Morgunblaðið - 23.10.2015, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Uppgangurhefur veriðí íslensku
atvinnulífi á und-
anförnum miss-
erum. Hans gætir
meira og minna um
allt land og tækifæri bjóðast þar
sem áður var svartnætti. Í
Morgunblaðinu í fyrradag var
greint frá því að verulega hefði
dregið úr atvinnuleysi á Suð-
urnesjum. Þar fækkaði um
helming á atvinnuleysisskrá á
tveimur árum. Á landinu öllu
hefur atvinnulausum fækkað um
hérumbil þriðjung. Ekki er nóg
með að atvinnuleysi sé lítið á
landinu, heldur er atvinnuþátt-
taka mun meiri en gerist víðast
hvar annars staðar í Evrópu.
Hagvöxtur er einnig meiri en
víðast hvar í álfunni og kaup-
máttur hefur farið vaxandi.
Ætla mætti að allt kapp væri
lagt á að halda áfram á sömu
braut, en það gagnstæða hefur
verið raunin.
Fyrir það fyrsta var byrjað á
öfugum enda. Ljóst er að þegar
samningar standa fyrir dyrum
er skynsamlegast að hefjast
handa þar sem verðmætin skap-
ast. Markmiðið er að leita þess
jafnvægis, sem gerir fyrir-
tækjum kleift að dafna og trygg-
ir vaxandi velmegun almenn-
ings, helst þannig að hagur
þeirra, sem minnst bera úr být-
um, vænkist mest.
Niðurstaðan getur síðan verið
fordæmi, sem nota má þegar
samið er á opinberum vettvangi.
Eðlilegt er að atvinnulífið gefi
tóninn vegna þess að rekstur
hins opinbera byggist á heil-
brigði einkageir-
ans.
Með samningum
umfram skyn-
samleg mörk hafa
ríki og sveitarfélög
teflt á tæpasta vað.
Samanburður er grundvöllur
allra kjarasamninga og enn hef-
ur enginn gengið til samninga á
þeim forsendum að hann þurfi
að slá af kröfum vegna þess að
hann hafi farið fram úr í
launaþróuninni þegar kemur að
„sambærilegum störfum“.
Óvenjumikill titringur hefur
verið á vinnumarkaði í ár. Verk-
föll hafa sín áhrif, en yfirvofandi
verkföll valda einnig titringi.
Það sást best í vor þegar allt
nánast lamaðist vegna þess að
verkföll blöstu við.
Ástandið í kjaramálum er
ekki ósvipað veðrinu liðinn vet-
ur þegar hver lægðin rak aðra
með tilheyrandi óveðri. Nú kem-
ur hvert stéttarfélagið á eftir
öðru. Þegar einni samningalotu
lýkur tekur sú næsta við. Mest
hafa áhrifin verið í heilbrigð-
iskerfinu þar sem nánast allar
starfsstéttir hafa gripið til ein-
hverra verkfallsaðgerða. Árið
hefur ekki verið gott fyrir sjúk-
linga.
Allar þessar hræringar hafa
kostað mikla vinnu, sem ekki
mun skila miklu í framleiðni
þjóðarinnar og hætt er við að
gæti orðið til þess að í stað þess
að kaupmáttur aukist skerðist
hann. Af þeirri niðurstöðu er
síðan best að læra sem minnst
þannig að næst þegar sest verð-
ur að samningaborði sé hægt að
fara beint í sama farið.
Samningaloturnar
hafa verið eins og
taktfastar vetrar-
lægðir}
Í sama farinu
Stjórnmálamönn-um er vorkunn
að horfa til kann-
ana um fylgi. En
þeir verða að muna
að þær segja aldrei
alla söguna. Nú mælast Píratar
með mikið fylgi, þótt þeir standi
ekki fyrir neitt, og einhverjir,
sem horfa á eftir fylgi, segja að
nú þurfi að gera eins og Píratar.
Á eftirkaststímum bankafalls
gúlpuðust upp margvíslegar
bólur. Jón Gnarr Kristinsson,
sem allir vissu að sinnti aldrei
hlutverki borgarstjóra, þrátt
fyrir titil og laun, mældist um
hríð með myndarlegt fylgi. Áttu
menn þá að gera eins og Jón?
Segja að ekkert væri að marka
þeirra loforð. Eða að fara í yfir-
boð og lofa að koma upp tveimur
ísbjörnum í Reykjavík. Segjast
ekki aðeins ætla að brjóta niður
aspir við Sóleyjargötu heldur
líka reynitré í Gamla kirkju-
garðinum, sem reyndu á syrgj-
andi fólk. Eða vera í peysuföt-
um á röngunni við hátíðleg
tækifæri.
Á miðju kjör-
tímbili fyrir tæpum
aldarfjórðungi
sýndu skoðana-
kannanir að Sjálf-
stæðisflokkur væri
kominn í annað sæti vinsælda-
lista á eftir Kvennalistanum.
