Fréttablaðið - 29.09.2016, Blaðsíða 46

Látinn er
dr. Jón Þór Þórhallsson
fv. forstjóri Skýrr,
Akurgerði 31, Reykjavík.

Aðstandendur.
Ástkær faðir minn, afi og langafi,
Jón Guðmundsson
rafvirkjameistari,
Herjólfsgötu 36,
Hafnarfirði,
lést á Hrafnistu, Hafnarfirði,
26. september.
Guðmundur Geir Jónsson Ragnheiður Hermannsd.
Jón Eggert Guðmundsson
Jóhannes Geir Guðmundsson Pamela Perez
Björgvin Guðmundsson
og barnabarnabörn.
Þökkum vináttu og samúð við
fráfall og útför bróður míns,
Jóns Pálssonar Kristinssonar
trésmiðs,
Langholtsvegi 147.
Anna S. Kristinsdóttir Fredriksen
og fjölskylda.
Hjartkær systir okkar og frænka,
Guðrún Finnbogadóttir
sjúkraliði,
Ránarbraut 15a, Vík í Mýrdal,
lést að dvalarheimilinu Hjallatúni
laugardaginn 17. september síðastliðinn.
Jarðsungið verður frá Reyniskirkju í Mýrdal
laugardaginn 1. október kl. 14.00.
Fyrir hönd aðstandenda,
Þorgerður Finnbogadóttir Einar Reynir Finnbogason
Elskulegur eiginmaður minn, faðir
okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
Stefán Haukur Jóhannsson
Fífumóa 6, Selfossi,
lést fimmtudaginn 22. september á
Landspítalanum Fossvogi. Útförin fer
fram frá Selfosskirkju þriðjudaginn
4. október kl. 12.30. Blóm og kransar eru vinsamlega
afþakkaðir en þeim sem vilja minnast hans er bent á
Björgunarfélag Árborgar.
Ragnheiður Zóphóníasdóttir
Ingibjörg Stefánsdóttir Guðjón Haukur Stefánsson
Margrét Stefánsdóttir Gylfi Guðmundsson
Jóhann Ingvi Stefánsson Elín Kristbjörg
Guðbrandsdóttir
Soffía Stefánsdóttir Reynir Guðjónsson
barnabörn og langafabörn.
Merkisatburðir
1906 Landssími Íslands tekur til starfa og Hannes Hafstein ráð-
herra sendir konungi fyrsta símskeytið um nýlagðan neðansjávar-
streng.
1922 Norræna félagið er stofnað í Reykjavík.
1974 Auður Eir Vilhjálmsdóttir er fyrst kvenna vígð til prests á Ís-
landi.
1980 Flugvél var flogið til Reykjavíkur frá Færeyjum með mann
standandi á þaki vélarinnar. Flugið tók sex klukkustundir og var
maðurinn að reyna að setja heimsmet.
1990 Nesjavallavirkjun í Grafningi er gangsett. Fyrsti áfangi hennar
er 100 megavött.
1996 Jarðskjálfti upp á 5 stig á Richter finnst við Bárðarbungu.
Norræna félagið var stofnað í Reykjavík þennan dag árið 1922
með það að markmiði að efla tengsl fólks innan Norðurlandanna
og þar með norræna samvinnu.
Slíkt félag var fyrst stofnað í Svíþjóð árið 1917 en á fundi í Kaup-
mannahöfn árið eftir var ákveðið að slíkt félag þyrfti að vera með
deildir á öllum Norðurlöndunum. Árið 1919 voru þær stofnaðar í
Noregi og Danmörku og 1924 í Finnlandi. Síðar bættust Færeyjar,
Álandseyjar og Grænland í hópinn.
Norræna félagið sinnir margs konar starfsemi. Það veitir meðal
annars styrki til lýðháskólanáms á Norðurlöndunum og fjár-
magnar verkefnið Nordjobb ásamt Norrænu ráðherranefndinni.
Þ etta g e r ð i st : 2 9 . s e p t e m b e r 1 9 6 9
Norræna félagið var stofnað á Íslandi
Við þekkjum pólitíska aðgerðar-sinnann, kvikmyndagerðar-manninn, listmálarann og
teiknarann rósku. Á sýningunni „Feck-
less and Hotheaded“ sem nú stendur
yfir í galerie raum mit Licht í Vínar-
borg, birtist lítt þekktur ljósmyndarinn
róska. Þar sjást í fyrsta sinn svart/hvít
prent hennar og innsetning með átta-
tíu litskyggnum sem allar bera vott um
nána samvinnu rósku við suður-amer-
íska framúrstefnuleikhópa sem gerðu
garðinn frægan í parís um miðjan átt-
unda áratug 20. aldar.
