Skólavarðan - 01.04.2001, Qupperneq 24

Margir hafa dregið upp mynd af því
hvernig skólar gætu orðið innan fárra ára.
Kennarar hafa velt vöngum yfir mismun-
andi framtíðarsýn og sett í samhengi við
aðrar breytingar sem þeir vilja að
verði innan skólanna. Innan
grunnskólans hefur verið rætt að
e.t.v. væri hægt að leysa upp
bekkjarkerfið og flytja áhersluna
af kennslu yfir á nám með auk-
inni ábyrgð nemenda á eigin
starfi. Í framhaldsskólanum er
unnið að því að nemendum verði
gert kleift að stunda nám við
marga skóla að hætti dreifmennt-
unar. Þessi umræða er mikilvæg
og nauðsynlegt að henni sé hald-
ið áfram hvar sem vettvangur
finnst.
Ekki er síður mikilvægt að
ræða í okkar hópi hvernig við
teljum heppilegast að standa að sjálfu þró-
unarstarfinu. Mikilvægt er að við gerum
okkur grein fyrir því að það að taka upp
nýja starfshætti í skólum er ekki aðeins
breytingastarf heldur einnig þróunarstarf.
Við vitum ekki í upphafi hvert ferðinni er
heitið, það ætlum við að finna út á leiðinni.
Auðvitað höfum við skoðanir og væntingar
og setjum okkur tiltekin markmið, en við
verðum að vera tilbúin að bregðast við nýj-
um aðstæðum og nýta nýja möguleika
hvenær sem við komum auga á þá.
Á að vera fastur þáttur í starfinu
Hlutverk stjórnandans er að sjá þörfina
fyrir breytingu og vekja athygli á henni. Ef
stjórnandi vill veita faglega forystu í stofn-
un sinni verður hann að fylgjast með því
sem gerist úti við sjóndeildarhringinn. Á
hans ábyrgð er að tryggja að straumar og
stefnur berist inn í skólann. Hann þarf að
finna leiðir til að vekja athygli og áhuga
kennara á því þróunarstarfi sem hann kýs
að leggja út í.
Ég tel að þróunarstarf þurfi að vera fastur
þáttur í starfi hvers skóla. Mikilvægt er að
stjórnendur geri sér grein fyrir því að þró-
unarstarf er veigamikill þáttur sem þarf að
gefa gaum að og stjórna. Það á við um
þennan þátt í skólastarfinu eins og marga
aðra að hann hvílir á fagmennsku og sköp-
unarmætti kennara. Því þarf að gæta þess
að stjórnun þróunarstarfs sé með þeim
hætti að starf kennaranna sé eins lifandi og
skapandi og hægt er. Engu að síður er mik-
ilvægt að stjórnendur axli þá ábyrgð sem
felst í að leiða skólastarf og tryggja þróun-
arstarfi þá umgjörð sem það þarf til að
dafna. Það er stjórnandans að tryggja að
gerðar séu áætlanir um uppbyggingu og
viðhald tækjabúnaðar og aðstöðu og einnig
áætlanir um endurmenntun og tilrauna-
starf. Áætlanir þurfa að ná til langs tíma,
eins til þriggja ára, og þeim þarf að fylgja
eftir með reglulegu innra mati eða
framgangsmati sem leiðir í ljós
hvernig miðar.
Stíga skrefi lengra
Að mínu mati er ekki nóg að
stjórnandi sé jákvæður gagnvart
því starfi sem kennarar hans vilja
hugsanlega vinna, - hann þarf að
stíga skrefi lengra, taka virkan þátt
og axla faglega ábyrgð á starfinu.
Kennarar þurfa að finna að þeir
vinni tilraunastarf sitt í skjóli
stofnunarinnar og stjórnenda
hennar og ef álitamál koma upp er
það stjórnanda að vera ábyrgur
fyrir starfinu.
Stjórnandinn skal skapa aðstæður til um-
ræðna svo að kennarar geti þroskað sameig-
inlega framtíðarsýn. Mjög víðtækt er hvað
felst í slíku. Vera má að fá þurfi fyrirlesara
til að kynna nýjar hugmyndir. E.t.v. þarf að
halda námskeið í skólanum. E.t.v. þarf að fá
einhverja kennara til að segja frá störfum
sínum á kennarafundum. Kannski þarf að
útdeila lesefni eða kaupa handbækur eða
búnað. Hvað sem það er tel ég að það sé á
ábyrgð stjórnandans að sjá til þess að
grundvöllur sé fyrir skapandi umræðu í
skólanum.
Skylda kennarans er síðan að hafa fram-
tíðarsýn og auka við þekkingu sína.
Hann þarf að taka þátt í umræðum og
leggja til umræðunnar. Kennarinn er skap-
andi. Hjá honum á gróskan sér stað. Hjá
honum vaknar krafan um endurmenntun,
námskeiðahald og tíma til undirbúnings.
Mín reynsla er sú að ef stjórnandi skapar
kennurum frjótt starfsumhverfi þar sem
rúm er fyrir skapandi umræðu er víst að
kennarinn, fagmaður á sínu sviði, bregst við
og athugar kennslu sína og þróar starf sitt.
Á sama hátt og kennari virkjar nemendur
sína til skapandi starfa ætti stjórnandi að
virkja kennara sína til faglegrar ígrundunar
og sífelldrar endurskoðunar á hlutverki sínu
og starfsháttum.
Birgir Edwald
Höfundur er aðstoðarskólastjóri
barnaskólans á Eyrarbakka og
Stokkseyri. Hann er kvæntur og
fjögurra barna faðir.
Smiðshöggið
30
Þróunarstarf í
grunnskóla - ábyrgð stjórnenda
Undanfarin misseri hefur víða farið fram fjörug
og skemmtileg umræða um hvernig við sem
störfum í skólum sjáum fyrir okkur framtíðina.
Hvernig íslenskir skólar þurfa að breyta starfs-
háttum sínum til að uppfylla þá skyldu að búa
nemendur eins vel og kostur er undir ókomna
tíð. Flestum er ljóst að tilkoma upplýsingatækni
og þeir möguleikar sem hún opnar í meðferð
upplýsinga og þekkingar hefur veruleg áhrif á
starfshætti á flestum sviðum þjóðlífs og þá
einnig í menntakerfinu.
Mikilvægt er að stjórn-
endur geri sér grein fyrir
því að þróunarstarf er
veigamikill þáttur sem
þarf að gefa gaum að og
stjórna. Það á við um
þennan þátt í skólastarf-
inu eins og marga aðra
að hann hvílir á fag-
mennsku og sköpunar-
mætti kennara.