Orð og tunga - 01.06.2007, Side 57

Ásta Svavarsdóttir: Talmál og málheildir — talmál og orðabækur 47
verkefnum. Einkum var rætt um samsetningu slíkra málsafna með til-
liti til þess að þau gefi nægilega góða mynd af málnotkun innan þess
ramma sem þeim er settur. Áhersla var ekki síst lögð á hlut talmáls
í slíkum söfnum. Jafnframt var gerð grein fyrir ýmsum atriðum sem
valda því að það er flóknara og tímafrekara að afla nothæfs efnis úr tal-
máli en að safna ritmálstextum. Þá var ávinningurinn af því að nota
talmálsefni og gefa því rúm í málsöfnum skoðaður með hliðsjón af
orðabókarlýsingum á orðum sem eru fyrst og fremst notuð í talmáli.
Sú krafa er gerð til rafrænna málsafna sem ætlað er víðtækt hlut-
verk í rannsóknum og ýmsum hagnýtum verkum að þau endurspegli
raunverulega málnotkun, t.d. á tilteknum tíma eða á ákveðnu notk-
unarsviði. Einnig er ljóst að stærð slíkra safna getur skipt verulegu
máli og rannsóknir á ýmsum stærri einingum málsins, t.d. orðaforða
og setningagerð, krefjast mjög stórra málsafna og það gildir ekki síð-
ur um ýmis fyrirbæri sem eru tiltölulega sjaldgæf í málinu. Það er því
augljóslega hagkvæmt að setja saman eitt öflugt málsafn fyrir íslensku
sem er öllum opið og nýtanlegt til margvíslegra verkefna líkt og nú
er verið að gera með Markaðri íslenskri málheild (MÍM). Þá er hægt að
byggja upp þekkingu, reynslu og aðstöðu á einum stað og þróa þar að-
ferðir við greiningu og nýtingu safnsins (sjá nánar um greiningar- og
leitaraðferðir í greinum Sigrúnar Helgadóttur (2007) og Eiríks Rögn-
valdssonar (2007) í þessu hefti).
Annað mikilvægt atriði varðar viðhald og eflingu slíkra safna. Mál-
heild sem er ætlað að endurspegla samtímamálið úreldist fljótt. í MÍM
verða t.d. textar frá árunum 2000-2006, og til þess að málheildin haldi
gildi sínu sem heimild um íslenskt samtímamál er nauðsynlegt að
bæta við textum þegar fram líða stundir. Því væri æskilegt að skipu-
leggja slíkt safn til framtíðar sem gagnabanka þar sem bæði mætti
leggja inn og taka út. Þótt miðlæg málheild sé til og öllum opin getur
hún aldrei svarað öllum þörfum sem fram kunna að koma og ým-
is sérhæfð verkefni munu eftir sem áður kalla á sjálfstæða efnisöfl-
un. Ef þannig væri búið um hnútana að hægt væri að taka við slíku
efni og bæta því við þann efnivið sem fyrir er væri það ein leið til að
halda safninu við. Gera má ráð fyrir að margir textar sem þannig bær-
ust væru einmitt textar sem talsvert hefur verið haft fyrir að safna og
vinna úr. Þar má nefna ýmiss konar talmálsefni, óútgefið efni af ýmsu
tagi og eldri texta sem ekki voru áður til í rafrænu formi. Slíkt efni er
að sjálfsögðu mjög eftirsóknarverð viðbót við safnið.