Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 38

viðtal við Láru sjálfa í léttum tón. Að
lokum dregur höf. nokkrar ályktanir
frá eigin brjósti.
Svo sem flestum er kunnugt var Lára
álitin merkilegur miðill, unz upp komst
um vísvitandi blekkingar hjá henni í
þessu starfi. Urðu af því réttarhöld og
fékk hún sinn dóm fyrir. Ætla ég ekki
að orðlengja um það. En þó er hið
fyrsta sem athygli vekur við lestur
þessarar bókar, að höf. gerir enga til-
raun til að kryfja það mál til mergjar,
sem hlýtur þó að skipta höfuðmáli,
ef meta skal hæfileika hennar og þált
hennar í að renna stoðum undir kenn-
ingar spiritismans. Fyrst einn af
fremstu mönnum sálarrannsókna hér
á landi telur Láru slíkan miðil, að
vert sé að skrifa um hana bók, hlýtur
hann einnig að geta skýrt, a.m.k. frá
andlegu sjónarmiði, hvers vegna tókst
að koma yfir hana veraldlegum lög-
um. En með þögn sinni staðfestir höf.
aðeins réttlætingu dómsins frá báðum
sjónarmiðum. Og með því er forsenda
bókarinnar horfin. Eftir stendur kona,
sem ef til vill hefur unnið málstað
spiritista og sálarrannsókna meira
ógagn en nokkur annar hér á landi.
Að vísu segir meginhluti bókarinnar
frá ýmsu því af miðilsfundum Láru,
sem ekki hefur verið afhjúpað, eða
skyggnilýsingum, sem ekki fást í fljótu
bragði skýringar á. En við eigum til
hundruð slíkra frásagna, og er
því til lítils að bæta við fleiri alls
órannsökuðum og því gagnlausum
þjóðsögum af þessu tagi. En í leit okk-
ar að sannleikanum í jafn viðkvæmu
máli og því, er varðar líf eftir dauð-
ann eða skýringar á fyrirbærum, sem
26 FÉLAGSBRÉF
yfirnáttúrleg virðast, hlýtur það að
vera fyrsta skilyrðið, að þau tæki, sem
notuð eru, séu í fyllsta máta gallalaus.
Um leið og vart verður við galla í
vísindatæki getum við ekki notað það
aftur til gagns fyrr en það hefur verið
lagfært. Og ef tækið er mannssálin
og gallinn er siðferðilegur, kunnum
við engin örugg ráð til lagfæringar.
Við hljótum að hætta að nota tækið
og vona að önnur reynist betur. Þann-
ig hefur Lára miðill reynzt ónýtt tæki
til sálarrannsókna. Aftur á móti er hún
sjálf enn í fullu gildi sem rannsókn-
arefni og þar með öll hennar fyrir-
bæri, sem ekki hafa fengizt fullnægj-
andi skýringar á, eftir því sem hægt
er, en því rannsóknarefni er ekki sinnt
í bók sr. Sveins.
í forspjalli sínu lýsir höf. helztu dul-
rænum fyrirbærum. Hann drepur á
nokkrar þær skýringar, sem fram hafa
komið, minnist á trúarlega andúð
gegn sálarrannsóknum og það sjónar-
mið að telja öll dulræn fyrirbæri
blekkingar. Þá fjallar hann nokkuð
um þá, er vilja skýra dulræn fyrirbæri
á „eðlilegan hátt“. í framsetningu höf.
eru þær skýringar alltorkennilegar,
enda reynir hann að banda þeim frá
sér og telur ólíklegt, að þær geymi
allan sannleikann. I síðasta lagi er svo
skýring spiritismans, sem „er ekki að-
eins sú sem beinast liggur við og eðli-
legust sýnist, heldur er hún sú eina,
sem enn er fram komin, sem skýrt
getur að minnsta kosti mörg þessara
fyrirbæra“ (bls. 28). Þetta eru frem-
ur varfærnisleg orð og stinga því nokk-
uð í stúf við þá gagnrýnislausu afstöðu
með spiritismanum, sem fram kemur