fróðir krakkar læri
það sem hugur þeirra stendur til að stærðfræðiformúlur
og málfræðireglur vefjist fyrir þeim.
Röng útgáfa af greininni „Stöndum vörð
um kjarasamninga“ var prentuð í síðasta
tölublaði Skólavörðunnar og olli nokkru
fjaðrafoki hjá lesendum. Ástæðan var sú
að auðvelt var að skilja upplýsingar um rétt
atvinnulausra hjá Kennarasambandinu svo
að hann væri enginn. Hér er greinarhlutinn
endurbirtur um leið og beðist er velvirðingar
á þessum mistökum.
Greinin er í heild sinni á www.ki.is undir
Kjaramál/Fundaröð KÍ í janúar 2009/Erna
Gðumundsdóttir: Stöndum vörð um kjara-
samninga. Helstu reglur sem gilda.
Atvinnuleysi og aðild að stéttarfélagi
Mikilvægt er að halda tengslum við stéttar-
félag ef til atvinnuleysis kemur. KÍ hvetur
til þess að þeir sem sækja um atvinnu-
leysisbætur merki við á umsókn sinni að
þeir vilji greiða stéttarfélagsgjald. Tengsl
við stéttarfélag eru sérstaklega mikilvæg
varðandi aðild að sjóðum, þ.e. sjúkrasjóði,
starfsmenntunarsjóði og orlofssjóði, auk
annarrar aðstoðar og upplýsingagjafar af
hálfu félaganna.
Félagsmenn athugið!
réttur atvinnulausra hjá kÍ
• Áskrift að Skólavörðunni og öðru efni
sem Kennarasambandið gefur út falla
niður þann tíma sem viðkomandi er ekki
félagsmaður.
• Réttur til úthlutunar orlofshúsa fellur
niður þann tíma sem viðkomandi er ekki
félagsmaður og punktasöfnun stöðvast
sem síðan rýrir rétt til úthlutunar eftir að
starf er hafið að nýju.
• Réttur til úthlutunar úr Sjúkrasjóði Kenn-
arasambandsins fellur niður meðan
atvinnuleysið varir. Það tekur síðan 6
mánuði að ávinna sér réttinn eftir að
viðkomandi hefur störf að nýju.
• Réttur til úthlutunar úr Verkefna- og
námsstyrkjasjóði, starfsmenntunar og
vísindasjóðum fellur niður þann tíma
sem viðkomandi er ekki félagsmaður.
Það tekur síðan aðila að Vísindasjóði
leikskólakennara 3 mánuði að ávinna sér
réttinn eftir að viðkomandi hefur störf að
nýju.
• Aðstoð stéttarfélagsins og lögfræðinga
falla niður þann tíma sem viðkomandi er
ekki félagsmaður.