Tímarit Máls og menningar - 05.12.2002, Page 40

Leiðin til Rómar
Kafli XII
Pétur Gunnarsson
Þegar Einar Hafliðason fór til Avignon – það
það var árið 1345 – gleymdi hann alveg að
segja ferðasöguna, eða öllu heldur: hún var
ekki á dagskrá. Ekki frekar en sjónvarpsþulur-
inn færi að lýsa settinu sem hann situr í. Það er
útsendingin sem skiptir máli. Og útsendingin á
dögum Einars Hafliðasonar var Guð.
Þegar þú komst til Avignon – það var sex öld-
um og einhverjum áratugum síðar – varstu á
ferðalagi sem þú hafðir ekki hugmynd um hvert
myndi leiða þig. Troðfull járnbrautarlestin
„geistist“ í gegnum nóttina (hraðinn hefur þre-
faldast síðan þá), fólkið mjakaði sér hvað innan
um annað eftir göngunum og skimaði inn í
klefa í leit að sæti. Öðru hverju birtist lestar-
þjónn í fitugljáandi einkennisbúningi upphaf-
lega bláum og kaskeiti með svörtu deri, rjóður
í kinnum með velkta leðurtösku og hélt á logg-
bók þar sem öll blöðin voru komin með svíns-
eyru. Gangafólkið þyrptist að honum; sumir
fóru bónarveg, aðrir höfðu í hótunum, öllum
hélt við andþrengslum. Hárprúður unglingur ot-
aði farmiða og hrópaði: Hvar eru okkar sæti?
Það fara farþegar út í Lyon, gegndi lestar-
þjónninn og braut sér leið í gegnum mótmæla-
öldu.
Já, en bætast ekki líka nýir við! hrópaði ungi
maðurinn með hárið svo prútt að storkur hefði
getað gert sér hreiður í því.
***
Þú hafðir fundið þér stæði í farangurshólfinu,
rétt við tengin á milli tveggja vagna. Það gu-
staði inn um rifur á liðamótum lestarinnar sem
sveigði sig og reigði eins og vagninn ætlaði að
rífa sig lausan. Stöðugt var verið að slá upp
millihurðinni og nýtt fólk í leit að íverustað sjón-
henti rannsakandi farangurshólfið ef ske kynni
að þar leyndist pláss.
Auk þín var stúlka í hólfinu og gat setið með
því að draga að sér hnén. Það var hún sem fór
að tala við þig um Avignon, árleg leikhúshátið
stóð sem hæst.
Þú sagðist bara vera með miða til Lyon.
Ég er ekki með neinn miða, sagði stúlkan.
En ef verðirnir?
Þú getur læst þig inni á klósetti.
Klósettið var á stærð við kústaskáp og rúm-
aði lófastóran vask og litla skál. Þegar sturtað
var niður sá í hraðfleyga jörðina og háttbundinn
sláttur barst upp um opið.
***
Hann liggur með augun opin og hlustar á and-
ardrátt samferðamannanna sem ferðaþreytan
hefur yfirbugað. Suð í moskítóflugu sem mun-
ar í blóð. Hið ljós hörund Einars hefur orðið illa
úti í sólinni, við kæfandi hitann bætist kláðinn.
Hann hefur svipt af sér ábreiðunni og dreg-
ið upp um sig náttserkinn, en hitinn víkur ekki.
Líkt og ósýnilegur ofn haldi áfram að kynda
löngu eftir að sólin er sest. Leiftursnöggt
klappar hann saman lófum og flugan liggur
dauð. Þá tekur við samfelldur sónn sem berst
utan úr náttmyrkrinu. Hann rís upp af fletinu,
þreifar sig í átt að glugganum, stingur hausn-
um út og við það hækkar sónninn. Þegar hann
fór frá Íslandi var albjört nótt, síðan hefur smá
dimmt eftir því sem sunnar dregur uns nóttin
kom í Provence jafn skyndilega og teppi væri
skutlað yfir búr.
Hann þrýstir sveittum líkama eins langt og
auðið er út um gluggaopið og gapir eftir fersku
lofti.
***
Þessi hljóð sem héldu fyrir þér vöku þegar þú
varst lagstur til hvílu á farfuglaheimilinu. Svo
nærri að gátu nánast verið í hausnum á manni
sjálfum. Kríkk-kríkk-kríkk!
Þú gast ekki stillt þig um spyrja forstöðu-
manninn sem í þessu birtist á skellinöðru með
fangið fullt af bagettum.
Ha, hljóð?
Hann lagði hjólinu og fór inn með brauðin,
kom svo aftur út. Hvaða hljóð?
Þú bentir í áttina að trjánum.
Hann horfði á þig skilningssljór, konan hans
var komin í spilið líka.
Hann er að spyrja um einhver hljóð.
Hvaða hljóð?
Nú þessi! sagðir þú og slóst út höndunum.
Heyrir þú einhver hljóð? spurði maðurinn.
Konan: Ég heyri engin hljóð nema . . . svo
sagði hún orð sem hljómaði alveg eins og
hljóðið sem þú varst að spyrja um: criques (frb.
krí-ke).
Örsmá kvikyndi samlit trjáberkinum, karlinn
nuddar saman afturfótunum (sennilega til að
tæla til sín kvenþjóðina) og við það myndast
hljóðið.
Þú skalt skoða rómversku vatnsleiðsluna,
sögðu hjónin til að beina athygli þinni að ein-
hverju verðugra.
Prestur tók þig upp í á fyrsta götuhorni, klædd-
ur í svarta skósíða mussu þrátt fyrir hitann, bú-
inn að fletta tauþakinu af sítróenbragga. Þetta
var einn af þessum mönnum sem finnst allt
fyndið, hló sig máttlausan yfir því að þú skyldir
vera kominn alla leið frá Íslandi til að skoða
forna vatnsleiðslu í Rhone-dalnum. Samt lagði
hann lykkju á leið sína til að þú færir ekki á mis
við þetta undur.
Vatnsleiðsla var kannski full hógvært orð,
steinhleðsla á mörgum hæðum og brúaði heilt
dalverpi þar sem hún hafði þjónað í senn sem
flutningatæki fyrir menn, skepnur og vatn.
Á dögum Rómverja notaði hver Rómverji að
meðaltali 1800 lítra af vatni, á móti 800 lítrum í
dag, upplýsti klerkur. Hvaða nota Íslendingar
mikið af vatni per capita?
Þú hafðir ekki töluna á hraðbergi. 1 Maður
hefur bara allt það vatn sem maður þarf.
40 Péturs Gunn kafli 6.12.2002 14:37 Page 40