Orð og tunga - 01.06.2007, Qupperneq 13

Aldarminning
3
Vinátta okkar var hafin og stóð hún þar til Jakob lést háaldraður. Eftir
drykklanga stund vísaði hann mér í herbergi Ásgeirs Blöndals en þar
átti ég að sitja og raða seðlum í bunka eftir upphafsstaf orðanna. Þessi
fyrsti vetur minn á orðabókinni líður mér seint úr minni. Á hverjum
degi mætti ég til vinnu eftir hádegi og sátum við Ásgeir bæði stein-
þegjandi við vinnu okkar fram undir vor að hann einn daginn yrti allt
í einu á mig og þar eignaðist ég annan náinn vin á Orðabókinni til
fjölmargra ára. Klukkan þrjú hringdi Jón Aðalsteinn Jónsson bjöllu og
kominn var kaffitími. Hver maður var með sitt neskaffi, vatn var hitað
í heldur laslegum katli og hver settist í sitt sæti í örlitla kaffikrókn-
um. Gestir af ganginum komu nær daglega til að rabba, kennarar í
íslensku, sagnfræði, lögfræði. Ófáir erlendir gestir, sem áttu erindi til
landsins, litu inn einkum til að hitta Jakob. Hann var ávallt hrókur alls
fagnaðar, tók öllum jafnvel, gerði ekki mannamun.
Fjárhagur stofnunarinnar hafði aðeins rýmkast, unnt var að ráða
fólk til þess að skrifa upp úr orðteknum bókum og létti það talsvert
á starfsmönnum. Jakob sinnti þessu fólki öllu allt til starfsloka, taldi
seðlana, reiknaði út launin, spjallaði og lét það fá nýjar bækur til að
vinna með.
Sjálfur valdi Jakob sér mörg tímafrek og erfið verkefni. Hann las og
orðtók t.d. Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar og bar saman við
orðalista í bók Jóns Helgasonar um Nýja testamentisþýðingu Odds.
Guðbrandsbiblíu las hann og bar biblíuútgáfu Þorláks Skúlasonar að
henni og skráði lesbrigði.
Erfiðasta og tímafrekasta verk Jakobs var þó án efa uppskriftir
hans úr orðabókarhandriti Jóns Ólafssonar úr Grunnavík (AM 433
fol.). Það var þá varðveitt í níu bindum í Árnasafni í Kaupmannahöfn
en Orðabókin hafði eignast ljósmyndir af handritinu og eftír þeim
vann Jakob. Um er að ræða íslenskt orðabókarhandrit með skýring-
um að mestu á latínu en Jón greip tíl dönsku og jafnvel íslensku ef
latínan ein nægði honum ekki. Handrit Jóns er ekki árennilegt. Hann
hafði valið þá leið að skrifa á blöð en ekki seðla og komst fljótt í þrot
með rúm innan stafrófsraðarinnar. Þá tók hann að skrifa á spássíur og
jafnvel milli lína, hvar sem auðan blett var að finna. Jakob vann það
þrekvirki að fara yfir allt handritíð, skrá orð og orðskýringar á seðla
og raða þeim í stafrófsröð í fjórtán kassa. Alls munu seðlarnir vera um
50.000 en einstök orð eru rúmlega 40.300. Að auki skráði Jakob kvæði,
vísur, gátur, tílvísanir í þjóðtrú og tílvitnanir í nafngreinda menn og