Orð og tunga - 01.06.2007, Qupperneq 76

66
Orð og tunga
3.3.3 Leitað að nýju þolmyndinni
Annað dæmi má taka af hinni svokölluðu „nýju þolmynd" (Sigríð-
ur Sigurjónsdóttir og Joan Maling 2001). Megineinkenni hennar er að
andlag germyndarsetningar flyst ekki í frumlagssæti þótt sögnin taki á
sig þolmyndarform (þ.e., aðalsögnin standi í lýsingarhætti þátíðar og
so. vera eða verða komi inn), heldur stendur áfram í dæmigerðu and-
lagssæti. Þar að auki halda þolfallsandlög falli sínu í stað þess að fá
nefnifall eins og þau gera þegar þau færast í frumlagssæti í venjulegri
þolmynd (þágufalls- og eignarfallsandlög halda aftur á móti alltaf falli
sínu). Að þessari setningagerð má leita með þessu mynstri:
Hér táknar * í öðrum leitarreit og sþghen í þriðja leitarreit að leitað
sé að lýsingarhætti þátíðar af hvaða sögn sem er. Þar á eftir kemur
óskilgreint orð, en í fimmta leitarreit er tilgreint að það orð skuli vera
nafnorð eða fornafn (eða lýsingarorð, þótt það sjáist ekki á myndinni)
í aukafalli. I fyrsta reit getur svo verið sögn í þriðju persónu (s??3??),
nafnhætti (sng) eða sagnbót (ssg). Þannig finnast dæmi eins og (Það)
var barið mig, (Það hefur) verið barið mig, og (Það mun) verða barið mig.
Þetta leitarmynstur var keyrt á texta íslenskrar orðtíðnibókar (Jörgen
Pind, Friðrik Magnússon og Stefán Briem 1991) og skilaði 45 dæm-
um, en fljótlegt er að ganga úr skugga um að ekkert þeirra sýnir nýja
þolmynd svo að öruggt sé. Þarna eru t.d. 8 dæmi um sambandið þeg-
ar/er hér var komið sögu. Eina dæmið sem svipar til nýrrar þolmyndar