Orð og tunga - 01.06.2007, Page 35

✓
Asta Svavarsdóttir
Talmál og málheildir -
talmál og orðabækur
1 Inngangur
Tilkoma rafrænna texta og textasafna hefur hleypt nýju lífi í rannsókn-
ir á ýmsum sviðum málvísinda og gert mögulegt að kanna þætti í máli
og málnotkun sem illmögulegt er að rannsaka án aðgangs að slík-
um söfnum. Innan gagnamálfræði (e. corpus linguistics) er m.a. feng-
ist við tíðnirannsóknir á orðum, orðmyndum, orðasamböndum, setn-
ingagerðum o.fl. og niðurstöðurnar hafa orðið grundvöllur að lýs-
ingu og samanburði á textum og textategundum (sjá t.d. Biber, Con-
rad & Reppen 1998:1 o.áfr., Teubert 2004:96 o.áfr.). Einnig hafa raf-
ræn textasöfn valdið róttækum breytingum á sviði orðfræði og orða-
bókafræði og slík söfn eru orðin ein mikilvægasta undirstaðan undir
gerð orðabóka. Þar nýtast þau bæði við efnissöfnun og efnisval og
við greiningu á merkingu og notkun orða og orðasambanda (sjá t.d.
Landau 2001:296 o.áfr.). Á undanförnum áratugum hafa verið gefn-
ar út orðabækur sem byggja einungis á slíkum söfnum, s.s. ensku
CoBuiLD-orðabækurnar (Sinclair 1987).
Rafræn textasöfn eru nú til fyrir fjöldamörg tungumál. Flest eru
þau samtímaleg og geyma einkum texta úr nútímamáli. Einnig hafa
verið sett saman söfn með eldri textum, bæði söfn sem ná yfir texta frá
ýmsum tímum og sérhæfð textasöfn fyrir ákveðin tímabil. Nærtækt
dæmi um það síðartalda eru íslendinga sögnr (1996) sem gefnar hafa
Orð og tunga 9 (2007), 25-50. © Orðabók Háskólans, Reykjavík.