Morgunblaðið - 23.10.2015, Side 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2015
Engum stjórnmála-
manni dettur í hug að
leggja það til að
strætókerfi höfuð-
borgarsvæðisins verði
tætt í sundur og þær
leiðir sem skila hagn-
aði verði dregnar út
úr kerfinu og gerðar
að samkeppnisleiðum
þar sem rútu- og
ferðaþjónustufyrir-
tækin í landinu geta keyrt á þeim
leiðum en láti sveitarfélögunum á
höfuðborgarsvæðinu eftir að aka
leiðirnar sem standa ekki undir
kostnaði. Þó eru margar leiðir í
strætókerfi höfuðborgarinnar sem
skila góðum hagnaði sem eðlilega
standa undir kostnaði við þær leiðir
sem ekki bera sig. En þegar kemur
að almenningssamgöngum á lands-
byggðinni gilda önnur lögmál. Þar
eru fáar en sterkar leiðir, sem bera
uppi net áætlana til fámennari
byggða, teknar út úr kerfinu og
gerðar að samkeppnisleiðum og
sveitarfélögin sitja því eftir með
þær leiðir sem ekki standa undir
kostnaði. Mikilvægt kerfi almenn-
ingssamgangna, sem sveitarfélögin
hafa byggt upp, mun dragast sam-
an og bitna mest á námsfólki og
eldri borgurum. Fólkinu á lands-
byggðinni sem við eig-
um að standa vörð um.
En rútufyrirækin sem
koma á háannatíma
fleyta rjómann af fjölda
farþega yfir sumarið en
hverfa jafnharðan þeg-
ar umferðin minnkar á
haustin og eftirláta
sveitarfélögunum að
þreyja þorrann og
góuna með taprekstri.
Sveitarfélögin
byggðu upp öflugar
almenningssamgöngur
Með eflingu almennings-
samgangna í landinu á síðustu árum
hefur þjónustan skipt sköpum fyrir
íbúa í dreifðari byggðum landsins
og farþegum í kerfinu hefur fjölgað
um tugi, jafnvel hundruð þúsunda
farþega á ári, mismunandi eftir
svæðum. Fjölgun farþega hefur
gert sveitarfélögunum kleift að
bæta þjónustuna, sem hefur gjör-
breytt stöðu unga fólksins í dreifð-
ari byggðum landsins og opnað því
nýja leið til að stunda framhalds- og
háskólanám í höfuðborginni. Unga
fólkið sem á heima í nálægð við
stærri byggðakjarna getur nú sótt
framhaldsnám á hverjum degi með
þéttriðnu neti almennings-
samgangna gegn hóflegu gjaldi og
búið áfram í foreldrahúsum.
Þannig geta námsmenn á Suður-
nesjum, Vesturlandi og Suðurlandi
sótt háskólanám til höfuðborg-
arinnar á hverjum degi en búið
áfram í Sandgerði, Selfossi eða
Borgarnesi. Dýrt leiguhúsnæði,
sem er af skornum skammti, er því
ekki þröskuldur fyrir háskólanámi í
höfuðborginni vegna góðra almenn-
ingssamgangna. Þessu til viðbótar
nota eldri borgarar í dreifðum
byggðum strætó til að sækja sér
ýmsa þjónustu til höfuðborg-
arinnar, eins og læknis- og sér-
fræðiþjónustu hverskonar. Margir
treysta sér ekki til að aka í höf-
uðborginni eða ferðast um langan
veg, jafnvel báðar leiðir sama dag-
inn. En þétt áætlun strætó hefur
opnað nýja ódýra og þægilega leið
fyrir eldra fólkið sem nýtir þjón-
ustuna í auknum mæli.
Nú er gengið að þessari þjónustu
sveitarfélaganna með því að einka-
væða þær leiðir sem skila hagnaði á
landsbyggðinni. Þannig ók eitt
rútufyrirtækið á Suðurlandi í allt
sumar og var með áætlun nokkrum
mínútum á undan strætó og hirti
þannig megnið af öllum farþeg-
unum frá Reykjavík að Höfn. Nú
hefur dregið úr straumi ferða-
manna á svæðinu og rútufyrirtækið
því hætt akstri á leiðinni en sveit-
arfélögin sitja uppi með áætlun
fram á vor sem ekki stendur undir
kostnaði á jafngóðu kerfi og byggt
hefur verið upp. Í vor, með komu
fleiri ferðamanna, mæta þeir sem
fleyta rjómann af ferðamönnum og
hirða kúfinn frá sveitarfélögunum.
