Morgunblaðið - 09.07.2016, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 2016
„Glugginn til að koma þessum
ákvæðum inn í stjórnarskrána er op-
inn núna og opnast ekki aftur fyrr en
undir lok næsta kjörtímabils,“ segir
Sigurður Ingi Jóhannsson forsætis-
ráðherra en hann hefur lagt til að
þrjár tillögur stjórnarskrárnefndar
verði teknar fyrir á sumarþingi sem
ráðgert er að hefjist 15. ágúst.
Tillögurnar snúa að þjóðareign á
náttúruauðlindum, umhverfis- og
náttúruvernd og þjóðaratkvæða-
greiðslu að kröfu hluta kjósenda. „Ég
hef sagt að þar sem margir hafa lagt
áherslu á að koma þessum ákvæðum
inn sé sjálfsagt að skoða þann mögu-
leika en ég geri mér fulla grein fyrir
því að það eru skiptar skoðanir um
þetta,“ segir Sigurður.
Hann telur líklegt að tillögurnar
komi til umræðu á sumarþingi. Búist
er við stuttu sumarþingi þar sem Al-
þingiskosningar eru ráðgerðar í
október og hefur það verið gagnrýnir
að afgreiða eigi efnismiklar stjórn-
arskrárbreytingar á þeim tíma.
Nú eru í gildi lög þess efnis að
samþykki Alþingi frumvarp til laga
um breytingu á stjórnarskrá með
minnst 2/3 hlutum greiddra atkvæða
skuli það borið undir atkvæði allra
kosningarbærra manna í landinu til
samþykktar eða synjunar. Frum-
varpið telst samþykkt hafi það hlotið
meiri hluta gildra atkvæða í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni, þó minnst at-
kvæði 40 af hundraði allra kosning-
arbærra manna. elvar@mbl.is
Skiptar
skoðanir um
stjórnarskrá
Alþingi Þing kemur saman í ágúst.
BAKSVIÐ
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Ólíklegt þykir að lokið verði við
gerð fjárlagafrumvarps fyrir næsta
ár, árið 2017, fyrir næstu alþing-
iskosningar, sem fyrirhugað er að
fari fram í október í haust, en
grunnur frumvarpsins er tilbúinn,
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins er vinna við gerð frum-
varpsins þó í fullum gangi og hefur
verið meira og minna það sem af er
sumri og öll ráðuneytin hafa tekið
fullan þátt í þeirri vinnu. Fullyrt er
að þótt grunnur að fjárlagafrum-
varpi sé tilbúinn, sé ólíklegt að
frumvarpið verði kynnt fyrir en eft-
ir kosningar.
Stór ágreiningsmál
Ein af ástæðum þess að fjárlaga-
frumvarp fyrir næsta fjárlagaár
verður ekki lagt fram og kynnt fyrir
næstu kosningar, er sú, samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins, að
ljóst þykir að ef gerð frumvarpsins
væri lokið fyrir kosningar, þá hefðu
komið upp stór ágreiningsmál á
milli stjórnarflokkanna, og einnig
telja menn að óljóst sé hvort nokk-
ur ávinningur væri af því í aðdrag-
anda kosninga að hafa í forgrunni
fjárlög, sem hvort eð er verða ekki
afgreidd fyrr en eftir kosningar og
þá líklegast í breyttri mynd.
Samstaða í fjárlaganefnd
Í þessum efnum er bent á það að
fjárlaganefnd Alþingis, þar sem
Vigdís Hauksdóttir gegnir for-
mennsku og Guðlaugur Þór Þórð-
arson varaformennsku, hefur þegar
afgreitt þingsályktunartillögu um
langtímaáætlun í ríkisfjármálum og
þar með rammann fyrir fjárlög
næsta árs. Einungis er eftir að gefa
út nefndarálitið með þeirri þings-
ályktunartillögu.
Rammi í samræmi við áætlun
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur samstarf um þessi
mál í fjárlaganefnd á milli fulltrúa
stjórnarflokkanna, þ.e. Framsókn-
arflokks og Sjálfstæðisflokks, verið
mjög gott og samstaða þeirra í mill-
um um innihald þingsályktunartil-
lögunnar, ekki síst á milli Vigdísar
og Guðlaugs Þórs.
Sú samstaða og samvinna er túlk-
uð af viðmælendum Morgunblaðs-
ins á þann veg, að samstaða sé með-
al meirihluta á Alþingi um að
rammi fjárlaga næsta árs eigi að
vera í samræmi við þegar sam-
þykkta langtímaáætlun í ríkisfjár-
málum.
Þegar hefur verið dregin upp
tekju- og gjaldalína og þar með
heildarafkoma ríkissjóðs fyrir
næsta fjárlagaár.
Hefði verið kosinn sá kostur að
ljúka vinnu við gerð frumvarpsins
fyrir kosningar, telja ákveðnir við-
mælendur Morgunblaðsins að upp
hefðu getað komið ágreiningsmál á
milli stjórnarflokkanna, ábendingar
um hvar ekki væri samræmi í
áherslumálum flokkanna og fjár-
veitinga.
Ljóst væri að ef mæta hefði átt
óskum allra alls staðar í stjórnar-
flokkunum við fjárlagagerðina,
hefði það haft í för með sér, að sá
rammi sem Alþingi sé þegar búið að
segja að eigi að fylgja væri sprung-
inn.
