Skólavarðan - 01.04.2001, Blaðsíða 8

leitar hugmyndir sem þeir vilja koma í fram-
kvæmd, en missa móðinn þegar slegið er á
fingur þeirra og hugmyndum þeirra hafnað.
Þegar vandamál sem valda vanlíðan í starfi
eiga rætur að rekja til vinnustaðarins þarf
meðferð ekki aðeins að beinast að viðkom-
andi einstaklingi, heldur vinnustaðnum í
heild.“
Margir kannast við einkenni
kulnunar
Kulnun í starfi lýsir sér með ýmsum hætti
meðal kennara. Oft eru einkennin eitthvað
á þessa leið:
• Þeir telja sig vera tilfinningalega magn-
þrota og að þeir geti ekki lengur gefið neitt
af sjálfum sér í starfinu, séu útbrunnir.
• Þeir verða sífellt áhugalausari um starf sitt.
• Þeir verða sífellt neikvæðari í garð
nemenda.
• Sjálfsmat þeirra verður neikvætt, sjálfs-
traust í faglegu tilliti og í einkalífi minnkar.
• Þeir sýna ýmis merki þunglyndis og eru
sjaldan í góðu skapi.
María: „Kulnun í starfi er auðvitað þekkt
meðal flestra þeirra starfshópa sem vinna
mikið með fólki, svo sem heilbrigðisstétt-
um, kennurum og yfirleitt öllum sem vinna
krefjandi störf og þurfa að gefa mikið
af eigin persónu í starf sitt. Ég veit ekki
nákvæmlega hve kulnun í starfi er algeng
meðal íslenskra kennara en ég hef ekki trú á
því að ástandið sé neitt verra hér en annars
staðar. En ef maður dregur ályktanir af eig-
in tilfinningu og samskiptum við vinnufé-
laga og fólk í þessari stétt yfirleitt, er ljóst
að margir finna til einkenna sem lýst er sem
kulnun í starfi, hvort sem það er tímabund-
ið eða til langframa.“
Atvinnurekendur eiga hagsmuna
að gæta
Yfirvöldum skólamála, foreldrum og
samfélaginu í heild er kappsmál að halda í
góða kennara og að menntun þeirra og
starfsorka nýtist sem best. Það er allra hag-
ur að starfsumhverfi sé hvetjandi en ekki
letjandi, en til þess þurfa kennarar að hafa
tækifæri til að takast á við vandamál eins og
streitu og kulnun í starfi. Í þessu sambandi
má benda á að í nýjum kjarasamningi
grunnskóla er vald sem áður var bundið í
miðstýrðum kjarasamningi flutt út í skólana
og eiga kennarar nú hver fyrir sig og sam-
eiginlega að bera aukna ábyrgð á starfi og
þróun skólans. Eitt af því sem hér þarf að
huga sérstaklega að er starfsumhverfi og
líðan kennara í starfi.
Sigurður: „Mikilvægt er að gera sér
grein fyrir samhenginu milli brotthvarfs úr
stéttinni og kulnunar í starfi. Hér komum
við að hagsmunum vinnuveitenda. Það er
líka þeirra hagur að kennarar þrífist í starfi,
annars leita þeir annað. Oft hverfa kennarar
úr starfi fyrirvaralaust, eins og upp úr
þurru. Allt í einu er fólk farið og enginn
veit af hverju.“
María: „Ég heyrði í gær dæmi af ungri
konu sem er kennari. Hún sagði vinkonu
sinni að nú væri hún búin að ákveða að leita
sér að öðru starfi og nefndi sem ástæðu að
starfið væri orðið svo yfirþyrmandi. Það er
einmitt þetta sem við þurfum að lækna með
því að koma á fót einhvers konar hand-
leiðslu innan skólaumhverfisins. Það er
löngu tímabært að sjónum sé beint af
alvöru að líðan fólksins sem þar starfar.“
Sigurður: „Eftir að hafa kynnst verkefni
danska kennarasambandsins og ráðgjafar-
þjónustunni sem það hefur komið á fót geri
ég mér betur grein fyrir ýmsum vanköntum
í eigin starfsumhverfi sem hægt væri að
laga. Mér finnst að Kennarasamband Ís-
lands ætti að fara að dæmi Danmarks
Lærerforening og beita sér, hugsanlega í
samvinnu við vinnuveitendur, fyrir svipaðri
ráðgjafarþjónustu hér á landi. Þá geta
félagsmenn, ef þeim líður illa í starfi sínu,
hringt í tiltekið símanúmer og fengið
ráðgjöf og aðstoð við að komast út úr
vandanum. Það væri stórt spor í rétta átt ef
íslenskir kennarar ættu kost á slíkri
þjónustu.“
María: „Ég er viss um að átak á borð við
það sem danska kennarasambandið hefur
ráðist í til þess að bæta starfsumhverfi
danskra kennara gæti orðið kennarastétt-
inni mikil lyftistöng og bætt ímynd hennar.
Því ætti Kennarasamband Íslands að gera
þetta að forgangsmáli.“
Sigurður: „Ég lít svo á að í nýjum kjara-
samningi grunnskóla opnist möguleiki til
að taka á þessum málum hér á landi. Það
væri í góðu samræmi við markmið kjara-
samningsins um bætt skólastarf.“
Helgi E. Helgason
Viðta l
10