Þetta hefur aðeins eitt í för með
sér: Tapið sem verður á almenn-
ingssamgöngum sveitarfélaganna
mun draga úr þjónustu við fólkið á
landsbyggðinni.
Mismunun er óþolandi og ég trúi
því ekki að þingmenn láti það ger-
ast fyrir framan nefið á sér að fólk-
inu í landinu sé mismunað á þennan
hátt, nægur er ójöfnuðurinn í heil-
brigðis- og menntakerfinu sem
flestir verða að sækja til höfuðborg-
arinnar.
Sveitarfélögin vilja stuðning
við almenningssamgöngur
Í heimsókn þingmanna Suður-
kjördæmis til sveitarfélaganna í
kjördæmaviku fyrir skömmu bað
hver einasta sveitar- og bæj-
arstjórn þingmenn að hjálpa til við
að tryggja áfram öflugt net almenn-
ingssamgangna sem eitt helsta
hagsmunamál námsmanna og íbúa í
kjördæminu. Ég hef miklar áhyggj-
ur af því að ekki sé nægur vilji fyrir
hendi hjá of mörgum þingmönnum
til að uppfylla þessa ósk. Með þeim
afleiðingum að lífæðar strætókerf-
isins á landsbyggðinni verði gerðar
að samkeppnisleiðum þar sem
hagsmunir þúsunda íbúa á lands-
byggðinni verði látnir víkja fyrir
hagsmunum fárra. Þetta heitir á
mannamáli að einkavæða hagn-
aðinn og ríkisvæða tapið.
Ef þingmenn standa ekki vörð
um almenningssamgöngur í landinu
verður dregið verulega úr þjónustu
fyrir viðkvæma hópa á landsbyggð-
inni allt árið. Unga fólkið sem getur
búið í foreldrahúsum verður að
finna sér aðrar leiðir til að búa og
þá í dýru leiguhúsnæði sem jafnvel
er ekki á lausu. Sveitarfélögin
munu ekki standa undir tugmilljóna
taprekstri þar sem einkaaðilar fá að
fleyta rjómann af farþegunum í
stuttan tíma á ári og láta síðan ekki
sjá sig þess á milli. Er það réttlætið
sem á að ráða ferðinni? Ég sem
sjálfstæðismaður hef haft að leið-
arljósi að við stöndum saman stétt
með stétt og stöndum vörð um
hagsmuni fólksins, líka á lands-
byggðinni.
Almenningssamgöngur –
hagsmunir íbúa hljóta að vega þyngst
Eftir Ásmund
Friðriksson »Námsmenn á Suður-
nesjum, Vesturlandi
og Suðurlandi hafa sótt
háskólanám til borg-
arinnar á hverjum degi
en búið áfram í Sand-
gerði, Selfossi eða
Borgarnesi.
Ásmundur Friðriksson
Höfundur er alþingismaður.
Ekki hefur farið
fram hjá neinum gíf-
urleg fjölgun erlendra
ferðamanna, sem kom-
ið hafa til landsins á
síðustu misserum. Til
skamms tíma komu
þeir í byrjun sumars
og fóru síðan á haustin,
þegar skólarnir byrj-
uðu. Verður ekki annað
sagt, en þeir hafi lífgað
upp á mannlífið þann tíma sem
ferðamennirnir voru hér. Því mið-
ur átti þetta eftir að breytast til
hins verra með stöðugri fjölgun
þeirra, jafnframt því, að þeir voru
nú farnir að koma til landsins all-
an ársins hring, en fækkaði eðli-
lega á veturna. Mun þeim fjölga
gífurlega á næstunni, að því er
spáð er. Má að mörgu leyti líkja
þessu við alaskalúpínuna, fallega
jurt sem þótti fengur í að fá í ís-
lenska flóru og bætti jarðveginn.
En það fór svo eins og allir vita,
að hún fjölgar sér stöðugt og
flæðir nú yfir íslenskan lággróður
svo til vandræða
horfir og vandamál
hvernig hindra megi
útbreiðsluna og
minnka flæmi henn-
ar.
Nú er svo komið
að fari maður niður
Laugaveginn eða
Skólavörðustíginn á
kvöldin eru a.m.k.
90% vegfarenda er-
lendir ferðamenn, en
eitthvað lægra hlut-
fall yfir daginn.