Grunnur fjárlaga tilbúinn
 Undirbúningur fjárlaga næsta árs hefur staðið í allt sumar með þátttöku allra
ráðuneyta  Frumvarpið ekki kynnt fyrr en að afloknum alþingiskosningum
Morgunblaðið/Golli
Alþingi Þótt vinnu við gerð fjárlagafrumvarps næsta árs sé að mestu lokið og grunnurinn tilbúinn, verður frum-
varpið ekki kynnt fyrr en eftir kosningar. Miðað hefur verið við að halda gerð frumvarpsins innan áætlunar.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Alþingi hið forna og þar með þjóð-
veldið var stofnað 17. júní árið 930,
samkvæmt útreikningum Jörmund-
ar Inga Reykjavíkurgoða. Þjóð-
veldið var því stofnað sama dag og
lýðveldið 1.014 árum síðar, árið
1944. Jörmundur greindi frá þessu
þegar hann ávarpaði fjölmenna
fimmtudagsgöngu á Þingvöllum í
fyrrakvöld. Efni göngunnar snerist
um Skarphéðin Njálsson og atburði
Njálu. Guðni Ágústsson, fyrrverandi
landbúnaðarráðherra, var sögumað-
ur. Jörmundur Ingi og víkingar
gengu í fylkingarbrjósti.
Jörmundur Ingi sagði í samtali
við Morgunblaðið að hann hefði bor-
ið útreikninga sína undir stjörnu-
fræðing sem hefði staðfest þá.
„Málið er að sumarsólstöðupunkt-
urinn færist til,“ sagði Jörmundur.
„Hann var 24. júní og þess vegna er
Jónsmessa þann dag. Þeir hafa
haldið dagsetningunni alveg eins og
á jólunum þrátt fyrir allar breyt-
ingar.“
Jörmundur sagði að þegar komið
var fram á 10. öld hefðu sólstöður
verið 17. júní og þegar kom fram á
17. öld hefðu þær verið 13. júní. Þá
var tímatalinu breytt og sólstöð-
urnar færðust yfir á 21. júní og hafa
verið þann dag flest ár síðan.
Eftir því sem Jörmundur getur
best séð var fullt tungl daginn sem
Alþingi hið forna var stofnað,
lengstur dagur ársins og 17. júní.
Þingið kom saman í 10. viku sumars,
þegar níu vikur voru af sumri. „Ég
held alltaf upp á stofnun Alþingis
þegar níu vikur eru af sumri. Nú er
það 21.-22. júní eftir að þeir breyttu
tímatalinu,“ sagði Jörmundur. Hann
sagði að þing hefði væntanlega verið
sett þegar sólin fór að skína á Lög-
berg og vestari barm Almannagjár
eftir sólarupprás Þórsdaginn
(fimmtudaginn) í 10. viku sumars.
„Þar hefur allsherjargoði haft sitt
sæti upp við vegginn. Þegar sól skín
á vegginn þá setja menn þing,“
sagði Jörmundur. Ármannsfell
skyggir á sólina fyrst eftir sólarupp-
rás og því hefur þingið væntanlega
verið sett um klukkan fjögur að
morgni. Þingið sat síðan til klukkan
12.00 á hádegi þegar sólin fór af
Lögbergi. „Þing var bara haldið á
meðan sólin skein á Lögberg hvern
dag,“ sagði Jörmundur. Þingið stóð
fyrst í viku og síðan tvær vikur.
„Fyrstu lögin voru í raun
stjórnarskrá þessa fyrsta lýðveldis,“
sagði Jörmundur. Hann sagði að
dómafordæmi hefði einnig haft laga-
ígildi á þjóðveldisöld. „Það er eins
og með það fræga mál ef menn eiga
taminn hvítabjörn þá skyldi gjalda
þriggja marka sekt. Það þýddi ekki
að hér hafi annar hver maður átt
taminn hvítabjörn heldur hefur ein-
hver átt taminn hvítabjörn og ein-
hver verið að stríða honum. Dóm-
urinn gilti alveg þar til það var
afnumið, en það var aldrei gert,“
sagði Jörmundur Ingi.
17. júní hátíðisdagur til forna?
 Jörmundur Ingi Reykjavíkurgoði hefur reiknað út að Alþingi hið forna og þar með þjóðveldið hafi
verið stofnað 17. júní 930  Töluverðar breytingar hafa orðið á tímatali síðan á 10. öld
Ljósmynd/Árni Geirsson
Kappar í skartklæðum Jörmundur Ingi Reykjavíkurgoði (3. f.v.) ræðir við Guðna Ágústsson (t.h.), sem var sögu-
maður í gervi Skarphéðins Njálssonar og sagði frá atburðum Njálu. Að baki Jörmundar standa víkingar.
„Menn hafa efast um að þjóð-
veldið hafi verið lýðveldi,“
sagði Jörmundur Ingi
Reykjavíkurgoði. Hann kvaðst
geta sannað að svo hefði verið.
„Í öllum löndum þar sem
voru konungar var skipt um
mælieiningu í hvert skipti sem
nýr konungur kom til valda. Þá
var tekin upp ný alin og nýtt fet
því konungurinn var einfaldlega
mældur.“ Alinin tók mark af
lengd framhandleggs hans há-
tignar og vildi fólk því hafa
útlimalanga þjóðhöfðingja.
„Ísland varð líklega fyrsta
ríki í heiminum til að lögtaka
mál og vog, fyrir utan forn ríki
eins og Babýlon. Það er reynd-
ar merkilegt að hér voru sömu
einingar og í Babýlon, hvernig
sem á því stóð. Útgangspunkt-
urinn var þumlungur með-
almanns að naglrótum. Hér var
því miðað við almenning, með-
almann, en ekki konung eða
höfðingja. Þannig var íslenska
alinin. Það voru 12 þumlungar í
feti og tvö fet í alin. Hún var
um 50 cm.“
Meðalmaður
mælieiningin
ÞJÓÐVELDIÐ – LÝÐVELDI