Það þóttu tíðindi. Átti flokk-
urinn þá að einhenda sér í að
apa eftir Kvennalistanum? Það
gerði hann ekki, heldur skerpti
á sínum áherslum og fékk góða
útkomu í kosningum og mynd-
aði stjórn á ný og svo aftur 4 ár-
um síðar, 8 árum og 12 árum
síðar.
Kvennalistinn kom hins veg-
ar aldrei við sögu Stjórnarráðs-
ins.
Sagt er að Sjálfstæðisflokk-
urinn vilji nú krukka í stjórn-
arskrána, þótt ekki sé minnsti
áhugi fyrir því hjá stuðnings-
mönnum þess flokks. Eina
ástæðan, sem upp er gefin, er að
það sé svo píratalegt og því
kannski vænlegt til fylgisaukn-
inar! Trúa menn því virkilega?
Sé svo, er langt í vaxandi traust.
Skortur á pólitísku
sjálfstrausti batnar
ekki við eftirlíkingar }
Varist eftirlíkingar
M
iklu skiptir fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn að vel takist til á
landsfundi hans sem hefst í dag.
Styttra er í næstu þingkosn-
ingar en margur vafalaust held-
ur og næsti landsfundur verður haldinn í miðri
kosningabaráttunni í aðdraganda þeirra. Sú
stefna sem samþykkt verður á landsfundinum að
þessu sinni og þau verk sem unnin verða af
fulltrúum Sjálfstæðisflokksins næstu misserin
fram að kosningum skipta sköpum í undirbún-
ingi flokksins fyrir kosningarnar. Það er í raun
of seint að fara að huga að þeim málum þegar
einungis nokkrir mánuðir eru til kosninga.
Undirbúningur fyrir næstu kosningar ætti ein-
faldlega að eiga sér stað allt kjörtímabilið.
Fylgi Sjálfstæðisflokksins samkvæmt skoð-
anakönnunum hefur engan veginn verið
ásættanlegt undanfarin misseri. Viðspyrnu er þörf á
landsfundinum í þeim efnum. Sjálfstæðisflokkurinn hefur
engu að síður verið að gera margt gott á kjörtímabilinu.
Ekki sízt þegar kemur að efnahagsmálum. Bjarni Bene-
diktsson, formaður flokksins, hefur þannig staðið sig al-
mennt mjög vel í embætti fjármála- og efnahagsráðherra.
Hagkerfið stendur enda vel. Ekki sízt í samanburði við
flest nágrannalönd Íslands. Hér hefur til að mynda ríkt
ágætur hagvöxtur og atvinnuleysi er tiltölulega lítið og
miklu minna en víðast hvar í kringum okkur. Kaupmáttur
hefur vaxið og skuldir bæði heimilanna og ríkissjóðs lækk-
að verulega. Halda þarf áfram á þessari braut. Gríðarlega
miklu skiptir ennfremur í þeim efnum, eðli
málsins samkvæmt, hvernig til tekst við los-
un fjármagnshafta. Fyrst og fremst fyrir ís-
lenzku þjóðina og framtíð hennar en einnig
fyrir ríkisstjórnina og möguleika stjórnar-
flokkanna á áframhaldandi stjórnarsetu eftir
næstu kosningar.
Hins vegar þarf að huga að fleiri málum en
einungis þeim sem snúa að efnahagsmálum.
Eins gríðarlega mikilvæg og þau annars eru.
Þar á meðal forsenda allrar velferðar í land-
inu því einhvers staðar frá verða peningarnir
vitanlega að koma til þess að fjármagna hana.
Til þess þarf verðmætasköpun og hún á sér
fyrst og fremst stað í atvinnulífinu í krafti
einstaklingsframtaksins.
Mál sem snúa að auknu frelsi einstakling-
anna til orðs og æðis þurfa að fá verulegt
svigrúm á landsfundi Sjálfstæðisflokksins. Ekki sízt per-
sónufrelsi í anda sjálfstæðisstefnunnar frá óþarfa af-
skiptum hins opinbera. Það sama á við um umbætur í
stjórnsýslunni í samræmi við hið gamalgróna baráttumál
sjálfstæðismanna að minnka báknið. Einfalda þarf kerfið
og gera það skilvirkara og aðgengilegra fyrir borgarana.
Þar á meðal hvað varðar upplýsingastreymi og gegnsæi.
Þessu þyrfti að sinna betur og fyrir vikið hafa sumir aðrir
flokkar tekið þessi gömlu stefnumál Sjálfstæðisflokksins
upp og reynt að gera að sínum. Sígildu viðvörunarorðin
um að varast eftirlíkingar eiga afar vel við í því sambandi.
hjortur@mbl.is
Mikilvægur landsfundur
Pistill
Hjörtur J.
Guðmundsson
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Mín tilfinning er sú aðþað sé stemning fyrirauknu og öflugra sam-starfi á vettvangi
Norðurlandaráðs,“ segir Höskuldur
Þórhallsson, forseti ráðsins, en 67.
