Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.05.2016, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.5. 2016
„Kínverjar
undirrituðu
samning
Sameinuðu
þjóðanna
um borg-
araleg og
stjórnmála-
réttindi árið 1998 en eiga
ógert að fullgilda hann, og
teljast því ekki aðilar að
samningnum. Þar er skýrt
ákvæði um tjáningarfrelsi
sem er alveg ljóst í mínum
huga að eigi við um miðlun
upplýsinga á internetinu,“
segir Björg Thorarensen,
prófessor, í samtali við
sunnudagsblaðið. Kínverjar
hafi undirritað samninginn
mjög seint, en hann er frá
1966. Ísland fullgilti samning-
inn 1979.
Kína hefur, eins og gervöllheimsbyggðin hefur eflausttekið eftir, vaxið ásmegin
undanfarin ár, en uppgangur hins
nýbakaða risaveldis kann stundum
að virðast þversagnakenndur í aug-
um Vesturlandabúa. Landið er til að
mynda stærsti snjallsímamarkaður
heims, í því búa flestir netnotendur
heims en á sama tíma er það heims-
meistari í að ritstýra því efni sem að-
gengilegt er borgurum þess á net-
inu, og virðist ekkert lát vera á þeirri
þróun.
Eldveggurinn sem notaður er af
kínverskum stjórnvöldum til að
stemma stigu við hvers kyns upplýs-
ingum „skaðlegum Komúnista-
flokknum“ þar í landi virðist þvert á
móti styrkjast eftir því sem tíminn
líður, bæði lagalega og tæknilega.
Engu að síður snareykst netnotk-
un í landinu og eru um 700 milljón
manns, eða næstum einn af hverjum
fjórum netverjum heims, bak við
„Kínamúrinn hinn nýja“ eða „The
Great Firewall of China“, sam-
kvæmt heimildum The Washington
Post. Svo virðist sem kínversk fyr-
irtæki eigi að geta notið kosta nets-
ins í æ meiri tengslum við umheim-
inn en kínverskur almenningur eigi
að vera ósnertur af „göllum“ þess.
Viðskiptastjórn Bandaríkjanna
(USTR) hefur nýlega lýst því yfir að
umrædd ritskoðun jafngildi bláköld-
um viðskiptahöftum og bendir á að
nú sé lokað fyrir átta af tuttugu og
fimm mest notuðu vefsíður heims í
Kína, samkvæmt fréttaveitu Reu-
ters. Þetta er bandarískum fyr-
irtækjum vitaskuld hamlandi. Má
þar nefna þekkta samfélagsmiðla á
borð við Facebook og Twitter, svo
ekki sé minnst á netrisann Google,
en kínverska svarið við heimsþekktu
leitarvélinni, Baidu, sætir strangri
ritskoðun.
Yfirlýsingin var birt í kjölfar þess
að kínversk stjórnvöld kynntu til
leiks drög að hertum reglum sem
gætu gert yfirvöldum kleift að loka á
allar vefsíður sem ekki eru skráðar í
Kína.
Byrgja fyrir undirgöngin
Klókur netnotandi í Kína hefur
reyndar alltaf átt kost á krókaleiðum
til að njóta óskerts aðgangs að net-
inu, en kínversk stjórnvöld virðast
einnig vera að herða tökin á þeim.
Svokallaðar VPN-veitur (virtual pri-
vate network) hafa þjónað sem eins-
konar undirgöng undir hinn mikla
múr ritskoðunarinnar, svoleiðis að
notendur í Kína geta skipt út hraða
fyrir aukinn aðgang, rétt eins og þeir
væru staddir í Bandaríkjunum eða
hvar annars staðar sem er.
Ein slík veita, Astrill, sagði kín-
versk stjórnvöld beinlínis gera raf-
rænar árásir á VPN-veitur. Fyr-
irtækið hefur kappkostað að bjóða
notendum óskertan aðgang að net-
inu en getur ekki lengur boðið upp á
þá þjónustu fyrir iPad og iPhone,
svo dæmi séu tekin. Annað sambæri-
legt fyrirtæki, Golden Frog, kvart-
aði undan margskonar truflunum,
segir í frétt Washington Post.
„Við vitum hvað óskertur aðgang-
ur að netinu er þér mikilvægur“,
sagði í tilkynningu frá Astrill, „og
baráttu okkar við kínverska rit-
skoðun er ekki lokið“. Hert tök á
VPN-veitum hafa vakið mikla
óánægju meðal netverja í Kína, sem
sögðu meðal annars að Kína hefði
misst rétt sinn til að gera gys að
Norður-Kóreu í þessum efnum.
Básúna réttmæti múrsins
Rekja má hert eftirlit með flæði upp-
lýsinga á netinu að nokkru til kjörs
Xi Jinping til forseta, sem tók við
embættinu árið 2013. Síðan þá hafa
stjórnvöld ekki aðeins hert eftirlitið
og ritskoðunina og leitast við að rétt-
læta þá stefnu með bókstaf laganna,
heldur hefur mikilvægi hennar og
ágæti verið básúnað af eldmóði.
