Orð og tunga - 01.06.2007, Qupperneq 62

52
Orð og tunga
urra sérmerkinga, texta með beygingarlegri greiningu, og texta þar
sem helstu setningarliðir og setningafræðileg hiutverk hafa verið
greind. Sagt er frá tilraunum til að safna dæmum um tilteknar setn-
ingagerðir í íslenskum textasöfnum; einkum grunnskrám íslenskrar
orðtíðnibókar (Jörgen Pind, Friðrik Magnússon og Stefán Briem 1991)
og ISTAL-safninu (sjá Þórunni Blöndal 2005 og grein Ástu Svavars-
dóttur (2007) í þessu hefti). Við slíka dæmasöfnun væri æskilegt að
hafa aðgang að textum sem hafa verið greindir setningafræðilega, en
engin söfn slíkra texta íslenskra eru til.
Nú er hins vegar hægt að greina íslenska texta beygingarlega
(marka þá) á vélrænan hátt (sjá grein Sigrúnar Helgadóttur (2007) í
þessu hefti). í ljósi þess að verulegar setningafræðilegar upplýsingar
felast í hinum málfræðilegu mörkum þótti ómaksins vert að athuga
hvort hægt væri að nýta þau í setningafræðilegri leit. í ljós kom að
beygingarlega mörkunin gagnast mjög vel við leit að ýmsum setn-
ingagerðum, og gerir setningafræðilega dæmasöfnun margfalt fljót-
legri og markvissari en áður. í lokin er drepið stuttlega á ólokið verk-
efni þar sem unnið er að vélrænni hlutaþáttun (setningafræðilegri
greiningu) sem gæti auðveldað setningafræðilega dæmaleit að mun.
2 Textasöfn sem heimild um setningagerð
Á fyrri hluta 20. aldar var talsvert gert af því í ýmsum löndum að nota
stór textasöfn sem grundvöll mállýsinga. En viðhorfin til textasafna og
megindlegra athugana á tungumáli gerbreyttust svo að segja á einni
nóttu fyrir hálfri öld, eins og McEnery og Wilson benda á (1996:4):
[...] we can pinpoint a discontinuity in the development of
corpus linguistics fairly accurately in the late 1950s. After
this period the corpus as a source of data underwent a pe-
riod of almost total unpopularity and neglect. Indeed it is
no exaggeration to suggest that as a methodology it was
widely perceived as being intellectually discredited for a
time.
Það sem olli þessum straumhvörfum var tilkoma málkunnáttufræði
(generatífrar málfræði) Chomskys (1957). Chomsky gaf lítið fyrir gildi
textaathugana en byggði málfræði sína þess í stað á máltilfinningu og