þing Norðurlandaáðs verður haldið
í Hörpu í Reykjavík í næstu viku,
dagana 27. til 29. október. Megin-
þema þingsins er norræn framtíð-
arsýn og alþjóðamál. Fulltrúar á
þinginu verða forsætisráðherrar,
aðrir ráðherrar og þingmenn frá
öllum norrænu ríkjunum og sjálf-
stjórnarsvæðunum. Samtals sækja
um 1.000 manns þingið. Í lok þess
taka Danir við forystunni og verður
næsti forseti ráðsins úr þeirra röð-
um.
Ræða flóttamannavandann
Á fyrsta degi þingsins, þriðju-
daginn 27. október, munu forsætis-
ráðherrar Norðurlanda ásamt leið-
togum Færeyja, Grænlands og
Álandseyja koma saman í Silfur-
bergi og ræða um framtíðarsýn í
norrænu samstarfi.
Utanríkismál verða einnig í
sviðsljósinu. Á mánudaginn, daginn
áður en þingið hefst, stendur
Norðurlandaráð fyrir umræðum um
flóttamenn og viðbrögð Norður-
landaþjóðanna og annarra Evr-
ópuþjóða. Fundurinn verður kl.
16:00 til 17:30 í Kaldalóni í Hörpu.
Hefur Norðurlandaráð boðið tveim-
ur sérfræðingum um málefni flótta-
manna til fundarins og munu þeir
leiða umræðuna og í kjölfarið verða
umræður. Fyrirlesararnir eru
Jean-Christophe Dumont frá
OECD og Roderick Parkes frá
stofnun Evrópusambandsins um
rannsóknir í öryggismálum (Euro-
pean Union Institute for Security
Studies).
Umræður með norrænu utan-
ríkisráðherrunum um alþjóðamál
verða á miðvikudaginn kl. 14:00 til
16:30. Auk þeirra tekur Christian
Friis Bach, framkvæmdastjóri
efnahagsnefndar Sameinuðu þjóð-
anna, þátt í umræðunum. Meðal
umræðuefna verða málefni Úkra-
ínu, öryggismál og flóttamenn.
Höskuldur segir að málefni
landanna fyrir botni Miðjarðarhafs
komi einnig til umræðu, en óljóst
sé hvort samstaða náist um að
álykta um þau mál. Skiptar skoð-
anir eru innan ráðsins um það
hvort málefni Ísraels og Palestínu
eigi að ræða á þessum vettvangi.
Umhverfismál
og endurbætur
Miðvikudaginn 28. október kl.
11 verður óundirbúinn fyrir-
spurnatími norrænu umhverfis-
ráðherranna. Þar verður rætt um
loftslagsmál og fyrirhugaða al-
þjóðlega loftslagsráðstefnu í París í
desember. Mikill áhugi er á því að
Norðurlönd marki sér sameiginlega
stefnu á fundinum og komi fram
sem ein heild.
„Allt þetta ár höfum við varið
miklum tíma í umræður um mögu-
legar endurbætur á starfsháttum
Norðurlandaráðs,“ segir Hösk-
uldur. Hann segir að þessi vinna
hafi farið af stað í kjölfar gagnrýni
á ráðið sem snerist um að það væri
ekki nægilega sýnilegt og almenn-
ingur gerði sér ekki fulla grein fyr-
ir mikilvægi starfsemi þess. Á
grundvelli þessarar innri umræðu
verða lagðar fram nokkrar tillögur
á þinginu um breytta starfshætti,
m.a. fækkun nefnda.
Að venju verða hin ýmsu verð-
laun Norðurlandaráðs afhent í
tengslum við þingið. Verður verð-
launaafhendingin að kvöldi þriðju-
dags 27. október í Eldborg.
Ræða framtíðarsýn
norræns samstarfs
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Þingað Vorþing Norðurlandaráðs var haldið í Alþingishúsinu fyrir þremur
árum. Nú er haustþingið haldið í Hörpu, enda er það mun fjölmennara þing.
Fyrst eftir að
Svíar, Danir og
Finnar gengu í
Evrópusam-
bandið minnk-
aði áhugi þeirra
á Norður-
landaráði og
norrænni sam-
vinnu. En þetta
hefur verið að breytast. „Það er
aukinn áhugi á því innan þess-
ara ríkja á að hafa Ísland og
Noreg með í samstarfi þegar
verið er að glíma við margvísleg
viðfangsefni Evrópusambands-
ins,“ segir Höskuldur Þórhalls-
son, forseti Norðurlandaráðs.
Hann segir að mikil umræða sé
um svokallað norrænt módel. Á
alþjóðavettvangi sé litið á Norð-
urlöndin í heild sem fyrirmynd
hvað velferðarkerfi og sambúð
ríkja snertir. Friður hafi ríkt á
milli landanna í um 200 ár. Víða
um heim vilji menn koma á nor-
rænu velferðarkerfi.
Norðurlönd
fyrirmynd
NORRÆNA MÓDELIÐ
Höskuldur
Þórhallsson