Langt er komið með að eyðileggja
miðbæinn, Laugaveg, Hverfisgötu
og Skólavörðustíg með endalaus-
um hótelbyggingum, lundabúðum
og öðru því sem sniðið er sér-
staklega að erlendum ferðamönn-
um og þörfum þeirra. Veggjakrot-
ararnir sjá svo um að bæta um
betur og gera þetta svæði og
reyndar víðar ógeðslegt, án þess
að borgaryfirvöld geri nokkra til-
raun til að stöðva þessa eyðilegg-
ingastarfsemi á eigum borg-
arinnar og íbúa hennar.
Þessi gífurlegi fjöldi ferða-
manna leiðir eðlilega til þess að öll
þjónusta við landsmenn verður
mjög víða minni og erfiðari að fá,
hvort heldur það er afgreiðslu í
búðum, veitingastöðum, í heil-
brigðisþjónustunni, flugi, gistingu
o.s.frv. Þá ber maður ekki lengur
við að reyna að fara að sjá helstu
perlur íslenskrar náttúru, þar sem
maður hefur ekki geð í sér að
troðast þar innan um rútu-
bílafarmana af erlendum ferða-
mönnum eða þá sem eru á öllum
bílaleigubílunum. Oftar en ekki
akandi á Suzuki Jimny með sinn
saumavélarmótor, óvanir bíl,
akstri og vegum landsins með
landakort á hnjánum, sem breytir
kannski litlu, þar sem þeir eru
hvort er eð að dóla sér áfram til
að skoða náttúru landsins, en ekki
til að halda uppi eðlilegum ferða-
hraða á vegum landsins. Rúmsins
vegna læt ég vera frekari upptaln-
ingu á öðrum óþægindum, sem
leiðir beint eða óbeint af þessum
mikla fjölda ferðamanna fyrir
okkur landsmenn, en aðrir hafa
líka tjáð sig um það í ýmsum
myndum.
Nú er svo komið að tekjur af
ferðaþjónustu eru ámóta miklar
og tekjur af sjávarútvegi og stór-
iðju. Það er hið besta mál. Hver
eru á móti þau óþægindi og rösk-
un á lífsgæðum, sem við lands-
menn höfum af fiskveiðum og
stóriðju? Væri það nema stað-
bundin mengun í næsta umhverfi
á afmörkuðum svæðum? Varðandi
ferðamennina taldi ég upp dæmin.
Eitt af því sem fylgir þessum
ferðamannastraumi eru enda-
lausar hótelbyggingar úti um allt
og græðgin, sem grípur marga,
sem sjá viðskiptatækifæri í hverju
horni varðandi ferðamennskuna.
Má hér rifja upp íslensku útgáf-
una af græðginni fyrir hrun með
orðum athafnamannsins. „Ég vil
fá allt til að byrja með.“ Maður
hlýtur að spyrja sig. Hvað verður
um allt þetta hótelrými, þegar ból-
an springur? Í annan stað. Erum
við Íslendingar ekki farnir að
þvælast fyrir ferðamönnunum,
þegar fyrir liggur að fjöldi þeirra
sem hingað koma er í dag fimm-
faldur á við alla landsmenn og
mun aukast?
Að endingu vil ég beina einni
spurningu til Þingvallanefndar.
Væri hægt að fá úthlutað atvinnu-
svæði í þjóðgarðinum með tilheyr-
andi átroðningi og áníðslu lands,
ef hægt væri að sýna fram á að
t.d. klettaklifur í Almannagjá væri
einstök upplifun og gleðigjafi fyrir
erlenda ferðamenn? Það var leyft
með froskköfun í Silfru í miðjum
þjóðgarðinum, þessum helgasta
stað okkar Íslendinga. Hafi við-
komandi skömm af, en allt fyrir
aurinn. Til mótvægis þessu mætti
þá láta rífa nokkra sumarbústaði
við suðurenda Þingvallavatns.
Komið nóg af ferðamönnum
Eftir Jónas
Haraldsson » Langt er komið
með að eyðileggja
miðbæinn, Laugaveg,
Hverfisgötu og Skóla-
vörðustíg með endalaus-
um hótelbyggingum,
lundabúðum og öðru
því sem sniðið er
sérstaklega að erlend-
um ferðamönnum. Jónas Haraldsson
Höfundur er lögfræðingur.
Verslunareigendur!
Réttarhálsi 2, 110 Reykavík | www.gm.is | Sími 535 8500 | info@gm.is
Ítalskir pappírspokar
í úrvali
Flottar lausnir
til innpökkunar
allskyns vöru Eingöngu sala til fyrirtækja