Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.03.2016, Blaðsíða 32

HEILSA Þyngri mæður eignast þyngri börn. Þetta er niðurstaða nýrrar breskr-ar rannsóknar. Of hár blóðþrýstingur þýðir á hinn bóginn, samkvæmt
sömu rannsókn, að börnin verða smærri.
Þung móðir: þungt barn
32 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20.3. 2016
Eitt af því sem kom mér á óvart varhversu stór hópur horfir á klám í gegn-um netið í síma eða um 40% svarenda.
Með tæknivæðingunni er netið orðið aðgengi-
legt næstum hvar sem er og með því aðgengi
að klámi mun greiðara. Ég skoðaði heimildir
sem sýndu að ungmenni hefðu séð klám allt
niður í 5 ára aldur og fannst mér því áhuga-
vert að fá niðurstöður í rannsókninni sem
styðja það, en þátttakendur greindu frá að
hafa séð klám í fyrsta skipti um 5 ára aldur,“
segir Ástrós Erla Benediktsdóttir um helstu
niðurstöðu meistararitgerðar sinnar í fé-
lagsráðgjöf við Háskóla Íslands sem nefnist
Kynhegðun, kynheilbrigði og klámáhorf fram-
haldsskólanema.
Í ritgerðinni var lagður spurningalisti fyrir
tæplega fjögur hundruð nemendur í fimm
framhaldsskólum á landinu til að kanna kyn-
hegðun, kynheilbrigði og klámáhorf fram-
haldsskólanema á landinu og var kynjahlutfall
svarenda nokkuð jafnt. Þátttakendur voru á
aldrinum 18 til 50 en stærsti hlutinn var 18 og
19 ára.
Í ritgerðinni kom fram að mikill meirihluti
þátttakenda hafði séð klám. Áhorf kláms var
nokkuð misjafnt eftir kyni en niðurstöður
sýndu að karlar horfðu meira og oftar á klám
en konur. Einnig sýndu niðurstöður að með-
alaldur þátttakenda er þeir sáu klám í fyrsta
skipti var 13 ár. Karlar voru yngri þegar þeir
sáu klám í fyrsta skipti og voru þeir flestir um
12 og 13 ára en konur um 15 og 16 ára. Þegar
tilfinningar þátttakenda til kláms voru skoð-
aðar kom í ljós að fleiri höfðu jákvæðar tilfinn-
ingar fremur en neikvæðar í garð kláms og
voru karlar þar í meirihluta.
Hún bendir á að ekki hafa verið gerðar
margar íslenskar rannsóknir um klámáhorf
ungmenna og að frekar sé lögð áhersla á að
skoða og ræða um kynhegðun og kynheil-
brigði. Hún telur að það þyrfti að gera fleiri og
stærri rannsóknir á þessu sviði sem næðu til
ungmenna um allt landið. „Rannsókn mín gef-
ur góðar upplýsingar um ákveðinn hóp ung-
menna, þá 18 og 19 ára framhaldsskólanem-
endur á Suðvesturlandinu, en það er ekki
hægt að alhæfa niðurstöðurnar yfir á heild-
ina,“ segir Ástrós Erla.
Brýnt að skoða klámneyslu
ungs fólks
„Þegar ég skrifaði BA-ritgerðina mína þá
fannst mér vanta upplýsingar um hvernig
staðan væri á Íslandi og hvernig klámneysla
ungs fólks væri,“ segir Ástrós Erla, spurð út í
áhugann á efninu en BA-ritgerð hennar nefn-
ist Útbreiðsla kláms og hugsanleg áhrif þess –
Er þörf á aukinni fræðslu? Hún hélt áfram
með efnið í meistararitgerð sinni enda telur
hún umfjöllunarefnið brýnt. „Mér finnst mik-
ilvægt að skoða þetta, safna gögnum til að sjá
hvernig staðan er svo það sé hægt að efla og
bæta umfjöllun í samfélaginu um þessa þætti
og fræðslu í skólum.
Í spurningakönnuninni var meðal annars
spurt hvort einstaklingar hefðu horft á klám.
Af 366 einstaklingum sem svöruðu spurning-
unni voru 86,1% sem svöruðu játandi og 13,9%
svöruðu neitandi. Hlutfall karla sem svöruðu
játandi var 98,9% og hlutfall kvenna 72,9%.
Þessi niðurstaða er svipuð og rannsókn sem
var gerð hér á landi um 2005 nema að því leyti
að færri konur sögðust hafa séð klám í þessari
rannsókn.
Þátttakendur voru einnig spurðir út í kyn-
hegðun sína. Þar kom fram að mikill meiri-
hluti, eða 93,2%, hafði stundað sjálfsfróun,
81,6% verið fróað af öðrum og 78% fróað öðr-
um. 80,2% svarenda höfðu stundað samfarir,
79% fengið munnmök og 77% veitt munnmök.
