Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 44

Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 44
Höf. segir sjálfur: „Vísindin geta ekki leitað skýringa hjá framliðnum, með- an við vitum ekki miklu meira um möguleika og takmörk fyrir því sem fram getur komið fyrir yfirskilvitlegar skynjanir hjá lifendum“ (bls. 240). 1 lok bókarinnar segir Schjelderup: „Við eigum langan veg fyrir höndum og við þörfnumst rannsókna, rann- sókna, og aftur rannsókna. Svo alltof litlu hefur verið hægt að koma í verk. Enda hafa fordómar og óraunhæf mót- staða allt fram á síðustu tíma lagt þar stein í götu“ (bls. 272). Ég hef hér að framan aðeins drepið á nokkur atriði úr hinni fróðlegu bók prófessors Schjelderups og hvergi nærri gert þeim viðhlítandi skil. Ég vona þó, að nokkur höfuðatriði hafi komið fram, sem sýna, hvað við vit- um um dulræn fyrirbæri og hvaða ástæður við höfum til að líta á þau sem yfirnáttúrleg teikn að handan. í stutlu máli: efnisfyrirbærin eru sennilega öll blekkingar; ósjálfráðar vitranir má í flestum tilfellum skýra út frá þekktum sálfræðilegum stað- reyndum, sömuleiðis ýmis miðilsfyrir- bæri, sem eiga að færa vitneskju að handan. Einhvern hluta þessara fyrir- bæra getum við þó ekki skýrt með þekktum staðreyndum, en þá er þess að gæta, að rannsóknir á ýmsum duld- ustu eiginleikum í sálarlífi okkar eru svo skammt á veg komnar, að fásinna væri að ætla, að við eigum ekki eftir að fá fyllri skýringar á þeim einnig, og þá að öllum líkindum í samræmi við önnur lögmál náttúrunnar, enda þótt ekkert sé hægt að fullyrða um það, á núverandi þekkingarstigi. 32 FÉLAGSBRÉF V. Hvaða ályktanir getum við dregið af þessum þrem bókum? Lítum fyrst á bók Jónasar Þorbergssonar, sem er fulltrúi andatrúar, sem sjálf- stæðrar trúarhreyfingar. Við getum séð upphaf andatrúar hjá frum- stæðum þjóðum nútímans, sem trúa á stokka og steina. Með æðri trúarbrögð- um tók hún á sig breytta mynd, sem birtist í galdra- og djöflatrú miðalda. Er raunvísindin héldu innreið í menn- ingu okkar, litaðist hún af rannsóknar- aðferðum þeirra. En í eðli sínu var hún alltaf hin sama. Hér á landi höf- um við fulltrúa fyrir öll þessi stig andatrúar. Trú á stokka og steina er enn all útbreidd, og enn eru til menn, sem boða djöfla- og galdratrú. Flestir eru þó á hinu síðastnefnda stigi, þar sem hin gamla hjátrú hefur verið íklædd nútímalegum búningi. I meg- inatriðum grundvallast andatrú Jónasar Þorbergssonar á þeirri þekkingu á eðli mannsins og náttúrunnar í heild sem fyrir hendi var á 19. öld er hinn svo- kallaði spiritismi myndaðist. Með austræna dulspeki sem uppistöðu rétt- lætir höf. hina gömlu íslenzku þjóð- trú innan þessa ramma. Þessari anda- trú svipar til hinna óæðri trúarbragða. Ekki aðeins eru trúarviðföngin (object) svipuð heldur stendur trúin eða fellur með þekkingu okkar á eðli náttúrunn- ar. í æðri trúarbrögðum er viðfangið svo fjarlægt og óskiljanlegt mann- inum, að það stendur stöðugt æðra mannlegri þekkingu. Æðri trú verður því aldrei sönnuð. Sr. Sveinn Víkingur virðist hafa fylgzt betur með framgangi sálarrann-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104

x

Félagsbréf

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Félagsbréf
https://timarit.is/publication/1060

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.