Skólavarðan - 01.04.2001, Blaðsíða 7

lausn þeirra. Hann var eini starfsmaðurinn
fyrst í stað en nú eru þeir fjórir. Verkefnið
takmarkaðist í upphafi við þrjú svæði og
fólst þá aðallega í víðtækri upplýsingasöfnun
þar sem reynt var að ákveða hve umfangs-
mikil ráðgjafarþjónustan þyrfti að vera og
hvernig aðstoð við kennara yrði best háttað.
Eftir þriggja ára undirbúningsvinnu var
sjálfri ráðgjafarþjónustunni hrundið af stað.“
María: „Þetta frumkvæði danska kenn-
arasambandsins mæltist almennt vel fyrir í
þjóðfélaginu og vakti mikla athygli. Nú hafa
fleiri kennarasamtök á grunn- og framhalds-
skólastigi bæst í hópinn og ráðgjafarþjón-
ustan spannar allt landið. Í ljós hefur komið
að mikil þörf er fyrir þessa þjónustu, en nú
hafa um 900 kennarar samband á ári hverju
og leita sér aðstoðar, oft vegna alvarlegra
vandamála. Það eru þó ekki nema á að giska
3% kennarastéttarinnar.“
Sigurður: „Þetta gengur þannig fyrir sig
að kennari sem líður illa í starfi hefur sam-
band við ráðgjafarþjónustuna og á allt að
fimm viðtöl í síma við félagsráðgjafa hennar
í hálfa til eina klukkustund í senn. Ef hann
er talinn þurfa frekari hjálp er honum gef-
inn kostur á að fara í viðtal hjá sálfræðingi í
allt að fimm skipti sér að kostnaðarlausu.“
Eigin virkni lykillinn að árangri
Mikilvægt er að kennarinn geri sér grein
fyrir því hvers vegna honum líður illa og
ætlast er til að hann taki sjálfur virkan þátt í
sjúkdómsgreiningunni.
María: „Segja má að viðtölin við starfs-
menn ráðgjafarþjónustunnar séu nokkurs
konar forvinna, þar sem reynt er að greina
vanda viðkomandi starfsmanns. Að loknum
þeim samtölum er um 80% vísað til sálfræð-
ings, en um 20% er eftir atvikum vísað til
heimilislæknis eða þá að málin leysast af
sjálfu sér án þess að frekari aðstoð komi til.“
Sigurður: „Fólk verður sjálft að hafa
frumkvæði. Trúnaðarmaður á vinnustað,
skólastjóri eða samkennarar geta ekki haft
samband og bent á að tiltekinn starfsmaður
eigi við einhver vandamál að stríða. Einstak-
lingar verða sjálfir að leita sér aðstoðar.“
María: „Hugsunin er einmitt sú að við-
komandi taki virkan þátt í að greina eigin
vanda og síðan að leysa hann. Með öðrum
orðum er verið að hjálpa fólki til að koma
auga á orsakir vandans þannig að það geti
sigrast á honum og haldið áfram starfi.“
Einstaklingsbundin vandamál
stærsta einstaka orsökin
Af hverju líður kennurum illa? Af hverju
gengur starfið verr en áður? Hvað er að
gerast? Oft er ástæðan einstaklingsbundin
og ekki tengd starfinu sem slíku heldur
hnökrum í hjónabandi, ástvinamissi, sjúk-
dómum o.s.frv.
María: „28% þeirra sem leita til ráðgjaf-
arþjónustu danska kennarasambandsins
eiga við einstaklingsbundin vandamál að
stríða. Í flestum öðrum tilvikum eru ástæð-
urnar beint eða óbeint tengdar vinnustað
og starfsumhverfi. Stundum er erfitt að
greina á milli einstaklingsbundinna vanda-
mála og þeirra sem eiga rætur að rekja til
sjálfs starfsins. Auðvitað eru persónuleg
vandamál ekki skilin eftir heima þegar mað-
ur fer í vinnu á morgnana og ekki er síður
nauðsynlegt að vinna úr þeim en vandamál-
um sem tengjast starfinu beint.“
Sigurður: „Kennarastarfið er slítandi og
margir sem gera kröfur um að kennari
standi sig; nemendur, foreldrar og stjórn-
málamenn. Kennarinn er stöðugt undir
smásjá. Ekki einungis starfið sem slíkt held-
ur einnig persóna kennarans, klæðnaður
hans, hárgreiðsla og allt látæði er undir
smásjá allan tímann sem hann er að kenna.
Hann þarf að standa sig á mörgum víg-
stöðvum. Þetta er einmitt svo sérstakt við
kennarastarfið. Ekki er hægt að draga sig í
hlé ef maður er þreyttur eða illa fyrirkallað-
ur. Kennari verður alltaf að vera tilbúinn í
þetta nána samstarf.“
María: „Talið er að kennarar með tiltek-
in persónueinkenni eigi öðrum fremur á
hættu að brenna út. Oft eru þetta einstak-
lingar sem koma til starfa með ferskar og há-
Vanl íðan og v innuumhverfi
9
Sigurður: Mikilvægt er að gera sér grein fyrir samhenginu milli brotthvarfs úr stéttinni og kulnunar í
starfi. Hér komum við að hagsmunum vinnuveitenda. Það er líka þeirra hagur að kennarar þrífist í
starfi, annars leita þeir annað.
María: Talið er að kennarar með tiltekin persónueinkenni eigi öðrum fremur á hættu að brenna út.
Oft eru þetta einstaklingar sem koma til starfa með ferskar og háleitar hugmyndir sem þeir vilja
koma í framkvæmd, en missa móðinn þegar slegið er á fingur þeirra og hugmyndum þeirra hafnað.