Skólavarðan - 01.09.2002, Blaðsíða 5

Ges
task
r i f6
var með hárið út um allt og þóttist ekki kunna að sitja eins og vest-
rænt fólk við matarborð eftir að hafa flatmagað á „heltäcknings-
mattan“ í kjallaranum. Engu að síður var þetta nám á háskólastigi
og forstöðukona þess, Margareta Wirmark, var djörf háskólakona
sem lagði allan metnað sinn í að fá fremstu leiklistargúrúa Svía á
þessum tíma til að kenna við deildina. Við fengum innsýn í allt það
helsta sem var að gerast í leiklist, bæði hjá atvinnumönnum og á-
hugafólki, en einnig fræðslu um hvernig sú reynsla gæti nýst okkur
í kennslu og skapandi skólastarfi.
Þannig kynntist ég m.a. Mörtu Västin og Friteatern sem var eitt
helsta framúrstefnuleikhús í Evrópu á áttunda áratugnum. Hún og
hennar agaði leikhópur þræluðu okkur út, bæði líkamlega og and-
lega, með aðferðum ættuðum frá Grotovsí hinum pólska. Eftir
meðferðina hjá Mörtu og kó vorum við blá og marin, hás og radd-
laus, en við efuðumst aldrei um tilganginn. Við fengum líka
þekkta „sensí“ sálfræðinga sem voru mjög í tísku. Þeirra hlutverk
var að leysa úr læðingi „frústrasjónir“ í grúppunni, fá fólk til að tjá
sig um álit sitt á hvert öðru svo að grúppan yrði betri heild og
grúppuverkefnin góð eftir því. Sumir nemendur kunnu sér ekkert
hóf og tjáðu sig heil ósköp um hvað einhver annar í grúppunni væri
frekur og framúrskarandi leiðinlegur og þá var gjarnan rifist og
grátið og rokið út með látum og móðgast. Allur tilfinningaskalinn
var spilaður upp og niður og sumir þóttust miklu betri manneskjur
á eftir og hafa lært eitthvað af viti um sjálfa sig og aðra. Við vorum
ung og óhrædd og kjörorð dagsins var „att befria sig själv“ eða að
losa um allar hömlur og hleypa frelsinu inn í sálarlífið....ó, já, við
trúðum á viðfangsefni okkar; þau voru ekki aðeins merkileg heldur
afar róttæk og framsækin og það var ekki svo lítið.
Kennarinn er gjörningameistari, leikstjóri og leikari
Ég vildi setja þetta allt í víðara samhengi, fá meiri teoríu til að
vera pottþétt þegar ég kæmi heim á klakann og innritaði mig í
leiklistarsögu, leikbókmenntir og sýningagreiningu við Stokk-
hólmsháskóla. Eiginlega vissi ég ekki hvað ég vildi með þessu
námi, ég fór ung utan með óljósa leikstjóradrauma. Svo kom ég
heim og byrjaði að vinna úr
þessu öllu. Ég var óhemju
kvíðin, hvernig yrði tekið á
móti mér, hvar fengi ég
vinnu með svona skrítna
menntun?
Ég leitaði bæði í leikhús-
in og skólana, en auðvitað
fannst mér ég ekki kunna
neitt þótt ég væri með próf-
skírteini upp á vasann. Það
biðu mín hvorki hátt laun-
aðar stöður né gullin tæki-
færi, nema ég gæti skapað
þau sjálf. Ég hafði nóg af
hugmyndum og dirfsku til
að færa þær í tal við skólamenn, m.a. í Kennaraháskóla Íslands, en
ég fann fljótt fyrir vantrú þeirra og fordómum, þeir voru ekki alveg
vissir um að leiklist ætti eitthvert erindi inn í kennaranámið. Ég
fékk þó að halda einn og einn fyrirlestur og kenna örfáa tíma í leik-
list sem boðið var upp á sem valgrein.