Að sögn Ástrósar kom henni nokkuð á óvart
að 30% svarenda höfðu stundað endaþarms-
mök og um 12% stundað kynlíf með fleiri en
einum aðila í einu. Þátttakendur voru einnig
spurðir um viðhorf til skyndikynna, þar sögð-
ust um 40% fara heim með manneskju í fyrsta
skipti ef þeim liði vel í návist hennar og um
55% höfðu stundað kynlíf með manneskju sem
þau voru ekki hrifin af. Einnig kom fram að
11% þátttakenda höfðu haldið framhjá og um
22% hafði verið haldið framhjá og voru þar
konur í báðum tilfellum í meirihluta.
Til að skoða kynheilbrigði þátttakenda var
t.d. notast við spurningar sem mældu sjálfsálit
og notkun smokka. Ánægja einstaklinga með
líkama sinn var meðal annars skoðuð og kom í
ljós að meirihluti svarenda var með góða lík-
amsímynd. Munur var milli kynja og sá munur
sýndi að marktækt fleiri karlmenn eru ánægð-
ari með líkama sinn en konur. Um 50% þátt-
takenda sögðust ekki alltaf nota smokk við
samfarir.
Kynfræðsla af skornum skammti
Ástrós Erla segir kynfræðslu vera af skornum
skammti í grunn- og framhaldsskólum lands-
ins en samkvæmt aðalnámsskrá skólanna er
hvergi kveðið á um kynfræðslu sem skyldufag.
„Að mínu mati er mikilvægt að efla fræðslu á
þessum efnum, í skólum, frá foreldrum og
þjóðfélaginu í heild sinni. Fyrri rannsóknir
sem ég vitnaði meðal annars í í BA-ritgerð
minni hafa sýnt að klám getur haft áhrif á
ýmsa þætti í lífi fólks og er því mikilvægt að
reynt sé að sporna við slæmum áhrifum með
fræðslu og öðru uppbyggilegu efni,“ segir Ást-
rós Erla. Einnig bendir hún á að það sé mik-
ilvægt að ungmenni sem eru enn að móta kyn-
veru sína fái fræðslu meðal annars um þann
mun sem er á raunverulegu kynlífi og kynlífi
sem kemur fram í stórum hluta kláms sem
hægt er að nálgast með mjög auðveldum hætti
á netinu. Í þessu samhengi vísar hún til út-
breiðslu kláms en nú eru tónlistarmyndbönd,
kvikmyndir, sjónvarpsþættir og fleira oft
mjög litað af klámi. Fræðslan ætti að hjálpa
ungmennum til að móta heilbrigð samskipta-
mynstur og sjálfsmynd og með því kynvitund
og kynhegðun.
Setja í stefnumótun skólanna
Til að efla kynfræðslu í skólum þá bindur hún
vonir við að fræðslan verði sett inn í stefnu-
mótun skólanna. Hún vísar til þess að í Aðal-
námsskrá grunn- og framhaldsskólanna er
áhersla lögð á heilbrigði en hvergi minnst á
kynheilbrigði og kynfræðslu í því samhengi.
Það má hins vegar ekki skilja orð hennar sem
svo að ekkert sé að gert í þessari fræðslu held-
ur einungis að efla þurfi hana. „Í sumum skól-
um sjá utanaðkomandi aðilar um fræðsluna,
t.d. er forvarnarstarf læknanema sem kallast
Ástráður og kynfræðingurinn Sigríður Dögg
[Arnardóttir]. Einnig er mikið af fræðslu-
samtökum sem hafa komið upp heimasíðum
eins og Áttavitinn og unglingavefurinn 6-H
svo eitthvað sé nefnt,“ segir Ástrós Erla.
Morgunblaðið/Eggert
’ Það er mikilvægt að ung-menni sem eru enn að mótakynveru sína fái fræðslu meðalannars um þann mun sem er á
raunverulegu kynlífi og kynlífi
sem kemur fram í stórum hluta
kláms sem hægt er að nálgast með
mjög auðveldum hætti á netinu.
Stór hópur horfir á klám í gegnum netið í síma. Þetta er meðal þess sem kom fram í meistararitgerð
Ástrósar Erlu Benediktsdóttur í félagsráðgjöf við Háskóla Íslands sem nefnist Kynhegðun, kynheilbrigði og
klámáhorf framhaldsskólanema. Hún telur brýnt að efla kynfræðslu í skólum.
Þórunn Kristjánsdóttir thorunn@mbl.is
„Rannsókn mín gefur góðar
upplýsingar um ákveðinn hóp
ungmenna, þá 18 og 19 ára
framhaldsskólanemendur á
Suðvesturlandinu,“ segir Ást-
rós Erla Benediktsdóttir um
meistararitgerð sína.
Klámið að-
gengilegra í
snjalltækjum