Einn kínverskur ráðamaður sagði
stjórnvöld hafa fundið hinn gullna
meðalveg milli „frelsis og reglu“ eft-
ir tvo áratugi af eftirliti Komm-
únistaflokksins með netinu (netið
kom fyrst til Kína árið 1996). Þá
efndi stjórnsýslan til allsherjar hæfi-
leikakeppni í Peking þar sem sungið
var lag til heiðurs ritskoðun, „kín-
verski ritskoðunarsöngurinn“, flutt-
ur af spariklæddum kór með öllum
tilheyrandi herlegheitum.
Hvorki bananar né
sokkabönd
Eitt það sem Bandaríkjamenn gagn-
rýna er að ekki sé beinlínis ljóst
hvernig margar hinna bönnuðu vef-
síðna skaði kínverskan almenning,
en það virðist háð duttlungum
stjórnvalda hverju sinni til hvers rit-
skoðunin skal brúkuð.
Sæm dæmi um það má nefna að
erótískt bananaát er nú með öllu
bannað í beinni útsendingu sökum
þess hversu „skaðleg siðgæði þjóð-
arinnar“ iðjan þyki. Þar áður hefðu
sokkabönd fengið að fjúka af kín-
verskum tölvuskjám.
Hinn nýi
Kínamúr í
netheimum
Flókið kerfi kínverskra stjórnvalda til
ritskoðunar og eftirlits á netinu
verður sífellt stærra í sniðum.
AFP
Kínverjar hafa ekki
sama aðgang að
netinu og aðrir.
Undirritað
en óstaðfest
Einn kínverskur ráðamaður sagði stjórnvöld hafa fundið
hinn gullna meðalveg milli „frelsis og reglu“ eftir tvo ára-
tugi af eftirliti Kommúnistaflokksins með netinu
ERLENT
MATTHÍAS TRYGGVI
HARALDSSON
mth@mbl.is
BANDARÍKIN
WASHINGTON
Bandaríski
forsetaframbjóðandinn
Donald Trump tryggði sér
í vikunni nægilega marga
kjörmenn til að fá útnefningu
sem forsetaframbjóðandi
Repúblikanaflokksins,
samkvæmt talningu fjölmiðla.
Flokkurinn mun ekki greina
frá niðurstöðum opinberlega
fyrr en á landsþingi sínu í júlí.
Kannanir vikunnar hafa ekki
sýnt einhliða niðurstöður
um hvort myndi hafa betur í
kosningum,Trump eða Hillary
Clinton, en Hillary þykir
líkleg til að fá útnefningu
Demókrataflokksins, þótt
Bernie Sanders virðist ekki
ætla að
leggja árar
í bát.
FRAKKLAND
PARÍS Víða var mótmælt í Frakklandi
í vikunni en Francois Hollande, forseti
Frakklands, sagðist myndu halda áfram
að þrýsta á um óvinsælar breytingar á
vinnulöggjöf landsins.Verkfallsaðgerðir
hafa m.a. leitt til eldsneytisskorts í Frakklandi, en Hollande
segir brýnt að frönsk stjórnvöld tryggi ferðafrelsi íbúa.
Enginn endir á deilunum virðist vera í sjónmáli, en
talsverðar óeirðir hafa geysað í París og mótmæli fjölmenn.
JAPAN
HIROSHIMA Barack Obama varð í vikunni fyrsti
Bandaríkjaforsetinn til að heimsækja Hiroshima
eftir að bandaríski herinn beitti kjarnorkuvopnum á
borgina í síðari heimsstyrjöld. Sagði hann mikilvægt
að minningin um kjarnorkuárásina myndi aldrei dvína
óskaði eftir framtíð án kjarnorkuvopna en baðst ekki
formlega afsökunar fyrir hönd Bandaríkjanna. Eftir
ávarp sitt ræddi forsetinn við nokkra þeirra sem lifðu af árásina og
st í faðma við hinn 79 ára Shigeaki Mori.natiathygli vak þegar h n féll
ÚGANDA
KAMPALA Fimm manns ákærðir fyrir hryðjuverk í Úganda voru
dæmdir til lífstíðar í fangelsi fyrir þátt sinn í hryðjuverkaárásunum
í Kampala, höfuðborg landsins, sem áttu sér stað árið 2010.
Meðal þeirra var Isa Ahmed Luyima, sem er sagður hafa skipulagt
árásirnar, en hryðjuverkahópurinn al-Shabab
lýsti þeim á hendur sér. Al-Shabab er
hryðjuverkahópur vinveittur al-Kaíeda og
hefur m.a. staðið í átökum við stjórnvöld í
Sómalíu. 74 létust í árásunum árið 2010.