„Um er að ræða ljósmyndir sem sýna
til dæmis danshópinn Dzi Croquettes
sem samanstóð eingöngu af karldöns-
urum, sem flestir flúðu alræmda herfor-
ingjastjórn brasilíu, og leituðu skjóls í
parís þar sem pólitískt „hinsegin“ leik-
hús fékk að blómstra. róska var nátengd
frönsku nýbylgjunni í kvikmyndagerð,
hún þekkti framúrstefnuleikhús Fern-
andos arrabal, og ljósmyndaði hún
einnig leikverkið Luxe sem samið var af
þeim alfredo arias og Carlos d'alessio
með dívunni marucha bo í aðalhlut-
verki,“ segir Æsa sigurðardóttir, list-
fræðingur og sýningarstjóri, en sýningin
er hluti af myndlistarhátíðinni Curated
by_Vienna þar sem 19 alþjóðlegum sýn-
ingarstjórum er boðið að velja óþekkt
eða lítt þekkt verk til að sýna í jafnmörg-
um galleríum borgarinnar. að þessu
sinni áttu sýningarstjórar að tengjast
ödípus ískri óhlýðni myndlistarinnar
undir sameiginlegum titli: Ímyndaður
bakgrunnur minn.
„Ég ákvað að tefla saman fimm ólík-
um listakonum sem aldrei áttu kost á
því að hittast eða vinna saman, en eiga
það sameiginlegt að stunda eða hafa
stundað einhvers konar borgaralega
óhlýðni hver á sinn hátt. Þetta eru auk
rósku, þær geta brătescu frá rúmeníu,
Ludmila rusava frá Hvíta-rússlandi
og tvær ungar listakonur nú starfandi
í Vínarborg, þær Karin Fisslthaler og
Olena Newkryta,“ segir Æsa.
„titillinn „Feckless and Hotheaded“
(Kærulausar og framhleypnar) vísar
til upphrópana sem oft eru viðhafðar
þegar rætt er um listakonur eða konur
almennt innan myndlistarumræðu og
bókmennta, en einnig í samfélagsum-
ræðu dagsins í dag. róska var kölluð
„Fokill stelpa frá róm“ í grein Kjartans
guðjónssonar sem birtist í Þjóðviljan-
um á sinni tíð – en ljósmynd rósku af
ítalskri óeirðalögreglu var hafnað, eins
og kunnugt er, á samsýningu FÍm árið
1969, m.a. á þeim forsendum að ekki
væri um myndlist að ræða,“ segir hún.
Ljósmyndin og kvikmyndin var
mikilvægur þáttur í listsköpun rósku
og sýningin í Vínarborg sýnir einmitt
þetta flæði á milli miðla sem einkennir
listsköpun hennar oft út frá formerkjum
aðgerða eða nýraunsæis.
„Á sýningunni er því einnig lögð
áhersla á að sýna fram á hversu mikið
frelsi birtist í listsköpun kvenna á átt-
unda og níunda áratug liðinnar aldar
og forvitnilegt hvernig yngsta kynslóð
myndlistarkvenna vinnur úr mögu-
leikum stafrænnar tækni. róska var
óhrædd við að taka í notkun þá nýju
miðla sem buðust hverju sinni. Ég hafði
einnig áhuga á að sýna fordómalausa
afstöðu til listsköpunar, eins og hún
birtist á svo ferskan hátt í ljósmyndum
rósku,“ segir Æsa en óhætt er að segja
að áttundi áratugurinn hafi veirð merki-
legur í listsögulegu samhengi vegna þess
að á þeim tíma hófst ákveðin umpólun
innan listheimsins.
„Landamæri féllu á milli listgreina,
samvinna var algeng og raddir kvenna
og ýmissa minnihlutahópa tóku að
hljóma. Á síðustu árum ævi sinnar vís-
aði róska oft í franska skáldið og súrr-
ealistann andré breton og gerði hug-
myndir hans að leiðarljósi. Hún skýrir
leit sína oft með orðum hans, það er
að segja að hlutverk listarinnar væri
að „dýpka grundvöll raunveruleikans
og draga fram í dagsljósið skýrari og
ástríðufyllri meðvitund um þann heim
sem tilfinningarnar skynja“,“ segir Æsa.
gudrunjona@frettabladid.is
Ímyndaður bakgrunnur
Sýning á ljósmyndum Rósku stendur nú yfir í Vínarborg. Sýningarstjóri er Æsa Sigurjóns-
dóttir listfræðingur, en sýningin er hluti af myndlistarhátíðinni Curated by_Vienna.
Róska, Dzi Croquettes, París 1975. MynD/Róska
Æsa sigurðardóttir, listfræðingur og
sýningarstjóri.
Um er að ræða ljós-
myndir sem sýna til
dæmis danshópinn Dzi Cro-
quettes sem samanstóð ein-
göngu af karldönsurum, sem
flestir flúðu alræmda herfor-
ingjastjórn Brasilíu og leituðu
skjóls í París þar sem pólitískt
„hinsegin” leikhús fékk að
blómstra.
2 9 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 F I m m t U D A G U r34 t í m A m ó t ∙ F r É t t A b L A ð I ð
tímamót
2
9
-0
9
-2
0
1
6
0
4
:4
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
B
A
-6
C
D
4
1
A
B
A
-6
B
9
8
1
A
B
A
-6
A
5
C
1
A
B
A
-6
9
2
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
6
4
s
_
2
8
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K