Sömu sögu var eiginlega að segja úr leikhúsinu. Þar á bæ höfðu
menn ekki mikla trú á „stelpu“ sem veifaði prófskírteini í leiklistar-
fræðum og þóttist vilja vera leikstjóri, hún sem var ekki einu sinni
með leikaramenntun! Ég fann fljótt fyrir þessari gagnkvæmu tor-
tryggni sem ríkti og ríkir kannski enn meðal listamanna gagnvart
akademísku námi og fræðilegum grundvelli listgreina og þá eins
meðal ráðamanna í skólamálum gagnvart listrænu og verklegu
námi sem ekki var reist á kennslufræðilegum grundvelli. Ég lenti
milli tveggja vita og reyndi að klóra í bakkann og sanna fyrir báð-
um „liðunum“ að það væri vit í þessu námi, að leiklist væri ekki
bara listform heldur líka aðferð í kennslu og það væri nauðsynlegt,
bæði í skólakerfinu og leikhúsinu, að hafa vel menntað fólk á þessu
sviði.
Þegar ég kenndi kennurum á framhaldssnámskeiðum og kenn-
aranemum brýndi ég stöðugt fyrir þeim að kennarinn væri í raun
gjörningameistari, leikstjóri og leikari í senn. Það er hann sem þarf
að standa í stafni og stýra dýrum knerri, sneisafullum af hæfileikum
framtíðarinnar og þegar ég leikstýrði, hvort heldur áhugafólki eða
atvinnufólki, þá lagði ég
alltaf mikið upp úr þessu
„pedagógíska“, að kenna
eitthvað um fagið um leið
og „listin“ tók á sig mynd.
Það er þessi blanda hins
fræðilega og verklega, þess
vitræna og listræna, teoríu
og praxís, sem ég hef alltaf
haft óbilandi áhuga og trú á
í öllu starfi, hvort heldur er
með skólafólki eða lista-
mönnum. Núna rúmum
tuttugu árum eftir að ég
lauk mínu háskólanámi sjá-
um við loks glitta í ein-
hvern skilning á þessu.
Nú hafa Listaháskólinn
og Kennaraháskólinn tekið
höndum saman og stofnað
til réttindanáms fyrir leik-
listarkennara og ætla m.a.
að kenna kennslufræði
leiklistar. Námið er þó ein-
göngu ætlað þeim sem hafa
leiklistarmenntun að baki.
Það minnir mig aftur á
hversu mikilvægt það er að
kenna kennurum leiklist. Í
starfi þeirra fer fram svo
mikil miðlun og túlkun og
þess vegna þurfa þeir að
læra að beita sjálfum sér,
koma fram, „performera“,
nýta möguleika raddarinn-
ar, þekkja og nýta sér að-
ferðir leikhússins. Ég er
sannfærð um að nýja nám-
ið í Listaháskóla Íslands ýtir enn frekar undir þörfina og skilning-
inn á því að almennir kennarar fái að kynnast „leikaranum“ í sjálf-
um sér - rétt eins og leikarar sem ætla að kenna leiklist fá að kynn-
ast „kennaranum“ í sér með nýja náminu í Listaháskólanum. Höf-
uðatriðið er þó að takast megi að skapa opna og frjóa samræðu
milli þessara aðila og auka þannig skilning þeirra á sérsviði hvor
annars. Þá geta kennarar kennt af meiri list og listamenn leikið af
meiri kunnáttu.
Hlín Agnarsdóttir
leikstjóri og höfundur.
Í starfi kennara fer fram svo mikil miðlun og túlkun og
þess vegna þurfa þeir að læra að beita sjálfum sér, koma
fram, „performera“, nýta möguleika raddarinnar, þekkja
og nýta sér aðferðir leikhússins. Ég er sannfærð um að
nýja námið í Listaháskóla Íslands ýtir enn frekar undir
þörfina og skilninginn á því að almennir kennarar fái að
kynnast „leikaranum“ í sjálfum sér - rétt eins og leikarar
sem ætla að kenna leiklist fá að kynnast „kennaranum“ í
sér með nýja náminu í Listaháskólanum.