Orð og tunga - 01.06.2007, Blaðsíða 51

Ásta Svavarsdóttir: Talmál og málheildir — talmál og orðabækur 41
(5) Ístal (hluti dæma)
1 yröi aö vera fimmtándi eöa B:
2 allt safnast saman hjá þér
3 B: ert þú ekki tilvalin í þaö A:
4 og sagöi hvenær og og þá já
5 síöan í morgun maöur var= A: =
6 skrifaö dagsetningu á já
7 guö hvaö á ég aö segja núna
8 tengdamamma allt í einu svona
9 heföiröu getaö fariö aö skoöa A:
10 jæja gjöriö þiö svo vel D: já A:
11 C: ja hann fékk sér bara aöeins
12 alla vega bæöi á r D: já B:
13 C:
14 þessa uppskrift ### A:
15 B:
heyröu <A1 >hvernig hvernig</A1 > stendur á helgi þá sko getum viö
heyröu já átjánda og þú átt aö fara aö já nú sé ég af hverju þú varst svona
heyröu hún spuröi einmitt <B>bara (lang-) langar þig ekki ((dynkir)) aö
heyröu þá er best aö ég geri þaö líka helduröu aö ég geti fengiö þær eftir
heyröu hvaö= B: =ég veit ekki hvernig stendur á því þetta er svona langur
heyröu Kári var hérna þetta gamall þegar já hann var í þessum fötum ú ég
heyröu hvernig er þetta nú særi ég hana og (blabla) A: já B: en hún getur
heyröu já Ella er ekki einhver sem þú þekkir sem heitir Jóhannes Freyr
heyröu já þaö minnir mig ég ætla aö athuga bækurnar þarna kannski B: já
heyröu Guörún ösp kemst ekki C: (x) þau voru <B>hérna áöan</B> B:
heyröu <!D> rjóminn D: já A: ég ætlaöi (x) aö fara aö segja (x) rjómann
heyröu ég man alltaf eftir sögunni af hérna (.) sem amma þín sagöi mér (.)
heyröu þetta er allt</B> <A>þetta er allt</A> þetta er allt prjónaö fast
heyrðu Inga þú mátt eiga þetta því aö <B1 >## frosna</B1 > grænmetiö
heyröu hvaö er aö frétta af Einari A: neinei ég kem bara meö þér ##
í íslenskri oröabók er heyrðu annars vegar lýst í orðasambandinu heyrðu
mig (eða mér) 'komdu og talaðu við mig' og hins vegar sem „upphróp-
un til áberzlu, til að vekja athygli eða til að láta í ljós hrifningu" eins
og það var orðað í ÍO-1963. Orðasambandið heyrðu mig/mér kemur alls
ekki fyrir í talmálsefninu en síðari skýringin felur greinilega í sér við-
leitni til að lýsa þeirri notkun sem virðist ríkjandi í talmáli, a.m.k. í
samtölum. Eins og sjá má í (4) hefur þessi skýring verið þróuð áfram í
síðari útgáfum og í ÍO-2002 er t.d. vikið að dæmigerðri stöðu hennar.
Atviksorðið rosalega er ekki í ÍO-2002, einungis lýsingarorðið rosa-
legur 'svakalegur, ofsalegur (m.a. um fólk)'. í textasafni Orðabókar-
innar eru tæplega 700 dæmi um orðið en langstærstur hluti þeirra er
annaðhvort úr óformlegu ritmáli (bloggtextum) eða talmáli. Dæmin í
talmálsefninu eru t.d. hátt í 300, álíka mörg og í öllum ritmálstextun-
um í safninu að blogginu frátöldu, enda þótt fjöldi texta úr ritmáli sé
margfaldur á við talmálið. Heimilda um merkingu og notkun atviks-
orðsins er því greinilega fyrst og fremst að leita í gögnum um talað
mál og í (5) eru sýnd nokkur dæmi um notkun þess í samtölum.
(6) Ístal (hluti dæma)
1 nefnilega þaö <B5>breyti ekki</B5> B1: þetta er
2 Kópavogi B: jájá var þaö ## skemmtilegt A: já
3 B: mm= A: =ef þú fengir nú= B: =þetta er
4 núna <!B1 > ## hann hefur veriö aö taka alveg
5 flott= A: =já
6 þetta væri svo
7
8 þetta er
9 veslast upp af netskorti</H> já A: nei ég hef
rosalega girnilegt
rosalega þaö var bara
rosalega gott A: ha
rosalega <B2>fín</B2> ## B: nei A: jú B: nei þaö er
rosalega <!B1 > góö fara í þýsku hann hefur heyrt aö
rosalega erfitt A: já B: já ## A: ## B: já ## A: þær eru
rosalega stressaöar þetta betra A: æ jájá þakka þér fyrir
rosalega huggulegt
rosalega litla samúö tólf og mér ## á mínum tíma ##= A: